[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130716_Ekran_Cinema_Mojtaba_Yousefipour.mp3[/podcast]
از این هفته نمایش عمومی فیلم «تنها خدا می‌بخشد» تازه‌ترین ساخته نیکلاس ویندینگ رفن، فیلمساز دانمارکی در سینماهای آمریکای شمالی آغاز می‌شود. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
«تنها خدا می‌بخشد» نخستین‌بار امسال در بخش مسابقه اصلی جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و نامزد دریافت جایزه نخل طلایی این جشنواره بود. همزمان با نمایش در جشنواره فیلم کن، فیلم در برخی از کشورهای اروپایی چون فرانسه، ایتالیا و بلژیک نیز به روی پرده رفت. سپس در جشنواره‌های دیگری چون سیدنی، بلگراد و مونیخ نیز نمایش داده شد و از هفته گذشته در سینماهای کشور هلند و از ۱۹ ژوئیه در سینماهای آمریکا به روی پرده رفته است. این فیلم همچنین از هفته اول ماه اوت در سینماهای کشورهایی چون نیوزلند، انگلستان و ایرلند نیز به نمایش در خواهد آمد.
پیتر برادشاو، منتقد «گاردین»، فیلم «تنها خدا می‌بخشد» را بسیار خشن می‌خواند و می‌گوید رفن در آفریدن دنیایی ترسناک موفق است.
«تنها خدا می‌بخشد» یک تریلر جنایی خشن است که به گفته برخی یکی از خشن‌ترین فیلم‌هایی بوده که در این سال‌ها در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمده است. داستان در شهر بانکوک، در تایلند اتفاق می‌افتد. جولیان (با بازی رایان گاسلینگ) مهاجری غربی است که مدت‌ها است در تایلند اقامت کرده و یک باشگاه مشت‌زنی را اداره می‌کند. اما در پس این کار او به قاچاق مواد مخدر مشغول است و از این راه درآمد کلانی به‌دست می‌آورد. برادر او بیلی، فاحشه‌ای را به قتل می‌رساند و به همین علت کشته می‌شود. کریستال، مادر جولیان (با بازی کرسیتین اسکات توماس)، برای یافتن عامل مرگ پسرش به بانکوک می‌آید و از جولیان می‌خواهد که عامل قتل برادرش را یافته و مجازات کند. تلاش برای یافتن قاتل برادر، جولیان را در برابر رئیس پلیس خشنی قرار می‌دهد که به «فرشته مرگ» مشهور است.
«تنها خدا می‌بخشد» توسط نیکلاس ویندینگ رفن، فیلمساز دانمارکی نوشته و کارگردانی شده است. رفن در خانواده‌ای سینماگر در دانمارک به دنیا آمد و از یازده‌سالگی به آمریکا مهاجرت و در مدرسه هنرهای نمایشی نیویورک تحصیل کرد. مادر او فیلمبردار بود و پدرش، آندرس رفن تدوینگر و کارگردان دانمارکی است که در بسیاری از فیلم‌های دیگر فیلمساز سرشناس دانمارکی، لارس فون تریه چون «ضد مسیح» و «شکستن امواج» به عنوان تدوینگر با او همکاری کرده است.
اگرچه پدر و مادر رفن از علاقمندان سینمای موج نوی فرانسه بودند، اما رفن بر خلاف آنها حرکت کرد و سینما را با تماشای فیلم‌های آمریکایی به‌ویژه فیلم‌های ترسناکی چون «کشتار اره‌برقی تگزاسی» آموخت. این علاقه همچنان در او مانده است و استفاده از خشونت، جنایت و سکس به یکی از ویژگی‌های مشترک آثار او تبدیل شده است. رفن نخستین فیلم خود «پوشر» را در سال ۱۹۹۶ ساخت که با موفقیت روبرو شد و باعث شد او بعد‌ها دو دنباله دیگر نیز بر آن بسازد. این سه‌گانه که رفن بیشتر شهرت خود را مدیون آنهاست بر روی کار او نیز تأثیر بسیار گذاشته است. جدا از تم‌های مشترک در این آثار می‌توان به عنوان قسمت سوم از این مجموعه «من فرشته مرگ هستم» اشاره کرد که اکنون در این تازه‌ترین ساخته او یعنی «تنها خدا می‌بخشد» تبدیل به لقب ضد قهرمان اصلی فیلمش شده است. رفن از فیلمسازانی است که در بیشتر آثارش خود نویسنده و کارگردان فیلم بوده و علاوه بر تهیه‌کنندگی برخی از آنها، در تعدادی نیز بازی کرده است.
ریچارد کورلیس، منتقد «تایم اینترتینمنت»، فیلم «تنها خدا می‌بخشد» را آمیزه‌ای از خشونت با ملال‌آوری فیلم‌های هنری خوانده است که در نهایت تماشاگران، به‌ویژه طرفداران رایان گاسلینگ را ناراضی از سالن سینما بیرون می‌فرستد.
رفن در سال ۲۰۱۱ میلادی با فیلم «راندن» در بخش مسابقه جشنواره فیلم کن حضور داشت و در نهایت جایزه بهترین کارگردانی این جشنواره را از آن خود کرد. او قصد داشت که فیلم «تنها خدا می‌بخشد» را پیش از «راندن» بسازد، اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که «راندن» زودتر ساخته شد و آن فیلم عاملی شد که همکاری رفن با رایان گاسلینگ در این تازه‌ترین ساخته‌اش نیز ادامه پیدا کند. رفن می‌گوید که ایده اصلی این فیلم از یک عکس گرفته شده است؛ عکس مردی که در حال مشت کردن دست‌هایش است. او درباره این ایده اولیه و شکل‌گیری فیلمنامه نهایی می‌گوید: «من ایده‌ای داشتم درباره مردی که باور دارد خداست و در برابر او مردی است که می‌خواهد با او بجنگد. برای همین هم در فیلم مهم‌ترین دیالوگی که گفته می‌شود این است: می‌خواهی مبارزه کنی؟ با این ایده شروع کردم اما این ایده خیلی بزرگ و کلی است. برای داستانی کردن این ایده من شخصیت مادر را ساختم و این باعث شد که داستان به قصه یک مادر و پسر تبدیل شود؛ مادر و پسری که در این شرایط سخت با یکدیگر روبرو می‌شوند و در برابرشان این ضد قهرمان تایلندی قرار دارد. خط کلی بسیار مشابه دیگر فیلم‌های من چون “راندن” و “خیزش والهالا” بود و این شخصیت به شکلی در این سه فیلم وجود دارد. ایده اولیه از اینجا آغاز شد و بعد از آن به آن شکل داده و بالا و پائینش کردیم.»
| Behind the scenes clip #1 from Scanbox Filmdistribution on Vimeo.
سر صحنه «تنها خدا می‌بخشد» |
«تنها خدا می‌بخشد» اگرچه یک تریلر با قابلیت تبدیل شدن به یک فیلم حادثه‌ای است، اما رفن سعی کرده در ساختار فیلمش در جهت مخالف حرکت کند و برای همین کمتر به پرداخت و نشان دادن صحنه‌های حادثه‌ای پرداخته است. او اشاره می‌کند قصد ساخت یک فیلم وسترن در شرق را داشته است، برای همین هم تمامی فیلمش را در بانکوک تایلند فیلمبرداری کرد. او درباره تأثیر این مکان بر ساختار فیلمش و دلایل انتخاب آن می‌گوید: «وقتی شما تقریباً یک داستان و موضوع افسانه‌ای مانند این با شخصیت‌هایی چون یک مادر شیطانی، پسری که به او وابسته است و مردی که خود را خدا و صادر کننده و مجری احکام عادلانه می‌داند در دست دارید، این‌ها چیزهایی فراتر از واقعیت روزمره هستند و شما نیاز به جهانی دارید که بتوانید این داستان را در آن باورپذیر کرده و قرارش دهید. من به چندین دلیل تصمیم گرفتم فیلم‌ام را در بانکوک فیلمبرداری کنم، اول از همه فکر می‌کردم ساختن یک فیلم در آنجا جالب خواهد بود، بانکوک در روز شهر شلوغ و معمولی است اما در شب مانند یک دنیای جادویی به نظر می‌آید. من خیلی اتفاقی با این دنیای شبانه بانکوک آشنا شدم. چشم‌انداز ویژه خودش را دارد، منطق و قانون خاص خودش را دارد، مانند این است که وارد یک فضای علمی تخیلی می‌شوید. همین که شما فضای فیلم را به آنجا منتقل می‌کنید، از آن به بعد دیگر واقعیت و چیزهای معمولی جذابیتی ندارد. وقتی شما یک فیلم حادثه‌ای می‌بینید، عادت دارید که صحنه‌های زد و خورد بدنی زیاد ببینید، اما این صحنه‌ها به اندازه ساختن حادثه به شکل روانی جذاب نیستند. برای همین اگرچه در این فیلم صحنه‌های زد و خورد کمی وجود دارند، اما خشونت فیلم از طریق ساختار و استفاده از نماهای بسته منتقل شده است. زبان این فیلم همانند فیلم “راندن” یک ساختار افسانه‌ای است که در اینجا در مکانی دیگر اتفاق می‌افتد.»
|
پیش‌پرده فیلم «تنها خدا می‌بخشد»، ساخته نیکلاس ویندینگ رفن |
«تنها خدا می‌بخشد» در برخورد با منتقدان به‌ویژه پس از نمایش در جشنواره فیلم کن بازتاب‌های متفاوتی دریافت کرد و از فیلم‌هایی بود که منتقدان را به دو گروه موافق و مخالف تقسیم کرد. پیتر برادشاو، منتقد «گاردین» از کسانی بود که پنج ستاره کامل نثار فیلم کرد و با بسیار خشن و ترسناک خواندن فیلم، رفن را در خلق دنیای ترسناکش موفق دانسته و آن را فیلمی می‌داند که هر صحنه و تصویرش عالی بوده و تماشاگر را میخکوب می‌کند. در نقطه مقابل ریچارد کورلیس، منتقد «تایم اینترتینمنت» فیلم را ترکیبی از خشونت با ملال‌آوری فیلم‌های هنری خوانده است که در نهایت تماشاگران، به‌ویژه طرفداران رایان گاسلینگ را ناراضی از سالن سینما بیرون می‌فرستد.
«تنها خدا می‌بخشد» با زمان۹۰ دقیقه محصول سال ۲۰۱۳ کشورهای آمریکا، فرانسه، سوئد و تایلند است.