نرخ برابری دلار در سه ماه اول امسال ۸۴ درصد رشد داشته است. مرکز آمار نرخ تورم را کاهشی اعلام کرده اما قیمت برخی اقلام کالا اساسی و مواد غذایی بیش از دو برابر افزایش یافته است. دولت برای «صرفه‌جویی» در هزینه‌های ارزی، تخصیص ارز به واردات مواد غذایی را کاهش داده یا به صورت کامل حذف کرده است. احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در انتقاد از سیاست‌های دولت گفت: به دلیل بالا رفتن قیمت ارز تمام مردم تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.
توکلی یکشنبه ۱۲ مرداد در یک برنامه رادیویی توزیع کالابرگ یا کوپن را «یک ضرورت برای تامین مایحتاج مردم» عنوان کرد و گفت: «به دلیل سیاست‌های ارزی نادرست دولت، همه قیمت‌ها با افزایش ارز، بالا کشیده می شود و بدلیل عدم حضور دولت، تمام بنگاه‌های اقتصادی در نقش قیمت‌گذار وارد عمل می شوند و در این شرایط مردم آبگوشت که هیچ، حتی نمی‌توانند اشکنه بخورند».
او این وضعیت را نتیجه آنچه که «سیاست‌های ارزی نادرست دولت» دانست و افزود: «مردم مشکل دارند، اگر به آنها غذا نرسانیم در آینده دچار معضل کودکان ضعیف خواهیم بود».
مصرف گوشت ۲۲ درصد خانوارها: یک بار در سال یا هیچ
همزمان با این اظهارات مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) نتایج نظرسنجی «بررسی سبد غذایی خانوارهای ایرانی» را منتشر کرد که نشان می‌داد تعداد خانوارهایی که در یک سال گذشته اصلا گوشت مصرف نکرده‌اند در مقایسه با خرداد ۱۳۹۸، ۳,۵ درصد افزایش یافته است.
قیمت گوشت قرمز در یکسال گذشته بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته است. نرخ تورم این کالا در برخی ماه‌های سال ۹۸ به بالاتر از ۱۱۰ درصد رسیده و همین مسئله یکی از عمده‌ترین دلایل کاهش مصرف این کالا است.
اگرچه انتظار می‌رفت با کاهش مصرف گوشت قرمز به دلیل گرانی، استفاده از گوشت مرغ به عنوان کالای جایگزین بیشتر شود اما گزارش ایسپا نشان می‌دهد میزان مصرف گوشت مرغ در مقایسه با خرداد ۹۸ حدود ۱۲,۶ درصد به صورت مصرف هرروز یا چندروز در هفته در سبد غذایی خانوارها کمتر شده است. ۲۸,۴ درصد گفته‌اند که چند روز در ماه، ۳,۷ درصد چندبار و ۱,۳ درصد اصلاً گوشت مرغ مصرف نکرده‌اند.
مصرف ماهی در خانوارها هم در مقایسه با خرداد یک سال قبل کاهش یافته است؛ ۲۴,۶ درصد پاسخگویان گفته‌اند اصلاً در خانواده‌شان ماهی مصرف نمی‌کنند. مصرف ۳۳ درصد خانوارها هم تنها چند روز در سال اعلام شده است.
حذف شیر از سفره ۸ درصد خانوارها
افزایش قیمت مواد لبنی در سال‌های گذشته موجب هشدار کارشناسان و مسئولان دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت نسبت به کاهش شدید سرانه مصرف لبنیات شده بود. مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت و درمان از دولت خواسته بود برای حفظ قدرت خرید اقشار کم‌درآمد یارانه شیر اختصاص بدهد. دولت اما بدون توجه به این هشدارها مجوز گرانی مواد لبنیات را صادر کرد.
نتیجه گرانی چند باره شیر و محصولات لبنی کاهش شدید مصرف لبنیات در خانوارها بوده است به گونه‌ای که بر اساس نتایج این نظرسنجی شمار خانوارهایی که هر روز یا در هفته چندبار شیر مصرف کردند در فاصله خرداد ۱۳۹۸ تا خرداد امسال از ۷۸,۲ درصد به ۶۳,۶ درصد سقوط کرده است. فقط ۲۶,۲ درصد جامعه نمونه آماری گفته‌اند که در یکسال گذشته هرروز شیر مصرف کرده‌اند. مصرف ۳۷,۴ درصد در هفته چند روز و ۲۲,۵ درصد در ماه چند روز اعلام شده است. ۷,۹ درصد اما اصلا در طول سال شیر مصرف نکرده‌اند و ۶ درصد هم در طول سال فقط چند بار شیر مصرف کرده‌اند.
بخوانید:
گرانی مواد غذایی: تحمیل «ریاضت اقتصادی»
به تبع شیر مصرف ماست در میان خانوارها هم کاهش یافته است. سه درصد گفته‌اند اصلا ماست مصرف نکرده‌اند، ۳,۴ درصد هم در طول سال فقط چندبار ماست خورده‌اند. مصرف ماست در ۴۱,۳ درصد خانوارها چند روز در هفته و در ۱۶,۷ درصد چندروز در ماه اعلام شده است.
گرسنگی در کمین نیمی از جمعیت ایران
وضعیت معیشت در ایران تا پیش از کرونا هم مساعد نبود اما همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ شرایط را سخت‌تر کرده است. دست‌کم یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به صورت رسمی به بیکاران افزوده شده است. بسیاری از مشاغل کوچک و خانگی از بین رفته و هزینه خانوار افزایش یافته است. نهادهای حکومتی از اعلام دقیق جمعیت زیر خط فقر خودداری می‌کنند اما برپایه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تا دهک هشتم درآمدی برای تامین هزینه زندگی با مشکل روبرو هستند.
بخوانید: گرانی و حذف کالاهای خوراکی از سفره کارگران
رئیس اتاق بازرگانی تهران ۶ دهک درآمدی نخست را جمعیت زیر خط فقر دانسته که بالغ بر ۵۶ میلیون نفر از جمعیت ۸۰ میلیونی را شامل می‌شود. داوود سوری، پژوهشگر اقتصادی در ایران هم گفته از هر دو نفر یک نفر زیر خط فقر است.
دولت وعده کرده بود با بسته‌های کالایی و حمایت‌های مالی مانع کاهش بیشتر قدرت خرید خانوار و رشد جمعیت زیر خط فقر باشد. این وعده اما به چند بار توزیع بسته کالایی کم‌ارزش و تسهیلات بانکی محدود ماند. در این شرایط پیش‌بینی می‌شود با تداوم رشد اقتصادی منفی در سال جاری، افزایش شمار بیکاران و کاهش سطح واقعی دستمزدها در برابر افزایش قیمت کالاهای ضروری در غیاب حمایت‌های دولتی جمعیت بیشتری به زیر خط فقر سقوط کنند.