نمایشگاه هنری در پاریس اسامی تابلوهای نقاشی را با تمرکز بر آثار سیاه تغییر داده است. واشنگتن پست در گزارشی از پاریس به قلم جیمز مک آلی گزارشگر این روزنامه در پاریس به مساله هنر و هویت سیاهان پرداخته است.
موزه لوور پاریس نقاشی قابل توجهی را در مجموعه خود دارد که «پرتره یک زن سیاه» نام گرفته است.
این اثر را عمدتا اثری تمثیلی می‌دانند، تصویر زنی با سینه‌های عریان با لباسی از روم باستان در رنگ‌های پرچم فرانسه، اشاره‌ای است تلویحی به جمهوری فرانسه و تندیس آزادی.
این اثر ابتدا در سالن پاریس سال ۱۸۰۰ به نمایش گذاشته شد، بنابر این می‌توان تصور کرد که ماری گیمین بنوآ خالق این اثر به انقلاب فرانسه که در آن زمان تازه پایان یافته بود و یا به تلاش‌های ناپلئون بناپارت برای احیای برده‌داری و یا حتی هر دو اشاره می‌کند.
اما اینک این نقاشی در موزه اورسی ( Musée d’Orsay) و با نامی دیگر به نمایش در آمده است: «پرتره مادلن».
برای اولین بار از زمان خلق اثر در سال‌های ابتدایی قرن نوزدهم تا امروز این اثر بنوآ داستان خود را یافته است. زنی که در این قاب به شما چشم دوخته روزگاری برده‌ای بوده که از گوادالوپ رهایی یافته و به عنوان خدمتکار خانگی در منزل برادر شوهر هنرمند اثر کار می‌کرده است.
این اثر بخشی از یک نمایشگاهی است با نام «مدل‌های سیاه: از ژریکو تا متیس» که سه‌شنبه گذشته در موزه اورسی گشایش یافت. این نمایشگاه تلاشی است برای اعاده هویت و تصاویر شخصیت‌های سیاهی که بر روی بوم‌ها به تصویر کشیده شده‌اند اما در تاریخ به تحریر در نیامده‌اند.
این نمایشگاه با این موضوع حساس و بحث‌برانگیز به مسأله نقش فرانسه در تجارت برده و نمود بحث‌های پیرامون برده‌داری در هنر آن زمان می‌پردازد. برده‌داری در جریان انقلاب فرانسه در سال ۱۷۹۴ ملغی شد، اما اندکی بعد و در دوره ناپلئون بناپارت برای مدت کوتاهی باز برقرار شد تا آنکه دوباره و در جریان انقلاب ۱۸۴۸ برای همیشه از فرانسه رخت بر بست.
هرچند یک بنای یادبود لغو برده‌داری در نانت و یک مرکز پیشین تجارت برده در غرب فرانسه قرار گرفنه اما هیچ موزه اصلی در مورد مقوله برده‌داری در متروپولیتن فرانسه وجود ندارد. تا به امروز مهمترین تلاش در فرانسه برای مقابله با گذشته این کشور در زمینه تجارت برده در منطقه pointe-à-pitre صورت گرفته است، جایی ۴۲۰۰ مایل دورتر از خاک فرانسه و در سرزمین‌های ماورای بحر فرانسه در منطقه گوادلوپ.
چنانچه رخایا دیالو، یک فعال برابری نژادی به خبرنگار واشنگتن پست می‌گوید، غیبت زنان سیاه در قوه تخیل جمعی ادبیات فرانسه، سینما و هنر آن مشهود است.
مادربزرگ پدری آلکساندر دوما یک برده سیاهپوست از هائیتی بود. همه در فرانسه خواننده رمان‌های «سه تفنگدار»، «ملکه مارگو» و «گردنبند ملکه» دوما هستند که زمانی «سلطان پاریس» به او می‌گفتند. اما کمتر فرانسوی با این واقعیت آشناست که نسب دوما به یک برده سیاهپوست می‌رسد. کمتر شهری در فرانسه را می‌توان سراغ گرفت که مجسمه‌ای از آلکساندر دوما در آن نصب نشده باشد.
این بی توجهی و به حاشیه راندن نژادی را در نماهنگی که بیانسه و جی‌ـ‌زی سال گذشته در لوور فیلمبرداری کردند هم نمایان است. در این نماهنگ با نام «جوگیر» به انگلیسی APES**T از شاهکارهای هنری موزه به عنوان پس زمینه استفاده شده است و «پرتره یک زن سیاه» بنوآ هم در پایان نشان داده می‌شود.
قراردادن سوژه‌های سیاه مقابل دیدگان همگان، مهمترین هدف از برگزاری نمایشگاه «مدل سیاه» است. اثر محوری نمایشگاه تابلوی «المپیا» اثر ادوارد مانه است. شاهکار هنری از مجموعه موزه اورسی که زنی برهنه را به تصویر کشیده که به بیننده خیره شده و در سالن پاریس ۱۸۶۵ به نمایش در آمده بود. در نمایشگاه مدل سیاه این اثر اما تغییر نام داده و «لور» نام گرفته و محوریت از زن عریان دراز کشیده به خدمتکاری که در کنار زن ایستاده تغییر سو داده است.
روشن نیست این تغییر نام تابلوها فقط مختص این نمایشگاه است یا دائمی خواهد بود. در پایان گزارش واشنگتن پست به نقل از یک سخنگوی موزه لوور آمده است که سخنگو نمی‌تواند تایید کند که نام نقاشی «پرتره یک زن سیاه» پس از بازگشت به موزه لوور تغییر کرده و «پرتره مادلن» نامیده خواهد شد. اما این احتمال را هم رد نکرده است.
بیشتر بخوانید:
“اثر محوری نمایشگاه تابلوی «المپیا» اثر ادوارد مونک است” تا آجا که من اطلاع دارم ادوارد مونک نقاش نروژی تابلوئب به این نام ندارد و منظور نویسنده باید ” Édouard Manet” باشد.
با تشکر اصلاح شد .زمانه
آرمان / 29 March 2019