در پی سخنان اخیر حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان، به‌نظر می‌رسد تلاش‌های میانجی‌گری ایران و حزب‌الله برای برقراری روابط بین حماس و رژیم سوریه، در میان افزایش تنش‌ها با رقبای مشترکشان در منطقه، در حال پیشرفت است.

حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان و علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ـ عکس از وب‌سایت خامنه‌ای

وب‌سایت تحلیلی المانیتور جمعه ۸ ژانویه / ۱۹ دی گزارش داد، به‌دنبال اظهارات حسن نصرالله در مورد فضای مثبت پیرامون تلاش‌ها برای بهبود روابط بین حماس و رژیم سوریه، این تلاش‌ها بیشتر شده است.

حسن نصرالله ۲۷ دسامبر / ۷ دی، در یک مصاحبه تفصیلی با تلویزیون المیادین لبنان با اشاره به دیدارهای متعددش با اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در سفیر اخیر او به لبنان، گفت:

«با برادر اسماعیل هنیه چندین بار دیدار کردم و پیرامون موضوعات مختلف منطقه از جمله روابط دوجانبه و رابطه با سوریه صحبت کردیم. رابطه بین حماس و سوریه باید ساماندهی شود و فضای مثبتی در این زمینه وجود دارد هرچند این موضوع نیاز به زمان دارد. فکر می‌کنم رویکرد حماس ساماندهی روابطش با دمشق بر اساس منطق است.»

او افزود با اسماعیل هنیه، به موضوعات استراتژیک دیگر همچون خصومت‌ها علیه ایران و توافق‌های عادی‌سازی روابط اعراب با اسرائیل پرداخته است.

روابط حماس و رژیم سوریه پس از وقوع اعتراضات در سوریه اواخر سال ۲۰۱۱ رو به وخامت نهاد. حماس موضع بی‌طرفی در درگیری‌ها اتخاذ کرد، زیرا احساس می‌کرد حضورش در سوریه بهای سیاسی خواهد داشت، در نتیجه اوایل سال ۲۰۱۲ از سوریه خارج شد.

بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، حماس و برخی از اعضای آن را چندین بار به حمایت از گروه‌های مخالف و جنگ در کنار آن‌ها متهم کرد. رژیم اسد برخی از اعضای حماس را که در سوریه باقی مانده بودند، دستگیر و املاک و دارایی‌های آن‌ها را مصادره کرد.

المانیتور تلاش کرد نظر چندین مقام حماس را درباره تلاش‌ها برای برقراری روابط با رژیم سوریه بپرسد اما آن‌ها از اظهارنظر خودداری کردند. منابع نزدیک به حماس در لبنان به شرط ناشناس ماندن به المانیتور گفتند که رهبری حماس مقام‌ها و سخنگویان رسانه‌ای خود را از گفت‌وگو با رسانه‌ها در مورد ماهیت مذاکرات منع کرده است.

این منابع به المانیتور گفته‌اند پیشرفت چشمگیری در مذاکرات به رهبری ایران و حزب‌الله برای بهبود روابط با سوریه به‌دست آمده است. آن‌ها خاطرنشان کردند که اسماعیل هنیه طی چند ماه گذشته بیش از یک بار بی‌سروصدا با حسن نصرالله در بیروت به گفت‌وگو نشسته و در مورد مسائل تأثیرگذار بر روابط بین حماس و محور منطقه‌ای به رهبری ایران که شامل سوریه و حزب‌الله می‌شود و همچنین برقراری روابط با رژیم سوریه مذاکره کرده است.

این منابع افزوده‌اند که انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۱ شاهد بازگشت برخی از رهبران حماس به دمشق باشیم، زیرا حماس و رژیم سوریه چالش‌های پیش رو را پذیرفته و تشخیص داده‌اند که باید اختلافات خود را حل کنند.

حماس در ۳۰ دسامبر / ۱۰ دی با انتشار بیانیه‌ای حمله اسرائیل به دمشق را که منجر به کشته شدن یک سرباز سوری شد، محکوم کرد.

میانجی‌گری به رهبری ایران و حزب‌الله با انتخاب رهبری جدید حماس در سال ۲۰۱۷ آغاز شد که طی آن هنیه به‌عنوان رهبر حماس انتخاب شد. دمشق رهبری سابق حماس به ریاست خالد مشعل را مسئول قطع روابط می‌داند، زیرا او از محکوم کردن اعتراضات علیه رژیم سوریه خودداری کرد. مشعل همچنین در سال ۲۰۱۲ در نوار غزه پرچم مخالفان سوریه را در یک مراسم حماس به اهتزاز درآورد.

یکی از اعضای مجلس شورای اسلامی ایران که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت:

«تلاش‌ها برای برقراری روابط بین حماس و سوریه در مسیر درست پیش می‌رود و به‌زودی تحقق خواهد یافت.»

او همچنین گفت قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس که در ژانویه سال گذشته به‌دست نیروهای آمریکایی در عراق کشته شد، پیشگام این تلاش‌ها بود و اعضای سپاه پاسداران و رژیم ایران با همکاری حزب‌الله به این تلاش‌ها ادامه می‌دهند.

این مقام مسئول افزود:

«پیشرفت در مذاکرات با نابودی گروه‌های مسلح در اکثر مناطق سوریه و بازگرداندن کنترل ارتش سوریه بر بیشتر کشور تسریع شد. رژیم سوریه و دیگر طرفین محور [مقاومت] همچنین پس از ترور محسن فخری‌زاده (از مسئولان برنامه هسته‌ای ایران) و قبل از او سلیمانی، و قطع مسیرهای عرضه تسلیحات به مقاومت فلسطین در غزه، خطری که منطقه را تهدید می‌کند درک کردند.»

به‌رغم موضع‌گیری حماس در قبال تحولات سوریه، روابط این گروه با ایران و حزب‌الله، دو متحد اصلی رژیم سوریه، قطع نشده، هرچند که بدتر شده است. این روابطِ پایدار تلاش برای بازسازی روابط حماس و رژیم سوریه را تسهیل کرد. صالح العاروری، معاون دفتر سیاسی حماس، رهبری این تماس‌ها را بر عهده گرفته و برقراری ارتباط بین حماس و دمشق را سرعت بخشیده است.

بیشتر بخوانید:

حمله اسرائیل به اهداف حماس در غزه