سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی تازه که شش ماه پس از اعتراض‌های سراسری آبان ۹۸ به گرانی بنزین منتشر شده، جزییات کشته شدن ۳۰۴ مرد، زن و کودک توسط نیروهای امنیتی ایران را در جریان سرکوب بی‌رحمانه این اعتراض‌ها توسط نیروهای امنیتی، منتشر کرده است.
عفو بین‌الملل در این گزارش که در تاریخ ۲۰ مه/ ۳۱ اردیبهشت منتشر شده، جزییات بیشتری را درباره چگونگی کشته شدن دست‌کم ۳۰۴ نفر در جریان اعتراض‌های آبان ۹۸ منتشر کرده است.
بنا بر این گزارش، طبق اطلاعات و گزارش‌های دریافت شده توسط این سازمان، ۲۲۰ معترض تنها در دو روز اول اعتراضات یعنی شنبه ۲۵ و یک‌شنبه ۲۶ آبان ماه کشته شده‌اند و از تحقیقات جدید و گسترده در این باره مجددا مشخص شده که استفاده نیروهای امنیتی از سلاح‌های کشنده علیه اکثر قریب به اتفاق کشته‌شدگان، غیرقانونی بوده است.
سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرده بر اساس تحقیقات انجام شده، از جمله تحقیقات بر روی ویدئوهای منتشر شده از اعتراض‌های آبان ۹۸، تقریباً در همه اعتراض‌هایی که از تاریخ ۲۵ تا ۲۸ آبان ۹۸ صورت گرفته، هیچ مدرکی مبنی بر در اختیار داشتن اسلحه توسط معترضان یا تهدیدی قریب‌الوقوع که باعث به خطر انداختن زندگی دیگران شود تا استفاده از سلاح‌های کشنده را توجیه کند، وجود ندارد؛ به جز دو مورد استثنا در ماهشهر به تاریخ ۲۸ آبان که عفو بین‌الملل اعلام کرده اطلاعات و مستنداتی در دست دارد که نشان می‌دهد در بین معترضان و نیروهای امنیتی تبادل آتش سلاح گرم صورت گرفته است.
فیلیپ لوتر، مدیر بخش پژوهش‌ها و امور حقوقی خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان عفو بین‌المل در این باره می‌گوید:
«واقعیت این است که بسیاری از افراد به ضرب گلوله کشته شده‌اند و هیچ تهدیدی از جانب آنها دیده نمی‌شود. این نشان دهنده بی‌رحمانه بودن شرارت و قتل غیرقانونی توسط نیروهای امنیتی است.»
به گفته لوتر، پس از گذشت شش ماه از اعتراض‌های آبان ۹۸، خانواده‌های داغدار قربانیان در حالی که با آزار و اذیت شدید و ارعاب از جانب مقامات امنیتی روبه‌رو هستند، همچنان به مبارزه خود برای حقیقت و اجرای عدالت ادامه می‌دهند.
فیلیپ لوتر همچنین تأکید کرده است در صورت عدم مجازات نیروهای امنیتی و پاسخگو نکردن آنها در سطح ملی، سازمان عفو بین‌الملل مجددا از شورای حقوق بشر سازمان ملل خواهد خواست تا تحقیقات در مورد این کشتار را اجباری و به پیدا کردن راهی برای یافتن حقیقت و اجرای عدالت و جبران خسارت کمک کند.
سیاست شلیک برای کشتن
بر اساس گزارش تازه سازمان عفو بین‌الملل، نیروهای امنیتی ایران معترضان را در ۳۷ شهر در هشت استان سراسر کشور به قتل رسانده‌اند و این نشانگر ماهیت گسترده سرکوب در جریان اعتراض‌های آبان ۹۸ است.
همچنین بنا بر این گزارش بیشترین تعداد کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان ۹۸ مربوط به حومه فقیرنشین شهر تهران است و حداقل ۱۶۳ کشته در این مناطق ثبت شده است.
استان‌های با حداکثر اقلیت‌های قومی مانند خوزستان و کرمانشاه نیز به ترتیب با آمار ۵۷ و ۳۰ کشته در رده‌های دوم و سوم بیشتر میزان قربانیان قرار گرفته‌اند.
سازمان عفو بین‌الملل تاکنون مرگ ۳۰۴ نفر در جریان اعتراض‌های آبان ۹۸ که ابتدا نسبت به افزایش قیمت بنزین صورت گرفت را تأیید کرده است. این سازمان اعلام کرده برای ثبت هر ۳۰۴ نفری که در جریان این اعتراض‌ها کشته شده‌اند، توانسته اطلاعات معتبری را در مورد محل کشته شدن، تاریخ دقیق یا تقریبی و نحوه کشته شدن آنها جمع آوری کند.
این ۳۰۴ جان باخته شامل ۱۰ زن، ۲۳۶ مرد و حداقل ۲۳ کودک هستند و در ۲۳۹ مورد نام جان‌باختگان مشخص شده است، اما جنسیت ۳۵ قربانی برای عفو بین‌الملل همچنان نامشخص است.
سازمان عفو بین‌الملل در گزارش جدید خود اعلام کرده تعداد واقعی کشته شده‌ها بیشتر است و به تعداد موارد بیشتری که توسط فعالان گزارش شده، آگاه است اما ارزیابی‌های آنها هنوز جزییات قابل توجهی برای ثبت این مرگ و میرهای احتمالی در آمارهای کشته‌شدگان اعتراض‌های آبان ۹۸ را تأیید نکرده است.
بر اساس اطلاعاتی که سازمان عفو بین‌الملل به دست آورده، همه جان‌باختگان اعتراض‌های آبان ۹۸ به جز چهار مورد، همگی توسط نیروهای امنیتی ایران، از جمله سپاه پاسداران، نیروهای شبه نظامی بسیج و پلیس و با شلیک گلوله که اغلب سر یا بالا تنه آنها را نشانه رفته بود، کشته شده‌اند.
در مورد آن چهار قربانی نیز بنا بر گزارش‌ها، دو نفر پس از ضرب و شتم توسط نیروهای امنیتی دچار مصدومیت شدید از ناحیه سر شده‌اند و دو نفر دیگر نیز بر اثر پرتاب گاز اشک‌آور و به دنبال خفگی جان باخته‌اند.
انکار و لاپوشانی دولتی
پس از گذشت شش ماه از اعتراض‌های آبان ۹۸، مقامات رسمی جمهوری اسلامی با اینکه بارها وعده داده‌اند آمار کشته‌شدگان به زودی و پس از تفکیک اعلام خواهد شد، اما تاکنون هیچ آمار رسمی‌ای منتشر نکرده‌اند.
مقامات ایران ادعا کرده‌اند که این تأخیر در اعلام آمار به دلیل زمان‌بر بودن دسته‌بندی قربانیان بر اساس میزان درگیری آنها در اعتراضات صورت گرفته است. بر این اساس مقامات جمهوری اسلامی تعیین می‌کنند که آیا قربانیان به عنوان «شهید» معرفی می‌شوند و به خانواده‌های آنها دیه و سایر مزایا اعطا می‌شود یا نه.
بنا بر جدیدترین گزارش سازمان عفو بین‌الملل، مقامات جمهوری اسلامی مجموعه‌ای از اظهارات دروغین را مطرح کرده‌اند یا با انتشار و تهیه فیلم‌های تبلیغاتی در شبکه‌های دولتی ادعا کرده‌اند بیشتر کشته‌شدگان توسط «آشوبگران مسلح» یا «مظنونان مسلح» که برای «دشمنان جمهوری اسلامی» فعالیت می‌کنند، کشته شده‌اند.
سازمان عفو بین‌الملل اما تنها دو اعتراض را ثبت کرده است که منجر به تبادل آتش میان معترضان مسلح و نیروهای امنیتی شده است. این دو مورد در دو محله جداگانه در ماهشهر واقع در استان خوزستان رخ داده است که منجر به کشته شدن یک مقام سپاه پاسداران و یک افسر پلیس شده است.
عفو بین‌الملل اشاره کرده که بر اساس شهادت معترضان بازمانده و فیلم‌های ویدئویی که توسط این سازمان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته، نیروهای امنیتی استفاده از سلاح های کشنده را به کسانی که تهدیدی قریب‌الوقوع برای زندگی به شمار می‌روند محدود نکرده‌اند و به معترضین غیرمسلح نیز شلیک کرده‌اند.
فیلیپ لوتر، مدیر بخش پژوهش‌ها و امور حقوقی خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان عفو بین‌المل در این باره می‌گوید:
«امتناع دولت از افشای حقایق در مورد کشته شدگان، عدم انجام تحقیقات جنایی و مسئولیت ناپذیری و انجام این کشتار، تنها موجب اندوه می‌شود.»