انتخابات خبرگان پنجم و مجلس دهم به دلیل تعیین جانشین خامنه‌ای و ترسیم چشم‌انداز آینده سیاسی جمهوری اسلامی در دوران پساتوافق، تاریخی و سرنوشت‌ساز توصیف می‌شود. این نخستین بار است که هر دو انتخابات با هم در یک روز انجام میگیرند. در این بستر تعیین کننده، مرزبندی بین جناح‌ها بارزتر و تشبیه‌ها بی‌پرواتر از همیشه شده‌اند. ادبیاتی چون “لیست انگلیسی‌ها”، “چیدن بال و پر رهبری”، “دیگ پلوی سفارت انگلیس” یا “مثلث جیم” در بزنگاه‌های انتخاباتی جمهوری اسلامی بی‌سابقه‌اند.
خامنه‌ای و رفسنجانی، پیشاپیش در حال تنظیم فضای سیاسی ایران و چینش نیرو برای دوران پس از مرگ هستند. هر یک از این دو، گروه و جناحی را نمایندگی می‌کند و روحانی به عنوان عضو کهنه‌کار محافل استراتژیک نظام، نقش حلقه واسط را بر عهده دارد.
راهبرد اصلاح‌طلبان پس از مردودی چهره‌های مطرح‌شان در شورای نگهبان، از میدان به در کردن اصولگرایان افراطی است. اصلاح‌طلب‌ها مهندسی یا مدیریت لیست‌های انتخاباتی با تاکتیک سلبی را کتمان نمی‌کنند. برای همین، این بار از تریبون‌های اصولگرایی، به جای تقبیح تحریم انتخابات از افزایش مشارکت ابراز نگرانی می‌شود: نگرانی به این خاطر که مبادا محاسبات معمول بر هم بخورد.
روز هفتم اسفند که بر که پیروز خواهد شد؟ آیا این انتخابات فصل جدیدی را در سرنوشت سیاسی ایران رقم خواهد زد؟
اصولگرایان در صفوف خود شکاف قابل ملاحظه‌ای دارند که در جدایی حداد و لاریجانی، لیست مستقل مطهری و صدای ملت و فهرست‌های چندپاره در شهرستان‌ها نمود می‌یابد. اما بسیج مردم و نیروهای ناراضی از سوی اصلاح‌طلبان هم امری قطعی نیست. این نیز بدیهی نیست که قطبی شدن فضای سیاسی و کشمکش جناح‌ها در سطح کلان، موضوع افکار عمومی و مشوق جانبداری از این یا آن باشد. آیا اساسا رفتار و رویکرد رای‌دهندگان در روز انتخابات قابل پیش‌بینی است؟
مجموعه مقالات زیر، هر یک گوشه‌هایی از حال و هوای انتخابات خبرگان و مجلس، تکاپوی جناح‌ها و دورنماهای احتمالی را بازنمایی کرده‌اند.
• فصل جدید سیاست‌ورزی در ایران
علی افشاری – از این به بعد دیگر حرکت‌هایی چون جنبش سبز از منظر پراتیک سیاسی فضای چندانی برای فعالیت در چارچوب‌های گذشته را ندارند و ناگزیر باید در مختصات فصل جدید سیاسی در ایران، تعریف تازه‌ای از خود داشته باشند.
اکبر گنجی – با توجه به مشارکت اعتراضی، صادق لاریجانی و احمد خاتمی و علم الهدی چگونه رأی آورده اند؟ آیا واقعاً آنان رأی آورده‌اند یا اعلام پیروزی آنان برخلاف الگوی رأی دادن بوده و نیازمند تبیین و توجیه است؟
• «اطلس امنیتی» و درگیری‌های خونین در آستانه انتخابات
محسن کاکارش- در «اطلس امنیتی» که از سوی مسئولان امنیتی تدوین شده، تقسیم‌بندی‌هایی بر اساس میزان درگیری‌های پیشین در انتخابات قبلی صورت گرفته و مناطق به سفید، زرد و قرمز تفکیک شده‌اند.
• «این آش آنقدرها هم شور نیست»
حمید رضایی – این روزها در تهران چه می‌گذرد؟ مردم چه می‌گویند؟ طبعا ناممکن است دادن تصویری جامع، اما از برخی مشاهدات و گفته‌های تیپیک می‌توان به واقعیت موجود نزدیک شد.
• وقتی صادق لاریجانی به علی پروین می‌آویزد
مرتضی کاظمیان – در حالیکه در مازندران نیمی از هشت نامزد وارد خبرگان خواهند شد، قاضی‌القضات منصوب رهبر جمهوری اسلامی برای افزایش شانس کامیابی خود، به شهرت و محبوبیت علی پروین چهره سرشناس فوتبال ایران آویخته است.
• خامنه‌ای با چه تقلب‌هایی می‌تواند جنتی و یزدی و مصباح را نجات دهد؟
اکبر گنجی- خامنه‌ای و سردارانش این راه‌ها را برای تقلب دارند: حکم حکومتی، ابطال صندوق‌ها، و حکم سلطانی به کناره‌گیری پیروزشده‌ها برای بالا آوردن “مثلث جیم” و امثالهم.
سیاوش احمدی- انتخابات در ایران عجیب و غریب است. امسال یک چیز عجیب دیگر به آن اضافه شده: رأی بدهید نه برای اینکه فلان کس برود مجلس، بلکه بهمان کس انتخاب نشود!
• روایت‌های متفاوتی از انتخابات – گزارش میدانی
حمید رضایی- در این گزارش سعی شده با رجوع به تعدادی از فعالان سیاسی و مردم عادی، به آن دسته نظراتی توجه شود که معمولا در ورای دو قطبی تحریم − مشارکت قرار میگیرند.
فرشته قاضی – ترس یا امید، شور انقلابی و وفاداری به حکومت یا تلاش برای تغییرات گام‌به‌گام، رأی‌های ایلی و طایفه‌ای، امتیازخواهی یا عادت… کدامیک از این عوامل دلیل حضور مردم در انتخابات هستند؟ مصاحبه با حسین قاضیان.
• انتخابات ایران، میان الگوی چینی و مدل کره شمالی
حسن هاشمیان – حوزه ۱۱۱ در کره شمالی مانند صندوق ۱۱۰ مقدس است زیرا رهبر قبلی کره شمالی از همان جا کاندیدای مجلس عالی خلق می‌شد. در جمهوری اسلامی نیز رأی دادن خمینی در صندوق ۱۱۰بعنوان یک سنت انتخاباتی توسط علی خامنه‌ای تکرار می‌شود.
• راهکار اصلاح‌طلبان در انتخابات؛ پیروزی با رای سلبی
حمید مافی – آیا اصلاح‌طلبان یک بار دیگر در دام بازی مهندسی شده افتاده و تنها میزان مشارکت را افزایش می‌دهند یا به خواسته حداقلی خود می‌رسند و آن را «گام دوم پیروزی» نام‌گذاری می‌کنند؟
• چه کسانی به منتخبان حکومت رأی می‌دهند
س. اقبال – نگاهی به سیاهی لشکر پاسداران، بسیجیان، چماق‌داران و همه آنانی که از سر ترس و توهم یا به دلیل گرفتن امتیازهایی به پای صندوق‌های رأی می‌روند.
• سپاه در انتخابات۹۴ دنبال چیست؟
علی افشاری – نقش سپاه در این دوره برنامه‌ریزی برای کسب کرسی‌های بیشتر نیست زیرا تقریبا همان نیروهای سابق کاندیدا شده‌اند. هدف، تحرکات میدانی و تشکیلاتی برای کاهش سهم نیروهای اصلاح‌طلب و اعتدالی از کرسی‌های مجلس است.
• چالش‌های انتخابات الکترونیک در ایران
مانی امیرخانی – در این مقاله با مراجعه به پیشینه انتخابات برگزار شده، مواردی که در لابه‌لای اخبار مبارزات و شکست‌های انتخاباتی کمتر به چشم آمده مورد توجه قرار میگیرند.
• کلید روحانی قفل انتخابات را باز نکرد
مرتضی کاظمیان – برخلاف «نرمش قهرمانانه»ای که آیت‌الله خامنه‌ای در مناسبات با غرب و موضوع انرژی هسته‌ای نشان داد؛ رأس هرم نظام دلیلی برای نرمش مشابه در تعامل با جامعه مدنی و گشایش فضای سیاسی ایران ندید.
• هیجان انتخاباتی فعالان سیاسی در یک جامعه سیاست‌گریز؟
بیتا محمدی – آیا مردم ایران نسبت به رد صلاحیت‌ها بی‌تفاوت هستند؟ عده‌ای می‌گویند مردم غیرسیاسی شده‌اند و عده‌ای می‌گویند هیچ گاه تا این حد سیاسی نبوده‌اند. گزارشی میدانی در باره انتخابات و روحیه مردم.
• خبرگان در دشت شقایق − رابطه وثیق خروج “حَدَث” و انتخاب ولی فقیه
اکبر گنجی – از این پس توضیح داستان گودرزی و شقایقی ساده می‌شود. می‌توان اشاره کرد به حدوث “حدث” در تشخیص اجتهاد برای تشخیص خبرگان صالح که کارشان تشخیص ولی فقیه است.
• انتخابات مجلس و مواضع متفاوت احزاب کرد
علی‌اصغر فریدی – کردستان تجربه اولین تحریم (همه‌پرسی) در ایران بعد از انقلاب را دارد و هنوز از تشکیلات تقریبا منسجمی برخوردار است. با وجود این، احزاب کرد اختلاف‌های چشمگیری با یکدیگر دارند.
علی افشاری – وضع از چه قرار است؟ دستگاه چه توقعی از اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دارد؟ آیا به راستی می‌خواهد آنها منفعل و ناامید باشند؟ یا می‌خواهد فعال باشند؟ فعال، آنگونه که انتخابات مهندسی شده، رقابتی جلوه داده شود.
• چرا خامنه‌ای موقع انتخابات به یاد مخالفان می‌افتد؟
سوسن اولیاء – زیرمجموعه‌های عملیاتی و تدارکاتی رهبری، در منکوب کردن منتقدان و مخالفان، به آدرس همیشگی او یعنی “نفوذ” و “دشمن” مراجعه می‌کنند اما خامنه‌ای سر بزنگاه، مخالفان را به آبروداری و حفظ اعتبار کشور فرا می‌خواند.
• شکست جنتی و یزدی و مصباح، آزمون فیصله بخش خامنه‌ای
اکبر گنجی − “مثلث جیم”- جنتی، یزدی، مصباح- اساس اصولگرایی را تشکیل می‌دهد. رأی نیاوردن “مثلث جیم” به طور قاطع شکست اصول گرایان را آشکار می‌سازد.
• خامنه‌ای به دنبال تکرار مجلس نهم
مهدی تاجیک – وقتی رهبر جمهوری اسلامی از واژه «باید» برای همسانی حال و هوای مجلس فعلی و مجلس آینده استفاده می‌کند این دستور برای نهادهای زیر نظر او معنای مشخصی دارد.
• انتخابات: تحمیل به جای تحریم
عمار ملکی – پس از برگزاری انتخابات نسبتا «سالم» در سال ۹۲، به نظر می‌رسد که بار دیگر وجود انتخابات رقابتی در جمهوری اسلامی مورد پذیرش جناح‌های مختلف درون حاکمیت قرار گرفته است.