چند سالی است که «بحران» و «محیط زیست» دو کلمهای شناخته میشوند که همبسته و همزمان یکدیگر به متنها راه مییابند. «بحرانهای زیست محیطی» دیگر نه مسئلهی داخلی این یا آن کشور بلکه واقعیتی بینالمللی، بالفعل و معاصر است.
اما ابعاد این بحرانهای زیست محیطی هنوز نتوانسته به عنوان تهدیدی قعطی و موضوعی علمی عمومیت یابد و همسنگ اَبر امورِ دیگر همچون اقتصاد و سیاست و اجتماع دغدغه روزمره مردم و دولتها شناخته شود. این در حالی است که فعالیتهای انسانی عامل اصلیترین بحرانهای زیست محیطی از جمله تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین خوانده میشود.
بخش محیط زیست «زمانه» در تلاش بوده تا تازهترین کتابها در حوزه محیط زیست را معرفی کند. انتخاب این کتابهای معرف تازهترین دیدگاهها در خصوص مسائل بنیادین و معاصر محیط زیست است.
این کتابها که از سوی بنگاههای دانشگاهی و نشرهای معتبر به چاپ رسیدهاند، آخرین برآوردهای علمی درباره مسائل-فجایعی را به اشتراک میگذارند که هنوز در میان شماری از مردم و سرمایهداران و سیاستمداران منکرانی دارد.
این مجموعه به مرور به روز میشود.
لیست کتابها
بیش و پیش از آنکه تغییرات اقلیمی در زوال منطقه ترامرزی شمالگان آمریکای شمالی دست داشته باشد، این زوال ریشه در گذشتهای استعماری دارد.
کتاب «الگوها در طبیعت» همسانیها در طبیعت را به بوتهی کاوش میگیرد: همسانی میان صدف حلزون و چرخشهای کهکشانها، یا همسانی میان شاخههای درختان و شبکهی رودخانهها.
شاید هیچ موضوعی بیش از توسعهی پایدار جهانی به توجه نیازمند نباشد، موضوعی که برآوردن نیازهای انسانیِ پایه در سطح جهان و نظارت مؤثر بر منابع مشترک و محیط زیست را میطلبد.
ایده باغشهر ابنزر هوارد و ایدهی ظروف سفالی وجوود در زندگیِ انسان تأثیرگذار بودهاند؛ ایدههایی که نتیجه فرایندی از تغییر و نوآوری بودهاند که به تغییر پارادایم انجامید.
بسیاری از «اکتشافهای» استعماری در واقع چیزی نبوده جز مشاهدهی روشها و رویهها در جامعههایی تحت استعمار، رویههایی که بعدتر در در فعالیتهای تجاری به کار گرفته میشد.
کوهها غالباً مرزهای واحدهای سیاسیاند. آنها را باید واقعیتهای مادی بینگاریم. کوهها را غالباً موانعی میشمارند که باید فتح کرد یا ویران کرد یا از آنها گذر کرد.
وقتی باران و برف بر روی سطوح سخت و رسوخناپذیر که مشخصه شهرها ست فرومیبارد، آبها از طریق سامانههای روانآبها به جویهای شهری راه میگشایند.
نویسنده در این کتاب ناتوانیِ ما را -در سطح ادبیات و تاریخ و سیاست- در درک اندازه و شدت تغییرات اقلیمی بررسی میکند. این کتاب امسال از سوی انتشارات دانشگاه شیکاگو منتشر شده است.
در نگرشی که بر مفهوم «مهد تا مهد» استوار است واژهی «پسماند» جایش را به واژهی «خوراک» میدهد. توسعهی پایا به انسانها کمک میکند کیفیت زندگیشان را ارتقا دهند.
کتاب «قانونهای زیستمحیطی برای زیستشناسان» محرکی برای سیاستگذاری مؤثرتر و پژوهش بهتر است و تماسهای بیشتر میان علم و قانون را نوید میدهد.
کوچکترین گونههای گرازماهی در جهان تا مرز انقراض پیش میروند و سر و کلهی سوسک زمردی که در ژاپن میزید در آمریکای شمالی پیدا میشود. اما اصلاً چرا اینها اهمیت دارند؟
لئوپولد بر پرورشِ اخلاقِ زیستمحیطی در دوران مدرن بسیار تأثیرگذار بوده. او به «اخلاق سرزمین» شهرت دارد و در نظرش سرزمین صرفاً یک موضوع یا منبع برای استفاده نیست.
اگر قرار است روند کنونی را متوقف کنیم لازم است اقتصاد انرژیِ را تغییر دهیم. مسئله اضطراری است. اکنون دیگر پیآمدهای تغییرات اقلیمی آشکار است.
کتاب «آبوهوا: درآمدی بسیار کوتاه» اصطلاحهای مربوط به آبوهوا را توضیح داده: «وارونگیِ دمایی»، «اثر گلخانهای»، «لایههای جَو»، «مواد تشکیلدهندهی جَو» و «پیشبینیِ آبوهوا».
افزایش جمعیت چه پیآمدهایی دارد؟ پیشبینی میشود جمعیت جهان تا میانههای این سده به ده میلیارد برسد. آیا سیاره زمین میتواند نیازهای این جمعیت را برآورده سازد؟
این کتاب یک بررسی تازه و بیسابقه به دست میدهد درباره تاریخ و سیاست عاج در آفریقا، و توضیح میدهد که چرا شکار در آفریقا روی میدهد.
«حیات وحش» بخشی از گفتمان زیستمحیطی است. بسیار میشنویم که حیات وحش در خطر نابودی است. اما واژههای «حیات وحش»، «وحش» و «وحشی» چه معنا میدهند؟
«جرمشناسیِ سبز» توجه ما را جلب میکند به این که سازمان سیاسی-اقتصادی سرمایهداری به چه شیوههایی به ویرانی و بههمریختگیِ زیستبوم میانجامد.
ثورو طی بیست و پنج سال، از ۱۸۳۶ تا ۱۸۶۱ پرکارانه و باروَرانه دربارهی درختان مینوشت. او درختان را از نزدیک مشاهده و بهتفصیل توصیف میکرد.
این کتاب نشان میدهد که برای ارزیابی آبخیزداری باید از روشهای ترکیبی استفاده کرد و یک روش به تنهایی نمیتواند مناسب و کافی باشد.