وزارت ارشاد اسلامی عصر پنجشنبه ۸ شهریور همایش دیگری درباره «کپی‌رایت» برگزار  کرد. محمود دولت‌آبادی به این مناسبت پیامی صادر کرده است. نویسنده رمان‌های «کلیدر» و «جای خالی سلوچ» می‌گوید در ایران حق مالکیت فکری نویسنده بر اثرش «غاصبانه» نقض می‌شود و «هیچ امکان دادخواهی و دادرسی جدی» هم برای او و امثال او وجود ندارد.

محمود دولت‌آبادی، نویسنده

بعد از برجام ایران در صدد گسترش تجارت جهانی برآمد اما ابتدا می‌بایست مالکیت فکری را به رسمیت بشناسد. به همین سبب وزارت ارشاد اسلامی در آن زمان به فکر برگزاری همایش‌هایی درباره قانون «کپی‌رایت» افتاد. در این مدت با خروج آمریکا از برجام، ایران یک بار دیگر تحت تحریم اقتصادی قرار گرفته، اما همچنان بحث مالکیت فکری به سرانجامی نرسیده است. به رسمیت شناختن مالکیت فکری نویسنده بر اثرش، دست ارشاد را در اعمال سانسور آثار خلاق بسته نگه می‌دارد، و از سوی دیگر بدون پذیرش کنوانسیون برن در زمینه حفاظت از مالکیت فکری، هیچ قانون داخلی نمی‌تواند به طور مؤثر حقوق آفرینشگران را از دستبرد حفظ کند. از این‌رو، قانون «کپی‌رایت» در ایران در حد گفت‌وگو در همایش‌های ارشاد به عنوان یک ژست فرهنگی باقی مانده است. شامگاه گذشته در قمصر کاشان یکی دیگر از این همایش‌ها به دبیری سینا دادخواه برگزار شد و محمود دولت‌آبادی هم پیامی صادر کرد که در این همایش قرائت شد. نویسنده «کلیدر» و «جای خالی سلوچ» در بخشی از این پیام می‌گوید:

«متأسفانه و معترضانه می‌گویم که حقوق [نویسندگان] در کشورم ایران، نه فقط رعایت نمی‌شود، بلکه غاصبانه نقض می‌شود و هیچ امکان دادخواهی و دادرسی جدی هم برای من و امثال من وجود ندارد. چون به تاریخچه‌ای که گذرانده‌ایم در جامعه خود می‌نگرم، چرک و نکبت و دروغ و سرقت و سوء‌استفاده از آثار خود که شده بسیار آزارم می‌دهد و باید بکوشم تا از ذهن خود نفرت‌زدایی کنم.»

دولت‌آبادی در بخش دیگری از این پیام به مسأله سانسور که به معنای دستبرد به ملک نویسنده است و در تناقض قرار دارد با معاهده برن اشاره می‌کند و می‌گوید:

« وقتی حکومت با نویسنده بدرفتار است و آثار او را هم سانسور می‌کند، پس اثرش را هم می‌توان برداشت و اسم تازه‌ای بر آن گذاشت و به سینما درآورد یا …حالا که دیگر تدارک جعل و نشر اثر هم به نام نویسنده و ترجمه از روی ترجمه کتاب (کلمه به کلمه) در این کشور ابداع شد که از آن اتفاقات واقعاً تاریخی است که مسئولین مربوطه باید سرشان را باز هم بالاتر بگیرند.»

احمد پوری، مترجم و جواد مجابی، نویسنده در همایش کپی رایت در قمصر کاشان سخنانی درباره ضرورت رعایت حق مالکیت نویسنده بر اثر بیان کردند.

قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب ۱۳۵۲، قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب ۱۳۷۹ و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب ۱۳۸۳، قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری و مواد ۶۲، ۶۳ و ۷۴ قانون تجارت الکترونیکی تنها قوانینی هستند که برای صیانت از مالکیت فکری در ایران تصویب شده‌اند. اما تاکنون ناکارآمد بوده‌اند و در جهان هم به رسمیت شناخته نمی‌شوند. این موضوع باعث شده که ایران در تجارت جهانی موفق عمل نکند.

علاوه بر این اگر کسی بخواهد از مزایای این قوانین در داخل ایران بهره‌مند شود، می‌بایست اثرش را در اداره ثبت به ثبت برساند و هر سال نیز پولی به عنوان «حق مالکیت» به دولت بپردازد. اگرنه، حق مالکیت از انحصار او خارج می‌شود. در کشورهای عضو معاهده برن کپی‌رایت خودبه‌خود به اثر تعلق می‌گیرد و نیازی هم نیست به ثبت اثر و پرداخت حق ثبت به دولت.

بیشتر بخوانید:

سامان نشر ایران در گروی پذیرش «کپی‌‌رایت»