چرا اردوغان از توییتر می‌ترسد؟

 شبکه‌های اجتماعی اینترنتی به لطف تصویر گربه‌ها یا عکس‌های سکسی و فیلم‌های کوتاه سرپا هستند، تا اینکه یک‌باره ورق برگردد و اوضاع جدی شود و به دردبخور بشوند.

اعتراض‌ها در ترکیه نمونه چنین وضعی است که نشان می‌دهد چطور توییتر و تامبلر به کار اطلاع‌رسانی و سازماندهی می‌خورند.

“در حال حاضر تهدیدی وجود دارد به نام توییتر. این رسانه‌های اجتماعی برای من بدترین تهدید‌های جامعه هستند”.

این حرف در تاریخ دوم ژوئن امسال از دهان رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه درآمده است. این گفته به طرزی غیر دمکراتیک جامعه را معادل با دستگاه قدرت می‌کند، اما قبل از آن یک بار دیگر کارکرد رسانه اجتماعی را در موقعیت‌های سیاسی نمایان می‌کند. نشان می‌دهد که رسانه‌های اجتماعی شاهراه‌های دیجیتال هستند.

به محض اینکه شایع شد انتقال اطلاعات از طریق شبکه‌های ارتباطی موبایل قطع می‌شود، خیلی از شهروندان در مراکز شهرها دست به کارشدند تا شبکه‌های بدون سیم خودشان را باز کنند تا همزمان هر دو “شاهراه” ارتباطی را برای تظاهرکنندگان بگشایند.

ترکیه یکی از کشورهایی است که شبکه‌های اجتماعی در آن از بیشترین محبوبیت برخوردارند. اواخر سال ٢٠١٢ میلادی، هشتاد و یک درصد کاربران اینترتی در ترکیه از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند. این در حالی است که فقط ٤٢ درصد از کاربران در آلمان چنین می‌کردند. همین قیاس ساده نشان می‌دهد که این شبکه‌ها در ترکیه تا چه حد جای خود را در دل کاربران باز کرده‌اند. به همین دلیل اعتراض‌های جاری در ترکیه به یک کیفیت نوین رسید که شبکه‌های اجتماعی نقش موثری در آن بازی می‌کنند.

کارکردهای شبکه‌های اجتماعی توسعه پیدا می‌کنند و بارور می‌شوند. از ترکیب عوامل شناخته شده منفرد، یک دستگاه اعتراضی دیجتیتال بیرون می‌آید، یک شبکه دفاع اجتماعی.

ترکیه یکی از کشورهایی است که شبکه‌های اجتماعی در آن از بیشترین محبوبیت برخوردارند. اواخر سال ٢٠١٢ میلادی، هشتاد و یک درصد کاربران اینترتی در ترکیه از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند. این در حالی است که فقط ٤٢ درصد از کاربران در آلمان چنین می‌کردند.

بیهوده نیست که اردوغان توییتر را به مبارزه می‌طلبد. چون توییتر گذشته از کارکرد ارتباطی مانند یک شبکه خبری خصوصی ضربان اخبار را لحظه به لحظه در دست دارد. این شبکه سیستم اعصاب دیجیتالی اعتراض‌ها را تشکیل می‌دهد.

از ویژگی‌های توییتر امکان ارسال پیام‌های کوتاه و سریع و استفاده از هشتگ (Hashtag) برای دسته‌بندی مطالب است.

هشتگ (#)، یک نماد پیشوندی است. پیام‌های کوتاه در سرویس‌های میکروبلاگ شبکه‌های اجتماعی ممکن است به وسیله یک یا چند کلمه به هم پیوسته، تگ شده باشد. هشتگ ابزاری برای گروه‌بندی چنین پیام‌هایی فراهم می‌کند تا افراد بتوانند آن هشتگ را جست‌وجو کنند و مجموعه‌ای از پیام‌هایی را که شامل آن هستند به دست بیاورند. اولین استفاده از نمایه هشتگ، توسط San diego بود که #Sandiegofire را در پست‌های مکرر خود در مورد آتش‌سوزی‌های اکتبر ۲۰۰۷ کالیفرنیا قرار داد.

در اعتراض‌های انتخاباتی ایران در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ این امکانات توییتر به طور وسیع مورد استفاده قرار گرفت.

حالا در کوران اعتراض‌های خیابانی در ترکیه، توییتر با هشتگ (- #occupygezi und #resistanbul -)

به معنی اشغال پارک گازی و مقاومت در استانبول، با پخش‌کنندگان اخبار و رسانه‌های سراسرجهان در ارتباط قرار دارد.

همین سیستم ارتباط‌گیری و پخش وسیع اخبار است که اردوغانِ چسبیده به قدرت، “بزرگترین خطر” می‌بیند و این‌همه از آن واهمه دارد: خطر اینکه این شبکه‌های اجتماعی رشته‌های دولت را پنبه کنند و چهره با دقت آراسته حکومت توسط شهروندان مزاحم و از طریق شبکه‌های اجتماعی، مخدوش شود.

قدرت شبکه‌های اجتماعی بسیار گسترده است. در یوتیوب و دیلی‌موشن مدام فیلم‌های تازه سوار می‌کنند. از این گذشته کاربران با استفاده از پلاتفرم‌هایی مانند یوستریم، فیلم‌های ویدیویی زنده‌ای را که با تلفن‌های هوشمند خودشان گرفته‌اند، به همه‌جا می‌فرستند. از اینها گسترده‌تر عکس‌ها یا فیلم‌های کوتاهی است که با تلفن‌های همراه می‌گیرند و به هم می‌چسبانند و از طریق شبکه‌های اجتماعی پخش می‌کنند. اینگونه ترکیب و بازترکیب اخبار، کنترل این تصاویر متحرک را غیر ممکن می‌کند.

برای خیلی از معترضان مثل روز روشن است که کانال‌های تلویزیونی ابزار دست اردوغان هستند. در یک تصویر که به طور وسیعی پخش شده، عده‌ای از مردم ترکیه جلوی شبکه خبری NTV جمع شده و به اعتراض تکه مقوایی را که روی آن اسکناس چسبانده‌اند به دست گرفته‌اند. روی این مقوا نوشته شده است: “شما بگویید، فقط قیمت بدهید، تا حساب کنیم”.

در حالی که بخش بین‌المللی CNN اخبار اعتراض‌های مردم ترکیه را پخش کرده بود، کانال CNN ترکی فیلم راز بقای پنگوئن‌ها را نشان می‌داد. این کوس رسوایی شبکه‌ای به نامCNN است.

اردوغان که شخصیتی خودمحور دارد، می‌داند که چرا از این رسانه‌های اجتماعی به عنوان “بدترین تهدید” می‌ترسد.  قیام مردم ترکیه به کیفیت تازه‌ای از تاثیر متقابل اعتراض خیابانی و شبکه اجتماعی شکل می‌دهد. شبکه دفاع اجتماعی پدید می‌آید.

در قیاس با بهار عربی، وبلاگ‌نویسی کلاسیک در رویدادهای ترکیه نقش کوچک‌تری دارد. علتش این است که برخلاف رویدادهای مصر در سال ٢٠١١، اعتراض‌ها در ترکیه ناگهان و خودجوش و بدون زمین‌چینی طولانی پدید آمد. به علاوه وبلاگ در قیاس با وسایل دیگر کندتر است و همراهی آن با تلفن همراه نیز محدود است و به اصطلاح موبایل‌پذیر نیست و به آن نمی‌خورد.

 شبکه‌های اجتماعی استناد می‌کنند، برمی‌انگیزانند و بسیج می‌کنند

نقش فیس‌بوک به علت آنکه بخشی از مطالب آن همگانی و بخشی دیگر مخصوص دوستان است از همه سخت‌تر قابل ارزیابی است. به هر حال خبر ناآرامی‌ها برای سی میلیون کاربر ترک مهم‌ترین موضوع است.

فیس‌بوک در ترکیه بیشتر به درد عملیات منفرد یا مسائلی می‌خورد که مورد پشتیبانی تظاهرکنندگان قرار می‌گیرد. یک نمونه آن موضوع برداشت (به ظاهر وسیع) پول از بانک‌هایی است که از رسانه‌های دولتی حمایت می‌کنند.

یک شبکه اجتماعی دیگر که به تازگی توجه وسیعی را به خود جلب کرده، شبکه‌ای است به اسم تامبلر.

تامبلر Tumblr‏ پلتفرم میکروبلاگینگ و یک وبگاه ارائه‌‌دهنده خدمات شبکه اجتماعی است. ویژگی اصلی تامبلر آسانی در استفاده و داشتن امکانات متفاوت برای کاربران خود است که باعث می‌شود بتوانند در قالب‌های مختلف و عموماً پست‌های کوتاه، خود را بیان کنند. این وبلاگ‌ها به اصطلاح تامبلاگ Tumble-Log نام دارند. کاربران می‌توانند وبلاگ دیگران را دنبال کنند مگر اینکه صاحبان آنها، وبلاگ خود را خصوصی کرده باشند. تا ۱۳ فوریه، تامبلر بیش از ۴۴ میلیون وبلاگ را در سیستم خود ثبت کرده بود.

یاهو در ماه مه سال ٢٠١٣ این شبکه را به خاطر کاربران جوانش خرید و هیچ به روی خودش نیاورد که این شبکه در واقع پر از عکس‌های سکسی و تصویر گربه‌ها و تکه فیلم‌های به‌درد نخور است. علی‌رغم اینها این شبکه در زمان بحرانی فعلی با تامبلاگ اشغال پارک گازی Tumble-Log #occupygezi، پارکی که محل آغاز درگیری‌ها در تظاهرات ضد دولتی ترکیه بود، نشان داد که این شبکه‌های اجتماعی چگونه در زمان بحران متحول می‌شوند.

این نام مطابق است با هشتگ (#occupygezi) که در اختیار کاربران توییتر است و محتوای آن شامل شمار زیادی فیلم و فیلمبرداری زنده و مقالات و اکسیون‌ها‌ی آنلاین است.

مهم‌ترین ویژگی تامبلر در عکس‌های به هم پیوسته آن است که مانند رود جاری می‌شود و داستان یا روایت خبری را با رشته تصاویری که به سرعت قابل فهم است نقل می‌کند.

از ویژگی‌های این شبکه کپی، ترکیب، گلچین و پخش بسیار سریع تصاویر است. جعل تصویر چنان که می‌دانیم در موقعیت‌های حاد زیاد دیده می‌شود، اما نکته اینجاست که امکان تقلب و جعل تصویر به علت کثرت تصاویر و امکان مقایسه سریع آنها در این شبکه کم می‌شود.

وانگهی پخش صدها عکس در عرض یکی دو ساعت به زحمت فرصت و امکان جعل درست و حسابی به کسی می‌دهد. به ویژه هنگامی که عکس‌ها یک موقعیت را از زوایای مختلف نشان بدهند. روشن است که باز تصاویر را صد در صد نمی‌شود واقعی دانست، با این حال صرف انبوه بودن تعداد عکس‌ها آنها را واجد یک کیفیت خاص می‌کند و بر گویایی آنها می‌افزاید. این کیفیت نوین شبکه‌های اجتماعی در زمان بحران‌های سیاسی است. آنها استناد می‌کنند، احساسات را بر می‌انگیزانند و مردم را بسیج می‌کنند. آنها اخبار را در داخل و خارج حلقه انقلابی منتشر می‌کنند.

اردوغان که شخصیتی خودمحور دارد، می‌داند که چرا از این رسانه‌های اجتماعی به عنوان “بدترین تهدید” می‌ترسد.  قیام مردم ترکیه به کیفیت تازه‌ای از تاثیر متقابل اعتراض خیابانی و شبکه اجتماعی شکل می‌دهد. شبکه دفاع اجتماعی پدید می‌آید.

منبع: اشپیگل

تصویرپخش راز بقا در هنگام قیام: لینک