رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، دونالد ترامپ را تهدید کرده بود که اگر بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد، در نخستین گام کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را دعوت می‌کند که در اجلاس فوق‌العاده‌ای در ترکیه این موضوع را بررسی کنند. قرار است که این اجلاس چهارشنبه ۱۲ دسامبر/ ۲۲ آذر برگزار شود. اما از آن جوش و خروشی که رئیس جمهور ترکیه انتظار داشت، کمتر نشانی مشاهده می‌شود. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه از کشورهای اسلامی گلایه‌مند است و آن‌ها را متهم می‌کند که از آمریکا وحشت دارند.

حسن روحانی و رجب طیب اردوغان رؤسای جمهور ایران و ترکیه در اجلاس سال ۲۰۱۶ سازمان همکاری‌های اسلامی (عکس: آرشیو)

یک روز پیش از آنکه رئیس جمهور آمریکا، بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد، رجب طیب اردوغان در سخنانی که سه‌شنبه هفته گذشته در فراکسیون حزب عدالت و توسعه ایراد کرد، به هشدار گفته بود: «در نشست سازمان همکاری‌های اسلامی خواهید دید که ما جهان اسلام را به جوش و خروش درمی‌آوریم.» اکنون یک روز پیش از برگزاری اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی – دومین سازمان بزرگ بین‌المللی بعد از سازمان ملل – از آن جوش و خروش چندان نشانی دیده نمی‌شود. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفته است بسیاری از کشورهای اسلامی هنوز تصمیم نگرفته‌اند نماینده‌ای به استانبول بفرستند:

«برخی کشورهای عربی پاسخ ضعیفی [به دعوت به اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی در استانبول] داده‌اند. ظاهراً برخی از این کشورها از آمریکا پروا دارند. »

به گفته چاووش اوغلو، مصر و امارات متحده عربی وزیر خارجه خود را به اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی می‌فرستند. عربستان سعودی هم هنوز پاسخ نداده است که در چه سطحی قصد دارد در این اجلاس حضور داشته باشد. هر سه این کشورها روابط تنگاتنگ و دوستانه‌ای با ترکیه دارند. اما ظاهراً رقابت تازه‌ای در خاورمیانه درگرفته: این‌بار بین ترکیه و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بر سر مرکز خلافت اسلامی.

علاوه بر عربستان سعودی، سایر کشورهای عربی هم پاسخ روشنی به دعوت ترکیه نداده‌اند. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفته است:

«سازمان همکاری‌های اسلامی در برابر آمریکا که می‌گوید من قدرت برترم باید بایستد. ما از همه کشورهایی که تاکنون فلسطین را به رسمیت نشناخته‌اند دعوت می‌کنیم تجدید نظر کنند. از آمریکا هم می‌خواهیم از اشتباهاتش بیاموزد.»

دوشنبه ۱۱ دسامبر/۲۱ آذر هزاران نفر در بیروت به طرفداری از حزب‌الله و در اعتراض به تصمیم رئیس جمهور آمریکا درباره بیت‌المقدس راهپیمایی کردند.  از سوی ایران، رئیس جمهوری اسلامی در اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی شرکت دارد. حسن روحانی، سه‌شنبه ۲۲ آذر در فرودگاه مهرآباد تصمیم رئیس جمهور آمریکا درباره بیت‌المقدس را «نادرست» و «غیر قانونی» و «گستاخانه» خوانده

 «بیت‌المقدس تعلق به یک ملت یا یک منطقه جغرافیایی ندارد.  تصمیم [رئیس جمهور آمریکا] سرآغاز یک تنش جدید در منطقه خواهد بود و اگر مسلمان‌ها وحدت و اتحاد خودشان را حفظ کنند و در برابر این تصمیم بایستند، یک پیروزی بزرگ برای مسلمان‌ها و فلسطینی‌ها خواهد بود.»

سردار پاسدار قاسم سلیمانی شامگاه گذشته  با فرماندهی گردان‌های عزالدین قسام و فرماندهی «سرایا» (گردان‌های جهاد اسلامی) تلفنی گفت‌وگو کرد و آمادگی جمهوری اسلامی برای پشتیبانی نظامی از آن‌ها را اعلام کرد.

امیر حاتمی، وزیر دفاع هم با انتقاد از تصمیم ترامپ در مورد بیت‌المقدس، برخی از کشورهای اسلامی را به همکاری پنهان و آشکار با اسرائیل متهم کرده است.

حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان در سخنانی که به مناسبت راهپیمایی اعتراضی در بیروت ایراد کرد، دولت آمریکا را متهم کرد که برای توافق‌های بین‌المللی ارزشی قائل نیست. او اقدام ترامپ در به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل نتیجه مذاکرات فلسطینی‌ها با اسرائیل درباره راه حل دو کشور دانست.

دولت ترامپ اعلام کرده است که همچنان از مذاکرات بین فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها بر سر یافتن راه حلی برای دو کشور مستقل حمایت می‌کند مشروط بر آنکه طرفین به این مذاکرات علاقمند باشند. دولت آمریکا اعتقاد دارد که این مذاکرات هنگامی به نتیجه می‌رسد که بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخته شده باشد.

بیشتر بخوانید: