در روزگاری که حال میراث فرهنگی ایران خوش نیست، وزارت نفت به کمک حفاظت از تخت جمشید و بیستون می‌آید.
مهدی حجت، قائم مقام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران از امضاء تفاهم‌نامه‌ای با وزارت نفت خبر داد که مطابق آن این وزارتخانه از برخی فعالیت‌ها در زمینه میراث فرهنگی حمایت خواهد کرد و حامی مالی پروژه‌های حفاظتی و رخدادهای فرهنگی می‌شود. همچنین قرار است این وزارتخانه با مشارکت میراث فرهنگی برای تأسیس موزه نفت سرمایه‌گذاری کند.
به گفته حجت، از آن‌جا که در کشورهای دیگر نیز دستگاه‌ها و نهادهای فنی موظف به سرمایه‌گذاری در کارهای فرهنگی هستند، سازمان میراث فرهنگی ایران در صدد جلب نظر وزارت نفت برآمد و امیدوار است به این ترتیب بتواند برای مرمت و حفاظت برخی محوطه‌های باستانی اسپانسر و حامی مالی پیدا کند.
مشکلات تخت جمشید و بیستون
محوطه‌های تخت جمشید و بیستون جزو مشهورترین آثار باستانی ایران هستند که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده‌‌اند. با این‌حال این دو اثر باستانی به همراه تعدادی دیگر از محوطه‌های تاریخی ایران در معرض فرسایش شدید بر اثر عوامل طبیعی و گاه انسانی قرار دارند.
مهدی حجت: «سازمان میراث فرهنگی ایران در صدد جلب نظر وزارت نفت برآمد و امیدوار است بتواند برای مرمت و حفاظت برخی محوطه‌های باستانی اسپانسر و حامی مالی پیدا کند.»
در سال‌های اخیر تخت جمشید با مشکلات شدید ناشی از آب‌گرفتگی و همچنین فرسایش سریع سنگ‌ها روبه‌رو بوده است. در فصل بارندگی بخش‌های مختلفی در تخت جمشید به ویژه خزانه باستانی آن دچار آب‌گرفتگی می‌شود به طوری که گاهی اوقات مسئولان تخت جمشید مجبور به تخلیه آن با استفاده از پمپ آب هستند.
به گفته باستان‌شناسان، تخت جمشید در روزگار هخامنشیان از یک ساختار پیشرفته دفع آب‌های سطحی و همچنین فاضلاب برخوردار بوده است و احیاء آن ساختار باستانی می‌تواند به حل مشکلات امروزین تخت جمشید نیز کمک کند. اما برای این‌کار به یک برنامه پژوهشی و سپس یک پروژه حفاظتی و مرمتی نیاز است.
کتیبه سنگی بیستون نیز بر اثر عوامل طبیعی در حال فرسایش شدید است. گزارش‌های منتشر شده از وضعیت بیستون نشان می‌دهد که نفوذ آب به پشت این کتیبه سنگی باعث فرسایش و محو شدن بسیاری از خطوط میخی و نقش‌های روی آن شده است.
سنگ‌نوشته بیستون بزرگ‌ترین سنگ نوشته جهان باستان است و مربوط به حدود سال ۵۲۰ پیش از میلاد مسیح است. این سنگ‌نوشته شرح پیروزی داریوش یکم هخامنشی و به بند کشیدن دشمنان اوست. بیستون در سال ۲۰۰۶ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. از جمله اقدامات لازم برای حفاظت از سنگ‌نوشته بیستون انحراف آب از روی سطح کتیبه، و مرمت سنگ بالای آن است که بتواند همچون گذشته از جاری شدن آب روی نقوش آن جلوگیری کند.
جاری شدن آب از روی صخره‌ای که کتیبه بیستون بر سینه آن نقش بسته به همراه سنگ‌ریزه و گل و لای باعث شسته شدن و فرسایش سطح آن شده است.
جاری شدن آب از روی صخره‌ای که کتیبه بر سینه آن نقش بسته به همراه سنگ‌ریزه و گل و لای باعث شسته شدن وفرسایش سطح آن شده است. پیش‌تر، حسین راعی، مدیر پایگاه میراث جهانی بیستون، اعلام کرده بود بیشتر خطوطی که به زبان عیلامی نوشته شدهاند در حال محو شدن و نابودی هستند. به همین خاطر و به دلیل مستند کردن این کتیبه‌ها، دانشگاه درسدن در آلمان با استفاده از تکنولوژی اسکن لیزری اقدام به تصویربرداری و مستندسازی آنها کرده است. این نقشه‌ها خواهد توانست محل درزها و نفوذ آب در سنگ را مشخص کند.
اما به‌جز تخت جشمید و بیستون، پاسارگاد نیز با مشکلات فرسایش شدیدی روبه‌رو است. سال گذشته متخصصان سازه‌های تاریخی در ایران اعلام کردند سنگهای آرامگاه کوروش و دیگر بناهای محوطه پاسارگاد به شدت هوازده و فرسوده شده است. به گفته عبدالعظیم شاه کرمی، خطر یخ‌زدگی و رویش ریشه گیاهان این سنگ‌ها را تهدید می‌کند. وجود چاله و حفره در سنگهای پلکانی آرامگاه کوروش نیز باعث جمع شدن آب و سپس یخ زدن آن در فصل سرما می‌شود که این امر به‌تدریج منجر به ترک خوردن و فرسایش سنگ‌ها شده است.
بودجه ناچیز میراث فرهنگی
با این که بسیاری از محوطه‌های باستانی ایران که شهرت جهانی دارند با اولویت‌های حفاظتی و مرمتی روبه‌رو هستند، اما بودجه و اعتبار سازمان میراث فرهنگی اجازه آغاز پروژه‌های بلندمدت را در آنها ناممکن کرده است.
به گفته مهدی حجت، مدیران بسیاری از آثار ایران که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند شکایت‌های زیادی از کمبود بودجه و مشکلات ناشی از آن دارند. قائم مقام سازمان میراث فرهنگی که در هفته گذشته سعی در تشریح فعالیت‌های این سازمان در صد روز نخست دولت حسن روحانی داشت اعلام کرد هدف سازمان راه‌اندازی مجدد پایگاه‌های مربوط به میراث جهانی در ایران است اما برای این‌کار به کمک سایر دستگاه‌‌های دولتی نیاز است. آقای حجت با تأکید بر این که بودجه سازمان میراث فرهنگی برای انجام مسئولیت‌‌های آن کفایت نمی‌کند گفت هزاران اثر تاریخی به حال خود رها شدهاند و برخی از آنها به صورت فله‌ای در فهرست میراث ملی قرار گرفته‌‌اند. او تعداد آثار ثبتی را بیش از ۳۳ هزار عنوان کرد و گفت از این تعداد زیاد تنها حدود ده درصد از آنها حریم مصوب دارند.
همچنین گزارش‌های دیگر تأیید می‌کنند بسیاری از کارگاه‌های مرمتی به دلیل در اختیار نبودن بودجه و اعتبار کافی تعطیل شده و دستمزد کارکنان آنها پرداخت نشده است.
نیروی غیر متخصص در میراث فرهنگی
سازمان میراث فرهنگی ایران گرچه به عنوان سازمانی تخصصی شناخته می‌شود اما به گفته مسئولان این سازمان هم‌اکنون با کمبود شدید متخصص و نیروی تربیت شده روبه‌روست.
محمدعلی نجفی، رییس سازمان میراث فرهنگی ایران، روز شنبه ۲۳ آذر در همایشی با حضور اعضای پژوهشگاه این سازمان اعلام کرد تحصیلات بیش از ۶۰ درصد از نیروهای این سازمان در حد دیپلم است. نجفی همچنین از غیرقابل دسترس بودن نتایج پژوهش‌های سازمان میراث فرهنگی انتقاد کرد و خواست تا این رویکرد تغییر کند.
یکی از انتقادهایی که هموراه متوجه سازمان میراث فرهنگی ایران بوده آن است که به طور عموم گزارشی از فعالیت‌های پژوهشی آن به ندرت منتشر می‌شود و یا این گزارش‌ها به راحتی در اختیار سایر پژوهشگران و علاقه‌مندان قرار نمی‌گیرد.