بازگشایی مدارس در روز شنبه اول ماه مهر در حالی آغاز شد که پرونده اتفاقات تلخ سال گذشته که منجر به مسمومیت صدها دانش‌آموز دختر در مدارس کشور شد و هم‌چنین پیش از آن ده‌ها دانش‌آموز دیگر در جریان قیام ژینا از سوی نیروهای امنیتی بازداشت، شکنجه، زخمی یا کشته شدند، کماکان باز بوده است. این درحالی است که عاملان و آمران آن روزهای تیره و تاریک نه تنها هیچ‌گاه بازداشت و دادگاهی نشدند بلکه حکومت همواره در تلاش بوده این رویدادها را انکار و روی آن سرپوش بگذارد.
به مناسبت فرا رسیدن اول ماه مهر شماری از انجمن‌های صنفی معلمان در شهرهای مختلف بیانیه‌های جداگانه‌ای منتشر کرده‌اند و در آن به موارد مختلفی از سرکوب حکومت و بی‌عدالتی و نابرابری‌های اجتماعی نیز اشاره داشته‌اند.
انجمن صنفی معلمان فارس
انجمن صنفی معلمان فارس در پیام خود به مناسبت این روز، به مهرماه و جاماندگان از مهر اشاره کرده و آورده است که مهرماه و بازگشایی مدارس را در حالی آغاز می‌کنيم که چندین هزار کودک به دلایل مختلف از تحصیل بازمانده‌اند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که دی‌ماه ۱۴۰۱ منتشر شد به بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل در فاصله سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۱ پرداخته بود. این گزارش می‌گوید علی‌رغم سیاستگذاری‌های مکرر در قبل و بعد از انقلاب اسلامی در خصوص پوشش کامل تحصیلی و جذب همه کودکان بازمانده از تحصیل، این اهداف تحقق نیافته و تعداد ۹۱۱۲۷۲ کودک لازم‌التعلیم در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۰ از تحصیل بازمانده‌اند و تعداد ۲۷۹۰۱۹ دانش‌آموز در همین سال ترک تحصیل کرده‌اند.
در ادامه انجمن صنفی معلمان فارس که در طی سال‌های اخیر زیر فشار نهادهای امنیتی بوده‌اند و بارها نیز با اتهام‌های ساختگی و نیز پرونده‌سازی دستگاه‌های امنیتی به زندان محکوم شده‌اند، نوشته‌اند:
کودکان کار، قربانیان کوچک فقر، از جمله بازماندگان از تحصیل‌اند. در حالی که طبق اصل ۳۰ قانون اساسی کشور، دولت موظف است وسایل آموزش‌وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد. به امید آنکه روزی شاهد تحقق اصل ۳۰ قانون اساسی و برخورداری تمامی دانش‌آموزان این سرزمین از تحصیلات رایگان و عدالت آموزشی باشیم.
معلمان از آغاز دهه ۹۰ خورشیدی اعتراضات گسترده‌ای را به کالایی‌سازی آموزش، نابرابری در دستمزد، دستمزد اندک و سرکوب معلمان معترض آغاز کرده‌اند. دامنه اعتراضات در سال ۱۴۰۰ گسترده‌تر شد و نیروهای امنیتی افزون بر ۳۰۰ معلم را بازداشت و زندانی کردند که شماری از معلمان بازداشت‌شده همچنان در زندان هستند. ده‌ها معلم هم در سراسر ایران در انتظار صدور رای دادگاه‌ها هستند.
معلمان استان بوشهر
کانون صنفی معلمان استان بوشهر هم در بیانیه‌ای به مناسبت فرار رسیدن ماه مهر، با اشاره به این‌که کشور در سال ۱۴۰۱، «شرایط طوفانی» به خود دید، نوشته است:
معلمان طی چند سال اخیر به‌خصوص در سال ۱۴۰۰ با برگزاری تجمعات متعدد ذیل اصل ۲۷ قانون اساسی، تبعیض‌هایی که چون خوره به جان جامعه افتاده بود را می‌دید و با صدای بلند خطر طوفان را به مسئولین اعلام کردند اما دریغ که گوشی برای شنیدن نبود و متاسفانه در بر همان پاشنه همیشگی چرخید. سرکوب!
در ادامه این بیانیه هم‌چنین آمده است که معلمان سراسر ایران از جمله معلمان استان بوشهر از ترکش این سرکوب‌ها مصون نماندند و اخراج و زندانی کردن یکی از شریف‌ترین معلمان ایران در استان بوشهر، محمود ملاکی، بازداشت و پرونده‌سازی برای فعالان صنفی عضو کانون صنفی معلمان استان بوشهر و بیش از صد مورد تشکیل پرونده و صدور حکم در هیأت رسیدگی به تخلفات اداری، نمونه‌ای کوچک از این فشارهای امنیتی بوده است.
فعالان صنفی معلمان استان بوشهر، مسمومیت دانش‌آموزان در سال ۱۴۰۱ را «فاجعه» خوانده و آورده‌اند:
حاکمیت بنا به وظیفه قانونی مسئولیت تامین امنیت و شفاف‌سازی در این مورد را دارد باعث گردید که ما معلمان جمله؛ مدرسه خانه‌ی دوم بچه‌هاست، را از واژگان تدریس خود حذف کنیم زیرا کودکان ما دیگر در این خانه احساس امنیت نمی‌کنند.
مشارکت در تجمع اعتراضی به حمله شیمیایی به مدارس دخترانه در سال ۱۴۰۱ هم یکی دیگر از موارد اتهامی معلمان و فعالان صنفی معلمان در یک سال گذشته بوده است. در احضاریه برخی از فعالان صنفی «شرکت فعال در تجمعات غیرقانونی مقابل اداره کل آموزش و پرورش» از موارد اتهامی علیه معلمان بوده است.
پیش‌تر نیز حسن نظریان، فعال صنفی معلمان گیلان به‌دلیل «ایراد سخنرانی غیرقانونی در بین حاضرین با در دست داشتن تابلویی توهین‌آمیز نسبت به حاکمیت و اتهام‌زنی به ساحت نظام مقدس جمهوری اسلامی»، مبنی بر ایجاد مسمومیت عمدی دانش‌آموزان که بر روی آن عبارت «حملات شیمیایی بر روی ما را متوقف کنید» نوشته شده، متهم شده بود.
به علاوه، وزارت آموزش و پرورش از پاییز سال گذشته ده‌ها معلم را به‌دلیل مشارکت فعال در اعتراض‌های صنفی و حمایت از خیزش زن، زندگی، آزادی تعلیق یا به صورت دائمی از کار اخراج کرده است.
معلمان استان بوشهر، در پایان بیانیه، ضمن اشاره به این‌که کانون صنفی معلمان استان بوشهر، با همه فشارها و تهدیدها بر اساس وظیفه ذاتی و قانونی خود همچنان خود را متعهد به دفاع از حقوق دانش‌آموزان و معلمان می‌داند، نوشته‌اند عدم فراهم کردن شرایط آموزش رایگان و با کیفیت با وجود کلاس‌های چهل نفره و بدون امکانات آموزشی لازم، رشد قارچ‌گونه مدارس خصوصی در هر کوی و برزن، تورم افسار گسیخته‌ی قیمت نوشت‌افزار و ده‌ها مشکل دیگر نظیر گرانی هزینه سرویس مدارس، نبود زمین ورزشی مناسب، نبود بهداشت و تغذیه مناسب در مدارس دلایلی هستند که «هیچ انگیزه‌ای» جهت تبریک سال نو تحصیلی برای آنان باقی نگذاشته است.
معلمان استان کردستان
انجمن صنفی معلمان کردستان (دیواندرە، مریوان و سروآباد، سقز و زیویە، سنندج و کلاترزان) بە مناسبت آغاز سال تحصیلی و به صورت مشترک بیانیه‌ای منتشر کردند.
معلمان کردستان، با اشاره به این‌که آرزو و آرمان انجمن، داشتن مدارسی سرشار از شادی، خلاقیت و سلامت روح و روان برای دانش‌آموزان و معلمان بوده و تمام تلاش‌ها و مبارزات آن معطوف به تحقق این هدف مقدس بوده آورده‌اند:
اما در اولویت نبودن و اهمیت نداشتن آموزش و پرورش برای حاکمیت، استیلای روح مادی‌گرایی و موسسات کنکوری و پول‌ساز بر برنامەها و تصمیمات مسئولان آ.پ و بی‌تدبیری‌های متولیان نظام آموزشی کشور در سطوح شهرستانی، استانی و ملی چنان دمار از روزگار تعلیم و تربیت در آوردە است کە بهار آن را بە خزانی حزن‌انگیز تبدیل کردە است.
معلمان کردستان که در یک سال گذشته در حمایت از دانش‌آموزان بارها از رفتن به کلاس‌های درس خودداری و دست به تحصن و تجمعات اعتراضی زدند، همواره مورد غصب دستگاه‌های حکومتی بوده و با پرونده‌سازی به حبس‌های طولانی مدت محکوم شده‌اند.
هم‌چنین معلمان کردستان در ادامه این بیانیه نوشته‌اند که هزینە ادارە مدارس از «سفرە خالی و محقر خانوادەها» تأمین می‌شود و اصل ٣٠ قانون اساسی و آموزش رایگان توسط «مقامات رسمی بە سخره گرفته» شده است:
وزیر آ.پ، آموزش را به عنوان یک کالا معرفی کرده و صراحتا اعلام نموده، هرکس آموزش بهتری می‌خواهد باید پول بیشتری بپردازد. مسئولان آ.پ در عوض جذب نیرو برای جبران کمبود ٢٠٠ هزار معلم حرفەای، با افزایش تراکم کلاس‌ها و به‌کارگیری نیروهای غیرمرتبط یا استثمار بازنشستگان، مدیران و معاونان آن را جبران می‌کنند که نتیجەای جز بە محاق بردن کیفیت آموزش بە همراە ندارد.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ۹۶۰ هزار کودک و نوجوان در سن آموزش از تحصیل بازمانده یا ترک تحصیل کرده‌اند. که بخش عظیمی از این آمار به دختران و کودکان مناطق محروم تعلق دارد.
در همین ارتباط معلمان کردستان در بیانیه خود آورده‌اند:
شکاف طبقاتی و بی‌عدالتی موجود در جامعه در آموزش هم تبلور یافته و از هزار رتبه برتر کنکور ۵۰ درصد آن تنها متعلق به دهک دهم (ثروتمندان) است. در کنکور سال گذشته هم از ۴۰ نفر رتبه برتر تنها یک نفر متعلق به مدارس عادی دولتی بود. وزیر آ.پ از میان تمام معیارهای انتخاب معلم بیشترین تاکید را بر وفاداری به نظام داشته است. معاون فرهنگی حوزەهای علمیە هم اعلام نمودە کە در فاصلە سه سال تا مهر ١٤٠١ شش هزار طلبە وارد مدارس شدەاند کە این موارد نشان از عزم جزم حاکمیت برای هرچە بیشتر ایدئولوژیک کردن آموزش و پروراندن شهروندانی مقلد و مطیع دارد.
این بیانیه به مسئلە مهم دیگری کە در سال تحصیلی گذشتە فضای آموزشی را «ملتهب و حتی مشمئز» کردە بود، اشاره می‌کند که بە دنبال شروع اعتراضات و نارضایتی شهروندان در مهر ١٤٠١ و برگزاری تحصن معلمان بە دفاع از حریم مدارس و دانش‌آموزانی کە متحمل هزینە و فشار شدە بودند:
۳۵۰ نفر از معلمان کردستان با کسر حقوق، قطع رتبه‌بندی، درج غیبت و معرفی بە هیئت تخلفات مواجە شدند. صدها مدرسە دخترانە مورد حملە شیمیایی قرار گرفتند و هزاران دختر معصوم دچار مشکلات تنفسی، حساسیت پوستی، اختلالات عصبی، مدرسە‌هراسی و… شدند. مدارس بە محل رفت و آمد نیروهای نظامی، شبەنظامی و حراستی تبدیل شد بە‌طوری کە گاها احساس می‌شد ادارە امور آموزش و پرورش بە نظامیان و امنیتی‌ها سپردە شدە است. در ادامە این رویکرد ضدآموزشی در چند ماە اخیر ده‌ها مدیر و معاون توانمند و باشرافت علی‌رغم مقبولیت و موفقیت‌های فراوان، صرفا بە جرم حمایت از کیان مدرسە و حقوق دانش‌آموزان و معلمان از مدیریت مدارس خلع شدند. در تجمعات قانونی ١٦ اسفند ١٤٠١ و ١٩ اردیبهشت ١٤٠٢ حدود ٣٠ نفر از معلمان استان مورد ضرب و شتم قرار گرفتند یا دستگیر و بازداشت شدند.
معلمان به عنوان سازمان‌یافته‌ترین گروه صنفی در ایران طی سال‌های اخیر بارها با هجوم نیروهای امنیتی روبه‌رو شده‌اند. طی سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ بیش از ۳۰۰ معلم به دست نیروهای امنیتی بازداشت و صدها معلم به نهادهای نظارتی، امنیتی و قضایی احضار شدند. وزارت آموزش و پرورش قبل از آغاز سال تحصیلی جدید ده‌ها معلم را با عنوان تخلف انضباطی به‌صورت موقت یا دائم تعلیق و اخراج کرده بود.