بیست و هفتمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که ۱۰ اردیبهشت ماه گشایش یافت، به پایان می‌رسد. آیین اختتامیه نمایشگاه روز ۲۰ اردیبهشت برگزار می‌شود. رویکردهای امنیتی و سلبی و حاشیه‌آفرینی‌ها و بحران‌سازی‌ها، در مجموع کمتر از سال‌های گذشته بود.

در سایه بحران اقتصادی و مشکلات معیشتی مردم قیمت کتاب گران‌تر از سال‌های گذشته بود و طبعاً مردم هم از کتاب کمتر استقبال کردند. در این میان کتاب‌های دینی کمترین فروش را داشتند.

کتاب‌های دینی بسیار کم‌فروش بودند. ناشران این کتاب‌ها از دولت توقع حمایت مالی دارند.
کتاب‌های دینی بسیار کم‌فروش بودند و ناشران آنها از دولت توقع حمایت مالی دارند

۶۵ هزار عنوان کتاب در سال ۱۳۹۲ منتشر شده است. نمایشگاه کتاب تهران که در طی این سال‌ها فروشگاه بزرگی برای عرضه کتاب بوده است، در بیست و هفتمین دوره برگزاری‌اش به نمایشگاه تورم کتاب‌های کم‌فروش فروکاست.

در این میان آیت‌الله خامنه‌ای، رهبری جمهوری اسلامی نیز برخلاف سال‌های گذشته از نمایشگاه کتاب دیدن نکرد و به این ترتیب نارضایتی‌اش را از سیاست‌های فرهنگی دولت روحانی اعلام کرد. قهر «آقا» در سال فرهنگ، مهم‌ترین حاشیه نمایشگاه کتاب تهران بود.

خیرات کتاب‌های دینی

انتشارات «شاهد»، یکی از ناشران کتاب‌های دینی در بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب تهران فقط دو میلیون تومان فروش داشت. انتشارات «پیام عدالت» هم که کتاب‌های دینی منتشر می‌کند، از کاهش ۳۰ درصدی فروش‌اش خبر داده است. انتشارات «تلاوت» وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی و مؤسسه انتشاراتی «مصابیح‌الهدی» هم وضع بهتری نداشتند. مؤسسه «بروج» نیز که آثار تبلیغی – جنگی منتشر می‌کند، با وجود تبلیغات زیادی که پیرامون رمان «من زنده‌ام» نوشته معصومه آباد انجام داده بود، نتوانست یک چاپ از این کتاب را به فروش برساند.

انتشارات «واحه» که تخصص‌اش بازنشر عقاید مرتضی آوینی و طرفدارانش است، موفق نشد حتی یک چاپ از مجموعه کتاب‌هایی را که عرضه کرده بود، به فروش برساند. در میانه این بحران، ۲۲ ناشر که آثار مذهبی و آثاری درباره جنگ منتشر می‌کنند، ۲۰۰ عنوان از کتاب‌هایی را که انتشار داده‌ بودند، به شکل «کتاب نذری» با ۵۰ درصد تخفیف بین مردم خیرات کردند. با این‌حال انتشارات «هزاره ققنوس» که مبتکر این‌کار بود، نتوانست حتی یک چاپ از کتاب‌هایش را بین مردم پخش کند.

بحران فراگیر شده و دامن انتشارات وابسته به نهادهای دولتی و به بیت رهبری را هم گرفته است. شمارگان کتاب کاهش چشمگیری داشته و در مورد کتاب‌های شعر به یک‌صد نسخه رسیده است.

کارشناسان از بحران کاغذ و وضع بد معیشتی مردم به عنوان مهم‌ترین عوامل کاهش کتابخوانی در ایران یاد کرده‌اند. با این‌حال نقش سانسور و بیزاری خوانندگان کتاب از گفتمان‌های رسمی – تبلیغی را هم نباید فراموش کرد.