بیژن روحانی – از هر هشت نفر در جهان، یک نفر دچار سوء تغذیه است. مطابق آمار جدید سازمان ملل متحد، آمار گرسنگان جهان به ۸۷۰ میلیون نفر رسیده است. این گزارش جدید به طور مشترک توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، صندوق بین المللی توسعه کشاورزی و برنامه غذایی سازمان ملل منتشر شده است. این گزارش وضعیت امنیت غذایی جهان را در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ بررسی می‌کند. با این که رقم ۸۷۰ میلیون نفر گرسنه در جهان واقعیت هولناکی را آشکار می‌کند، اما این سازمان‌ها می‌گویند وضعیت در مقایسه با دو دهه پیشین بهبود یافته است.
اکثریت ۸۷۰ میلیون نفری که با سوء تغذیه دست به گریبان هستند در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند و تنها حدود ۱۵ درصد از آنها، یعنی رقمی در حدود ۱۶ میلیون نفر، ساکن کشورهای توسعه یافته و ثروتمند هستند.
آمار جدید در مقایسه با دوره سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ نشان‌دهنده کاهش ۱۳۲ میلیون نفری گرسنگان در جهان است. و این به معنی پایین آمدن درصد سوء تغذیه از ۱۸ درصد به ۱۲ درصد جمعیت دنیاست. هم اکنون حدود ۱۵ درصد جمیعت کشورهای در حال توسعه، که شامل ایران نیز می‌شود، با سوء تغذیه رو به رو هستند، که این میزان در دو دهه پیش حدود ۲۳ درصد بوده است.
به این ترتیب سازمان‌های تهیه کننده این گزارش معتقدند چنان‌چه تلاش‌های بیشتری به کار گرفته شود، دستیابی به «اهداف توسعه هزاره» امکان پذیر خواهد بود. «اهداف توسعه هزاره» به هشت هدف مهم و مشترک جامعه جهانی برای دستیابی به توسعه گفته می‌شود که درسال ۲۰۰۰ و در سازمان ملل متحد بر سر آنها توافقی بین‌المللی به وجود آمده و باید تا سال ۲۰۱۵ به آنها دست یافت. نخستین هدف مشترک در میان این اهداف، از بین بردن فقر شدید و گرسنگی است. از اهداف دیگر برنامه توسعه هزاره می‌توان به تضمین پایداری محیط زیست اشاره کرد.
سوء تغذیه و مرگ کودکان
پیش‌تر و در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۷، میزان گرسنگی در جهان کاهش بیشتری پیدا کرده بود، اما بعدا از سرعت پیشرفت برنامه مبارزه با گرسنگی کاسته شد.
هم اکنون حدود ۱۵ درصد جمیعت کشورهای در حال توسعه، که شامل ایران نیز می‌شود، با سوء تغذیه رو به رو هستند، که این میزان در دو دهه پیش حدود ۲۳ درصد بوده است.
موسسات وابسته به سازمان ملل متحد که این گزارش جدید را منتشر کرده‌اند به طور مشترک گفته‌‌اند این‌که در دنیای امروز و با وجود امکانات اقتصادی و فنی فراوان، حدود ۱۰۰ میلیون نفر کودک زیر پنج سال در جهان دچار عوارض شدید ناشی از سوءتغذیه و کاهش وزن فراوان هستند، به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست. این کودکان به دلیل سوءتغذیه قادر نیستند رشد طبیعی خود را داشته باشند و توانایی‌‌های انسانی و نقش اجتماعی و اقتصادی خود را به تمامی بارور کنند. این گزارش نشان می‌هد سوء تغذیه سالانه باعث مرگ بیش از دو نیم میلیون کودک در سرتاسر جهان می‌شود.
سازمان فائو به همراه برنامه غذایی سازمان ملل و صندوق بین‌المللی توسعه کشاورزی از کشورهای جهان خواسته‌اند علیرغم وجود رکود اقتصادی، تلاش مضاعفی برای کمک به فقیرترین اقشار جامعه جهانی انجام دهند تا آنها بتوانند از نخستین و ابتدایی‌ترین حقوق انسانی، یعنی حق دسترسی به غذا، برخوردار شوند. به گفته این سازمان‌ها جهان دارای امکانات و دانش لازم برای ریشه‌کن کردن گرسنگی و سوءتغذیه در تمام اشکال آن است.
بحران اقتصادی و گرسنگی
با آن‌که پیش‌بینی می‌شد بحران‌های اقتصادی در سال‌های اخیر باعث افزایش سرسام آور میزان سوءتغذیه و گرسنگی در جهان شود، اما مطالعات اخیر این سازمان‌های جهانی نشان داده است که تاثیر منفی بحران اقتصادی بر امنیت غذایی کمتر از میزان مورد انتظار بوده است. این گزارش نشان می‌هد در بسیاری از کشورهای در حال توسعه دولت‌ها توانسته‌اند مانع از انتقال فشار بازارهای جهانی بر بازارهای محلی مواد غذایی شوند.
اکنون از میان هر چهار نفر آفریقایی، یک نفر دچار سوء تغذیه است.
برای تخمین میزان سوءتغذیه و امنیت غذایی در جهان که از سال ۱۹۹۰ آغاز شده است، عوامل مختلفی در نظر گرفته می‌شود. از جمله اطلاعات جمعیتی، منابع غذایی، اتلاف مواد غذایی، میزان مصرف انرژی، رژیم‌های مختلف غذایی و همچنین نحوه توزیع مواد غذایی جزو عواملی هستند که برای محسابه نرخ گرسنگی محاسبه می‌شود.
تاکید این گزارش جدید بر آن است که اگر تلاش‌های جهانی برای نگاه داشتن میزان کاهش گرسنگی مانند دوره سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ به کار گرفته شود، دست‌یافتن به اهداف توسعه هزاره ناممکن نیست و می‌توان انتظار داشت که سال ۲۰۱۵ میزان گرسنگی در کشورهای در حال توسعه حداقل نصف شود.
میزان گرسنگی در نقاط مختلف جهان
از میان مناطقی که طی بیست سال گذشته موفق شده‌‌اند میزان گرسنگی و سوء تغذیه را به شکل چشم‌گیری کاهش دهند باید ازمنطقه آسیا و پاسیفیک نام برد. در این منطقه وسیع، میزان سوء تغذیه حدود ۳۰ درصد کاهش یافته و از ۷۳۹ میلیون نفر به ۵۶۳ میلیون نفر رسیده است. این کاهش با کمک توسعه اقتصادی در بسیاری از کشورهای این منطقه صورت گرفته است. در آمریکای لاتین و منطقه کاراییب نیزآمار سوءتغذیه از ۶۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۲ به ۴۹ میلیون نفر در حال حاضر کاهش یافته است.
اما در این میان وضعیت آفریقا همچنان بحرانی است. در حقیقت آفریقا تنها قاره‌ای است که در آن میزان گرسنگان در این مدت افزایش پیدا کرده و از ۱۷۵ میلیون به ۲۳۹ میلیون نفر رسیده است. تنها در چهار سال گذشته و بر اثر بحران‌های مختلف، حدود ۲۰ میلیون نفر به میزان گرسنگان آفریقایی اضافه شده است. اکنون از میان هر چهار نفر آفریقایی، یک نفر دچار سوء تغذیه است.
توسعه کشاورزی و مبارزه با گرسنگی
سازمان ملل می‌گوید مقصود از مبارزه با سوء تغذیه تنها افزایش تولید مواد غذایی نیست، بلکه بهبود کیفیت مواد غذایی، تنوع، سلامت و مقوی بودن آنها نیز مورد نظر است. گزارش جدید سازمان‌های جهانی تاکید می‌کند که گرچه توسعه کشاورزی برای مبارزه با فقر و گرسنگی لازم است، اما به تنهایی نمی‌تواند موفقیت آن را تضمین کند. برای این کار به ساختارهای کارآمد تامین اجتماعی نیاز است که بتوانند سلامت فقیرترین اقشار جوامع و دسترسی آنها به غذا را تامین کنند.
