انهدام هواپیمای مسافربری اوکراین به دست سپاه پاسداران، پس از سه روز انکار مسئولان حکومتی، خشم مردم را برانگیخته است. سخنگوی دولت می‌گوید نه حسن روحانی و نه هیئت دولت از این ماجرا هیچ اطلاعی نداشتند و دروغی به مردم نگفته‌اند.

علی ربیعی، سخنگوی دولت ـ عکس از خبرگزاری تسنیم
علی ربیعی، سخنگوی دولت ـ عکس از خبرگزاری تسنیم

علی ربیعی، سخنگوی دولت، دوشنبه ۲۳ دی در نشست خبری خود به ماجرای انهدام هواپیمای مسافربری اوکراین اشاره کرد و گفت: «ما متهم به دروغ‌گویی و پنهان‌کاری شدیم در حالی‌که واقعاً این‌گونه نبود. واقعیت این است که ما دروغ نگفتیم. دروغ به معنی جعل آگاهانه و عامدانه واقعیت است. این چیزی بود که از جانب ما به هیچ وجه اتفاق نیفتاد. هیچ یک از مقامات دولت از جمله شخص رئیس‌جمهوری تا عصر روز جمعه از علت اصلی سقوط هواپیما که همان آتش پدافند غیرعمدی خودی بوده، مطلع نبودند. تا آن ساعت همان‌گونه که سردار حاجی‌زاده هم عنوان کردند، صرفاً بر اساس اطلاعات و داده‌های موجود همان موقع اظهارنظر می‌کردند. به هرحال از عصر روز جمعه که رئیس‌جمهوری از موضوع مطلع شدند، دستور تشکیل شورای عالی امنیت ملی را دادند که منجر به صدور بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح و بیانیه رئیس‌جمهوری در این خصوص شد.»

هواپیمای مسافربری اوکراینی با ۱۶۷ مسافر و ۹ خدمه چهارشنبه ۱۸ دی، ساعاتی پس از حملات موشکی ایران به پایگاه‌های آمریکا در خاک عراق، شش دقیقه پس از بلندشدن از باند فرودگاه «امام خمینی» سقوط کرد و همه سرنشین‌های آن کشته شدند. در حالی‌که کارشناس‌های خارجی احتمال می‌دادند که این هواپیما با شلیک موشک سقوط کرده است، مقام‌های ایرانی به‌مدت سه روز دلیل سقوط هواپیما را «نقص فنی» اعلام و شلیک موشک به سوی هواپیما را به کلی رد می‌کردند تا این‌که با فشارهای خارجی، شنبه ۲۱ دی ستاد نیروهای مسلح در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که سپاه پاسداران به اشتباه با شلیک موشک این هواپیما را منهدم کرده است. این اطلاعیه موجی از اعتراضات مردمی را در ایران برانگیخت و بار دیگر مردم در خیابان‌های شهرهای مختلف شعارهایی علیه حکومت سر دادند.

علی ربیعی همچون دیگر مقام‌های جمهوری اسلامی، پنج‌شنبه ۱۹ دی در بیانیه‌ای گزارش‌های کارشناس‌های خارجی درباره انهدام هواپیما با اصابت موشک را «عملیات روانی» و «دروغ‌پردازی» خوانده بود. او اما در نشست خبری خود در این‌باره گفت: «‌آن‌چه که من نیمه‌شب پنج‌شنبه بیان کردم مبتنی بر مشاهده جنگ روانی گسترده آمریکا علیه ملت ایران و از سوی دیگری مبتنی بر اطلاعاتی بود که در اختیار کل دولت بود مبنی بر این‌که موشک هیچ نقشی در این حادثه نداشته است.»

عباس‌عبدی، از چهره‌های اصلاح‌طلب یکشنبه ۲۲ دی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: «حسن روحانی، رئیس‌جمهوری و علی ربیعی، سخنگوی دولت از ابتدا (بعد از ظهر جمعه) از اصابت موشک به هواپیما مطلع بوده‌اند و پیش از جلسه شورای امنیت ملی دراین‌باره از او نظرخواهی کرده‌اند.»

این چهره اصلاح‌طلب همچنین گفت که ربیعی در گفت‌وگو با او برای آبروی خود ابراز نگرانی کرده است.

به گفته عباس عبدی برخی از رسانه‌ها نیز از طریق او در جریان واقعیت قرار گرفته بودند اما بسیاری از «خودی‌ترین نیروها» به‌دلیل «پنهان‌کاری ساختاری» از دلیل اصلی سقوط هواپیمای اوکراینی بی‌خبر بوده‌اند.

تاکنون با وجود آن‌که اعلام شده سپاه پاسداران به سوی هواپیمای مسافربری شلیک کرده، هنوز روشن نیست که این اقدام چگونه صورت گرفته است و عاملان و آمران آن چه کسانی بوده‌اند. مقام‌های حکومتی تلاش می‌کنند تا نشان دهند که این اقدام «سهوی» و «خودسرانه» بوده است.

در دو روز گذشته مردم ایران در ده‌ها شهر علیه «دروغ‌گویی‌های مسئولان» به خیابان‌ها آمدند و نیروهای امنیتی به مقابله با آن‌ها برخاستند. اعتراضات مردم همچون موارد دیگر در آبان‌ماه سال جاری و دی‌ماه سال ۱۳۹۶ به اعتراض علیه کل حکومت ایران و به‌ویژه رهبر آن تبدیل شد. رسانه‌های جهان این اعتراضات را به‌شکل گسترده‌ای بازتاب دادند.

نسرین ستوده، حقوقدان و وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر که در حال گذراندن دوران محکومیتش در زندان اوین است، روز گذشته (یکشنبه) در نامه‌ای سرگشاده ضمن تسلیت و همدردی با خانواده‌ها و بازماندگان قربانیان فاجعه هواپیمای اوکراین‌، نوشت: «استعفا و محاکمه‌ تمامی مقامات و دست‌اندرکاران این جنایت هولناک در دادگاهی صالح، گامی است در جهت اجرای عدالت و جلوگیری از فجایع بعدی. سپاه پاسداران سال‌هاست به‌عنوان امنیتی‌ترین نهاد این مملکت عمل می‌کند و کشور را در منتهی‌الیه ناامنی قرار داده است.»

شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل، نیز ۲۲ دی در دادخواستی خواستار محاکمه و استعفای مسئولان انهدام هواپیمای مسافربری خطوط هواپیمایی اوکراین شد و تأکید کرد کسانی که در فرآیند تصمیم‌گیری در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نقش داشتند، «از رهبر جمهوری اسلامی تا فرماندهان زیر فرمان او» باید استعفا بدهند.

بیشتر بخوانید: