ایران و چین یک سال قبل سند همکاری ۲۵ ساله امضاء کردند اما طبق گزارش‌های رسمی سرمایه‌گذاری چین در ایران کاهش چشمگیری داشته است و در حال حاضر روسیه بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در ایران به شمار می‌رود.
علی فکری، معاون وزیر اقتصاد ایران شنبه هشتم بهمن در یک نشست خبری از چین بابت کاهش سرمایه‌گذاری در ایران انتقاد کرد. او گفت: چین در دو سال گذشته ۲۲۷ میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده و این رقم از ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم _شهریور ۱۴۰۰_ به ۱۸۵ میلیون دلار کاهش یافته است.
کاهش سرمایه‌گذاری چین در ایران در حالی است که پکن روابط تجاری و اقتصادی‌اش را با کشورهای حوزه خلیج فارس گسترده‌تر از قبل کرده است. پکن حتی با طالبان در افغانستان هم برای سرمایه‌گذاری به توافق رسیده و در نخستین گام ۱۵۰ میلیون دلار قرارداد نفتی با این گروه تروریستی امضاء و وعده کرده است ارزش آن در سه سال به ۵۴۰ میلیون دلار برسد.
کاهش و شاید هم امتناع چین از سرمایه‌گذاری در ایران به رغم توافق‌های بلندمدت، انتظارات جمهوری اسلامی را برآورده نکرده و در مقابل روسیه را به بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در ایران بدل کرده است.
فکری ارزش سرمایه‌گذاری روسیه در ایران را ۲٬۷ میلیارد دلار اعلام کرد که به گفته او «حدود نیمی از سرمایه‌گذاری خارجی در ایران است».
معاون وزیر اقتصاد مجموع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را از آغاز به کار دولت سیزدهم به ریاست ابراهیم رئیسی (عضو هیئت مرگ در کشتار زندانیان سیاسی) ۱۰٬۲ میلیارد دلار برآورد کرد و گفت ۵٬۹۵ میلیارد دلار از این سرمایه‌گذاری «معتبر بوده و وارد کشور شده است».
روسیه یکی از متحدان اصلی جمهوری اسلامی به شمار می‌رود. دو کشور طی سال‌های اخیر روابط خود را تحت دیدگاه «گردش به شرق» علی خامنه‌ای افزایش داده‌اند و ایران متهم است که پهپاد نظامی در اختیار روسیه قرار می‌دهد.
جمهوری اسلامی ایران و روسیه در دی ۱۴۰۰ به دنبال سفر پرحاشیه ابراهیم رئیسی به مسکو موافقت‌نامه جامع همکاری بیست ساله را امضاء کردند.
به ادعای فکری در کنار روسیه که بالاترین میزان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را دارد، امارات متحده عربی، ترکیه، چین و افغانستان اصلی‌ترین سرمایه‌گذارهای خارجی طی ۱۵ ماه گذشته بوده‌اند. میزان سرمایه‌گذاری هیچ یک از کشورهای امارات، ترکیه و افغانستان اعلام نشده است. افغانستان از تابستان ۱۴۰۰ بار دیگر در سلطه طالبان است.
فکری حتی مدعی شد که بریتانیا قصد سرمایه‌گذاری ۲٬۷ میلیارد دلاری در ایران را داشته است اما «چون قدم عملیاتی از آنها دیده نشد، به حرفشان اعتماد نکردیم و آنها را از آمار سرمايه‌گذاری خارجی حذف کردیم».
به گفته او ایتالیا نیز بعد از برجام به دولت وقت به ریاست حسن روحانی قول داد «هفت میلیارد دلار فاینانس و سرمایه خارجی به ایران بیاورد، ولی در عمل کاری نکردند و یک دلار هم نیاوردند.»
جمهوری اسلامی ایران امیدوار بود پس از برجام بتواند با معافیت‌های ویژه سرمایه خارجی فراوانی را جذب کند. نافرجام ماندن برجام و بازگشت بخشی از تحریم‌ها در سال‌های گذشته اما جذب سرمایه‌گذاری خارجی را محدودتر کرد.
وزارت صنعت و معدن در مهرماه سال جاری از کاهش ۸۲٬۷ درصدی سرمایه‌گذاری خارجی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل‌تر خبر داده بود. بر بنیاد این گزارش افغانستان رتبه نخست سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را داشت.