آمار ابتلا به ویروس کرونا و قربانیان آن در ایران رو به افزایش است. مقام‌های جمهوری اسلامی اما همچنان از ارائه آمار شفاف در مورد بحران به وجود آمده خودداری می‌کنند. همچنین با سرکوب رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران مستقل که برای انتشار اخبار دقیق از ابعاد همه‌گیری ویروس کرونا در تلاشند، سعی در ادامه پنهان‌کاری و لاپوشانی دارند. این پنهان‌کاری‌های آماری در استان‌های مختلف ایران از جمله در استان فارس به چشم می‌خورد.

بر اساس تازه‌ترین خبر اعلام شده از سوی روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در روز سه‌شنبه ۱۶ مرداد، ۱۳ نفر در این استان در ۲۴ ساعت گذشته به دلیل ابتلا به کرونا ویروس جان خود را از دست داده‌اند. برابر اعلام عبدالرسول همتی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، با مرگ این ۱۳ نفر، آمار جان‌باختگان استان از زمان اعلام رسمی شیوع کرونا تا روز ۱۶ مرداد به ۵۷۷ نفر رسیده است.

۵۷۷ نفر اعلام شده به عنوان فوتی‌های استان فارس بر اثر کرونا در حالی‌ست که بر اساس اسناد رسیده به دست «زمانه»، آمار فوت‌شدگان بر اثر کووید‌-۱۹ که در استان فارس اقامت داشته‌اند، تا تاریخ ۱۵ تیرماه دست‌کم ۷۵۴ مورد است. این در حالی‌ست که بنا به آمار رسمی منتشر شده از سوی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، تا همین تاریخ، آمار جان‌باختگان ویروس کرونا در سراسر استان فارس ۱۹۴ نفر اعلام شده.

همچنین بر مبنای اطلاعات دریافتی زمانه، بر اساس خروجی آمار بیمارستان‌های استان فارس شمار کل بیماران بستری شده به دلیل بیماری کووید-۱۹ تا تاریخ ۱۵ تیر ماه هشت هزار و ۳۹۳ نفر بوده است که سه هزار و ۸۹۲ بیمار زن و چهار هزار و ۵۰۱ بیمار، مرد بوده‌اند.

اما عبدالرسول همتی روز ۱۶ مرداد گفت که در استان فارس از ابتدای شیوع ویروس کرونا، بیش از ۲۲۳ هزار نمونه آزمایشگاهی از افراد بیمار و علامت‌دار تهیه شده است که از این تعداد، ۳۵ هزار و ۲۳۵ مورد مثبت شناسایی شده است.

او همچنین آمار بهبودیافتگان بیمارستانی و ایزوله خانگی استان را ۳۱ هزار و ۷۰۳ نفر اعلام کرد و گفت:

«هم‌اکنون ۸۶۸ بیمار مشکوک و علامت‌دار در بخش‌های عمومی بستری هستند که از این تعداد، ۱۰۸ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ نیز به دلیل وخامت وضعیت جسمی در بخش‌های مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های سطح استان بستری هستند.»

همتی اما در میانه تیر ماه، آمار جان‌باختگان کرونا را در کلانشهر نزدیک به دو میلیون نفری شیراز کمتر از ۲۰۰ نفر اعلام کرد و هم‌زمان از تکمیل شدن ظرفیت تخت‌های بیمارستان‌های ویژه کرونا در همین تاریخ خبر داد:

«رفتار ویروس تغییر پیدا کرده و خطرناک‌تر از ماه‌های اول شده است.»

شمار کشته‌شدگان کرونا در بیمارستان‌های استان فارس تا این تاریخ (۱۵ تیر) اما ۵۷۶ نفر بوده است (برابر استاد دریافتی زمانه).

همچنین کل بیماران با محل اقامت استان فارس ۱۶ هزار و ۳۲۱ نفر بوده است: هشت هزار و ۵۱۸ مرد و هفت هزار و ۸۰۳ زن.

خبرهای منتشر شده تا اواسط تیر ماه از استان فارس حاکی از آن است که به‌ غیر از شیراز در شهرستان‌ها و مناطق روستایی استان فارس نیز نه تنها تمهیدات لازم از سوی نهادهای بهداشتی اتخاذ نشده، بلکه برخی حوزه‌های روستایی در این استان با کمبود شدید تجهیزات و امکانات پیشگیرانه و درمانی روبه‌رو بوده‌اند.

یک پزشک ساکن شیراز که نخواست نامش فاش شود به زمانه می‌گوید از زمان اعلام رسمی کرونا در کشور تا تعطیلات نوروز، اگر هشدارهای لازم از سوی وزارت بهداشت تا قبل از همه‌گیری داده می‌شد، این‌گونه غیرمنتظره با تعداد پرشماری از ناقلان شناسایی نشده کرونا روبه‌رو نمی‌شدیم.

یک پزشک دیگر که در یکی از مناطق روستایی فارس مشغول به‌ کار است در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید از طرفی تست‌های تشخیص کرونا حدودا ۷۰ درصد قابلیت تشخیص دارند و از طرف دیگر وضعیت شیوع این ویروس به ‌گونه‌ای است که باید فرض را بر این بگذاریم همه مبتلا شده‌‌اند.

آمارها در حالی از ابتلای تعداد زیادی از شهروندان ساکن استان فارس تا ۱۵ تیر حکایت دارد که ابوالفضل درانی نژاد، رئیس بخش ویژه مبتلایان به کرونا در بیمارستان «علی ‌اصغر» شیراز، اواخر اسفند ماه و کمتر از یک‌ ماه پس از تأیید رسمی شیوع کرونا در ایران، در جلسه هم‌اندیشی روسای بیمارستان‌های دولتی و خصوصی فارس که با حضور استاندار برگزار شد، چنین هشدار داده بود:

«آمار در ایران به لحاظ فوت افراد بر اثر کرونا پس از چین و ایتالیا قرار دارد و اگر محدودیت‌‌ها اعمال نشود به طور حتم آمار فوتی‌ها بر اثر این ویروس افزایش می‌یابد.»

آمار رسیده به زمانه از همین بیمارستان اما نشان می‌دهد تا تاریخ ۱۵ تیر ماه دو هزار و ۱۷۶ نفر در آن بستری شده‌اند که از این تعداد ۹۶ نفر جان باخته‌اند.

از سوی دیگر در حالی که مسئولان دولتی ایران در ماه‌های پس از شیوع کرونا پیوسته در تلاش بوده و هستند تا با متهم کردن شهروندان به عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، ناتوانی و بی‌کفایتی خود در کنترل بحران کرونا را به گردن آنها بیندازند، وحید خالو، رئیس بخش ICU بیمارستان علی اصغر شیراز در جلسه یاد شده، صریحا اعلام کرده بود:

«مردم از مسئولان جلوترند. اگر [وضعیت] استان فارس خوب است به این دلیل است که مردم خوبی دارد. مردم هستند که سیستم را کنترل و کمک مالی می‌کنند. تمام محدودیت‌های بیمارستان علی اصغر را مردم تأمین می‌کنند.»

بی‌تدبیری مسئولان دولتی در اعمال تمهیدات لازم برای کنترل بحران کرونا اما سبب وارد آمدن فشار مضاعفی بر کادر درمان شده است.

لیلا هاشمی زاده، مدیر پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شیراز در روز هشتم تیر ماه اعلام کرد:

«بالغ بر ۲۳۵ نفر از پرستاران استان فارس با توجه به فعالیت آنها در بیمارستان‌های معین کرونا از ابتدای اسفند ماه تاکنون به ویروس کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند.»

به‌ گفته هاشمی زاده، دست‌کم یک نفر از پرستاران که او از آنها تحت عنوان «مدافع سلامت» یاد کرده، به علت وخامت وضعیت جسمانی در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) بستری شده است.

مشاهدات و توصیه‌های دو پزشک در استان فارس

– به ‌غیر از بیمارستان علی اصغر که کاملا به مبتلایان کرونا اختصاص یافته، بخش ویژه‌ای در بیمارستان چمران برای بستری کردن این افراد در نظر گرفته شده. همچنین دو بخش جداگانه در بیمارستان سعدی را به‌ عنوان «بخش خاکستری» تعریف کرده‌اند که مخصوص بیماران کرونایی است.

عبارات بالا اطلاعاتی است که از سوی یک پزشک شاغل در شیراز به زمانه داده شده و مربوط به دو ماه اول شیوع کرونا (ماه‌های اسفند و فروردین) در این شهر است.

او با اشاره به کمبود تجهیزات مربوط به تست کرونا گفته:

«تست کرونا را فقط دو آزمایشگاه مرجع در شیراز انجام می‌دهند و این در حالی‌ست که از همه تست گرفته نمی‌شود مگر مواردی که علائم بالینی خیلی مشهود باشد.»

او می‌گوید که این نکته را هم باید در نظر داشت:

«ارزش تشخیصی تست‌ها خیلی بالا نیست و موارد منفی کاذب زیاد بوده. بنابراین انجام تست از طریق رادیوگرافی قفسه‌ سینه و آزمایشات اولیه که در همه بیمارستان‌ها وجود دارد، بیش از سایر روش‌ها موثر است.»

شیوع ویروس کرونا در ایران از آغاز با سوء مدیریت و فقدان شفافیت از طرف دولت و سانسور اخبار و ممانعت از گردش آزاد اطلاعات از سوی نهادهای امنیتی مواجه شد. تنها در فاصله سوم اسفند ۹۸ (زمان تأیید رسمی کرونا در ایران) تا دهم فروردین‌ ماه، مقام‌های انتظامی و قضایی در سراسر ایران از بازداشت‌ ده‌ها فعال مجازی و تشکیل صدها پرونده‌ مرتبط با خبررسانی درباره کرونا خبر دادند.

حسین امیرلی، جانشین رئیس پلیس فتای نیروی انتظامی اعلام کرده بود این نهاد تنها تا روز پنجم فروردین، ۹۹۸ مورد مجرمانه مربوط به کرونا در فضای مجازی ثبت کرده که از این میزان ۳۱۶ مورد آن منجر به تشکیل پرونده قضایی شده است.

پزشک اهل شیراز اما به زمانه می‌گوید:

«اگر از همان اولین موارد شناسایی شده، هشدارهای لازم در مورد خطرات ویروس کرونا داده می‌شد، در آن صورت کنترل این ویروس نیز بسیار آسان‌تر بود.»

به‌ گفته او، استان فارس در دو ماهه اول شیوع کرونا با تعداد زیادی بیمار شناسایی نشده مواجه بوده و شهروندان به ‌دلیل عدم اطلاع‌رسانی کافی از سوی نهادهای مسئول، خطر این ویروس را زیاد جدی نگرفته‌اند و از طرف دیگر انتظار می‌رفت دولت از نافرمانی‌های پزشکی و بهداشتی جلوگیری کند که این مسأله پیگیری نشد.

خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) اما روز ۲۸ فروردین‌ در گزارشی از کمبود امکانات بهداشتی در مناطق روستایی و عشایری استان فارس خبر داد و نوشت «بهورزان» مسئولیت غربالگری از راه دور تمام جمعیت تحت پوشش خود را دارند و هر روز طی تماس با جمعیت روستا و «پرسیدن چند سوال ساده» اقدام به شناسایی افراد مشکوک به کرونا می‌کنند.

عدم اختصاص تجهیزات بهداشتی و درمانی به روستاهای فارس در حالی‌ست که بالغ بر یک میلیون نفر در دو هزار و ۳۰۰ روستا در استان فارس ساکن هستند و برابر گفته‌های کمال پاک فطرت، مدیرکل دفتر روستایی و شوراهای استانداری فارس، در بحبوحه بحران رو به گسترش کرونا، حدود ۳۰۰ روستا در این استان «فاقد خانه بهداشت» هستند.

پزشک شاغل در مناطق روستایی فارس در گفت‌‌وگو با زمانه درباره آخرین وضعیت کرونا در دو ماهه اول شیوع این ویروس در ایران با اشاره به همه‌گیر شدن کرونا در منطقه تحت فعالیت خود می‌گوید:

«تجهیزات اولیه محافظتی برای پرسنل بهداشت و درمان و اهالی روستا کم است.»

به‌ گفته این پزشک، بسته به امکانات موجود، مبتلایان در این حوزه روستایی از روی علایم بالینی و آزمایش خون و سی‌تی اسکن سینه تشخیص داده می‌شوند که البته تست‌ها خیلی حساس نیست.

او با تأکید بر اینکه هر تست تنها حدود ۷۰ درصد قابلیت تشخیص درست دارد، می‌گوید:

«پزشکان و پرسنل درمان از ابتدای شیوع تا اواسط فروردین سر کار یا آماده‌باش بودند یا مرخصی‌هایشان لغو شد.»

او همچنین به شهروندان توصیه می‌کند که همه باید هنر در خانه ماندن را تمرین کنند و بهترین راهکار، رعایت بهداشت فردی‌ست.

بنا بر گزارش‌های منتشر شده از سوی خبرگزاری‌های رسمی در ایران، دست‌کم تا اول اردیبهشت‌ ماه با افزایش شمار مبتلایان به کرونا، استان فارس در ردیف مناطق قرمز آلوده به کرونا بوده. علاوه بر شیراز، در شهرستان‌های فسا، نی‌ریز، اقلید، خرم بید، استهبان، داراب، خفر، فراشبند، خرامه، لامرد، ارسنجان، لارستان، کازرون، آباده، اوز، خنج، مرودشت، سپیدان، قیروکارزین، فیروزآباد، جهرم، گراش، بوانات، زرقان، بیضا و سرچهان، افراد مبتلا به کرونا شناسایی شده‌اند.

عبدالرسول همتی روز چهارم تیر ماه اعلام کرده بود:

«میانگین سنی فوت‌شدگان در اثر کووید-۱۹ در فارس، ۶۵ سال و میانگین سنی مبتلایان نیز ۳۹ سال بوده است. همچنین در گروه مبتلایان ۵۴ درصد مردان و ۴۶ درصد زنان و در موارد فوتی نیز ۵۹ درصد مردان و ۴۱ درصد زنان بوده‌اند.»

پنهان‌کاری آمارها در فیروزآباد فارس (نمونه)

بر اساس خبرهای رسیده به زمانه، مسئولان بهداشت و درمان در شهرستان فیروزآباد فارس از ابتدای شیوع ویروس کرونا در این شهرستان، از اعلام آمار شفاف خودداری کرده‌اند.

سجاد احمدی جورقی، رئیس بیمارستان قائم فیروزآباد اواسط تیر ماه در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی با ابراز نگرانی از وضعیت شیوع ویروس کرونا در سطح شهرستان گفت:

«بیمارستان قائم فیروزآباد از تمامی ظرفیت‌های خود در راستای خدمت به بیماران کرونایی استفاده کرده اما با توجه به افزایش گردش ویروس در سطح جامعه و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در شهرستان‌های فیروزآباد، فراشبند و قیروکارزین، با وضعیت بحرانی و افزایش بیماران مبتلا به کرونا مواجه شده‌ایم.»

احمدی جورقی در ادامه گفت که با توجه به پذیرش بیماران از شهرستان‌های هم‌جوار، ظرفیت بخش قرنطینه کرونا تکمیل شده که در نتیجه آن، ناچار به اضافه کردن تخت جهت پذیرش بیماران شده‌اند.

اعلام خبر تکمیل ظرفیت تخت‌های بخش قرنطینه در تنها بیمارستان فیروزآباد در حالی‌ست که مقامات بهداشتی در طی ماه‌های گذشته هیچ‌گونه آمار دقیقی از شمار مبتلایان یا جان‌باختگان بر اثر ویروس کرونا اعلام نکرده‌اند.

یکی از پرسنل درمان این بیمارستان که خواست نامش فاش نشود، در گفت‌وگو با زمانه می‌گوید:

«آمارهای مربوط به کرونا به پرسنل ارائه نمی‌شود و در ماه‌های گذشته برخی از کارکنان بیمارستان قائم به‌ دلیل بازگو کردن اطلاعات مربوط به جان‌باختگان در جمع‌های خصوصی، توبیخ شده‌اند.»

به‌ گفته او، میزان شیوع ویروس کرونا در شهرستان‌های اطراف از جمله قیروکارزین و فراشبند بیشتر از فیروزآباد است اما به‌دلیل نبود مراکز درمانی کافی در این شهرستان‌ها و انتقال مبتلایان به فیروزآباد و همچنین عدم نظارت کافی نهادهای دولتی بر رفت و آمد شهروندان به شهرهای اطراف، شیوع این ویروس در فیروزآباد هم گسترش یافته است.

او در ادامه می‌گوید که شهروندان در فیروزآباد پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند و بدین نحو توانسته‌اند به میزان زیادی از اشاعه بیشتر ویروس جلوگیری کنند.

در همین زمینه