در سیزدهمین روز از اعترضات به قتل دولتی مهسا (ژینا) امینی، حضور خیابانی مردم با وجود سرکوب همچنان ادامه دارد. معترضان از جمله در تهران، کرج، مشهد، قم، بندرعباس، کرمان، سنندج، و رشت به خیابان آمدند. در ویدئوهای منتشر شده از سنندج، کرمان، مشهد و قم صدای تیراندازی میآید.
سازمان حقوق بشر ایران تعداد کشتهها را تاکنون ۸۳ نفر اعلام کرده است. مستندسازی برای یافتن هویت کشتهها و زخمیها همچنان ادامه دارد.
اعتراضها شبها در خیابان و روزها وارد صحن دانشگاهها شده است. دانشجویان بیش از ۱۰۰ دانشگاه ایران در اعتصاباند، به سر کلاس نمیروند و اگر بتوانند در صحن دانشگاه تجمع و تحصن برگزار میکنند.
اعتراض وارد مدارس هم شده است. دستکم دو مدرسه در کرج کلاسها را تعطیل کردند و گزارشهایی هم در شبکهها منتشر شده که نشان میدهد دانشآموزان تصاویر سیدعلی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، و روحالله خمینی، بنیانگزار جمهوری اسلامی را از قاب درآورده و بهجای آن شعار «زن، زندگی، آزادی» گذاشتند.
کنشهای اعتراضی تکنفره شهروندان ادامه دارد. زنانی هستند که باوجود هراس از بازداشت، روسری سرشان نمیگذارند. یکی از این زنان، دنیا راد، برای انتشار تصویری از این مقاومت بازداشت شد.
عفو بینالملل: سرکوب شدید دستور ستاد کل نیروهای مسلح است
عفو بینالملل در اولین ساعت هشتم مهر اعلام کرد که به یک سند رسمی دست یافته که نشان میدهد که ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در تاریخ ۳۰ شهریور به فرماندهان نیروهای مسلح دستور «مقابله شدید» با معترضان را داده است.
سازمان حقوق بشری عفو بینالملل که خواهان تحقیقات مستقل در مورد سرکوب معترضان در ایران است میگوید این دستور دلیل افزایش استفاده از گلولههای جنگی در شلیک به معترضان است که تاکنون منجر به کشتهشدن دهها نفر شده است.
سازمان حقوق بشر ایران، مستقر در نروژ، میگوید که تا کنون دستکم ۸۳ نفر در اعتراضات سراسری ایران با حمله نیروهای حکومتی کشته شدند.
روز پنجشنبه، هفتم تیر، مجله تایم گفتوگویی را با نسرین ستوده، وکیل و مدافع حقوق بشری ایرانی، منتشر کرد. نسرین ستوده که در مرخصی استعلاجی بیرون از زندان است در مورد اعتراضات سراسری به تایم گفت:
«بر اساس تجربه، بهاحتمال زیاد گامهای بعدی ادامه سرکوب خواهد بود… اما اعتراضات نیز هم ادامه خواهند داشت. من بههیچوجه بازگشت به گذشته را صرفنظر از میزان و ماهیت سرکوب، ممکن نمیبینم. حتی اگر خواستههای مردم برآورده نشود، واقعیت برای همیشه تغییر خواهد کرد. مردم دیگر حجاب اجباری را تحمل نخواهند کرد.»
استادان بیشتری از اعتراضات دانشجویان حمایت کردند
روز پنجشنبه – ۷ مهر، اعتصاب سراسر در بیش از ۱۰۰ دانشگاه ایران ادامه داشت و بیش از ۱۷۰ استاد دانشگاه در نامهای به بازداشت دانشجویان و امنیتی شدن فضای دانشگاهها معترض شدند.
اعتراضات سراسری نمود روزانهاش بیشتر در دانشگاههاست؛ جایی که تجمعها، شعاردهیها، دیوارنویسیها و کنشهای جمعی و تکنفره دانشجویی برای بیان اعتراض ادامه دارد.
روز پنجشنبه جمعی از دانشجویان دانشکده پزشکی اصفهان، تجمع کردند و خواهان آزادی دانشجویان بازداشت شده شدند. آنها شعار دادند: «دانشجوی زندانی آزاد باید گردد»:
بیش از ۱۷۰ استاد دانشگاه هم در بیانیهای بازداشت دانشجویان و حاکم کردن جو امنیتی و پلیسی بر دانشگاه را محکوم کردند و نوشتند:
«ما امضاکنندگان این بیانیه، فراگیرشدنِ بیتفاوتی و سکوت در فضای دانشگاه به دلیل ترس از هزینههای ابرازنظر و آرمانخواهی و ظلمستیزی را خلاف ارزشهای انسانی و اخلاقی و دینی میدانیم و ضمن دعوتِ همهٔ همکاران به ابراز نظر و موضعگیری در دفاع از ظلمستیزی و عدالتخواهی و آزادیخواهی، لازم میدانیم به مسئولیت اجتماعی خود در برابر بهترین دانشجویانمان در دانشگاه عمل کنیم.»
بیش از ۲۵ استاد دانشگاه هنر تهران هم گفتند تا آزادی همه دانشجوها کلاس برگزار نخواهند کرد. در بیانیه آنها آمده:
«ما جمعی از استادان و اعضای هیئتعلمی دانشگاه هنر تهران در اعتراض به نحوه برخورد با معترضان، ورود نیروهای امنیتی به داخل دانشگاهها و هتک حرمت ساحت دانشگاه و دستگیری دانشجویان، تا زمان آزادی بیقید و شرط دانشجویان از شرکت در کلیه کلاسهای حضوری و مجازی خودداری میکنیم.»
شمار استادهایی که بیانیههای جمعی و فردی در حمایت از دانشجویان امضاء میکنند افزایش یافته است. برخی از استادها هم در اعتراض به شرایط امنیتی، بهکل استعفا کردند. از جمله سیدمحسن حسینیگوشه، عضو هیئتعلمی دانشگاه آزاد شیراز، که پنجشنبه در اعتراض به سرکوب دانشجویان و معترضان در سراسر ایران از سمت خود کنارهگیری کرد.
در شب سیزده: قم و مشهد به خیابان آمدند
با وجود اینکه در هر شهر، حتی شهرهای که تجمع تاکنون برگزار نشده، نیروهای سرکوب حضور گسترده دارند، و با وجود بازداشتهای گسترده در بسیاری از شهرهای ایران از جمله شهرهای کردستان، تهران، شیراز، رشت، بابل، مشهد، در شامگاه هفتم مهر، باز هم مردم به خیابان آمدند.
تاکنون، ویدئو و یا گزارش تجمع و تظاهرات در شب هفتم مهر در این شهرها منتشر شده است: تهران، قم، کرج، مشهد، سنندج، کرمانشاه، مسجدسلیمان، بندرعباس، لاهیجان و رشت.
قم و مشهد، رو قطب مذهبی در بین شهرهای ایران، بهطور ویژه در پنجشنبهشب هفتم تیر شاهد تجمع معترضان و حمله نیروهای حکومتی به آنها بودند.
زمانه نتوانسته که تصاویر منتشر شده از قم را به شکل مستقل تأیید کند. چند ویدئو که در شبکههای اجتماعی منتشر شدهاند، تجمعی را نشان میدهد که در میدانی در قم نیروهای سرکوب به سمت معترضان گاز شلیک میکنند. هوا از رنگ گاز اشکآور بنفش شده و با این حال معترضان حرکت دارند و به سمت مأموران حکومتی سنگ پرتاب میکنند.
در ویدئویی دیگر، معترضان خیابانی در قم راه با روشن کردن آتش میبندند. هوای محیط اطراف پر از پودر اشکآور بنفش است. صدای شلیک و تیراندازی میآید و کسی فریاد میزند: «نترس مشقی است».
در مشهد معترضان فیلمبرداری را از لحظهای آغاز میکنند که هنوز تجمع در خیابان راهنمایی شکل نگرفته است. تصاویر بعدی، شعاردهی جمعیت قابلتوجهی از معترضان است. صدای معترضان زن غالب است که شعار میدهند: «میکشم میکشم هر آنکه خواهرم کشت». شعارها سیستم سیاسی جمهوری اسلامی را هم هدف قرار میدهند و شماری از معترضان فریاد میزنند: «مرگ بر دیکتاتور»
فریمهای بعدی تصاویر، درگیری با نیروهای سرکوب یگان ویژه است: صدای فریاد و تیراندازی. معترضان بر سر مأموران حکومتی که به سمت معترضان شلیک میکنند، فریاد میزنند: «نزن، نزن، بیشرف تیر نزن»:
گزارشهایی از تجمع در بجنورد هم منتشر شده است. ویدیویی هم هست که در آن معترضان شعار میدهند: «نترسید نترسید ما همه باهم هستیم».
با وجود قطعی شبانه اینترنت در سنندج، صبح که میشود، ویدئوهای سنندج میرسند. سنندج از روزی که تجمعهای سراسری به قتل دولتی مهسا امینی آغاز شده، هر شب در خیابان بوده است. شامگاه پنجشنبه هفتم تیر اما حمله نیروهای یگان ویژه به معترضان در سنندج بیشتر گزارش شد. در برخی از ویدئوهای منتشر شده از سنندج، صدای ممتد گلوله و تیراندازی میآید. برخی از منابع محلی گفتند دو نفر زخمی شدهاند.
صدای زنان شعاردهنده در سنندج بلند است. آنها در میان بوق ممتد که این روزها نشان اعتراض و تشویق معترضان است فریاد میزنند: «ژن، ژیان، ئازادی» و «مرگ بر دیکتاتور».
ویدئویی دیگر از سنندج مأموران لباس شخصی را نشان میدهد که اجتماع معترضان را متفرق میکنند و در مقطعی صدای تیر هم میآید.
دستکم یک ویدئو از کرمانشاه منتشر شده که در آن صدای داد و تیراندازیست. زمانه نمیتواند زمان آن را تأیید کند.
ویدئویی هم از تجمع در بندرعباس منتشر شده که چند ده معترض را نشان میدهد که کف میزنند و شعار میدهند. صدای زنان اینجا هم قوی شنیده میشود. راوی پشت دوربین توضیح میدهد که این تجمع در بازار بندرعباس شامگاه هفتم تیر است. صدای زنان میآید: «زن، زندگی، آزادی». صدای بوق موتورها میآید که تشویق میکنند. همان راوی پشت دوربین بعد به سطح شهر میرود که حضور نیروهای سرکوب را نشان دهد. او در فلکه برق بندرعباس، نیروهای امنیتی و سرکوب را نشان میدهد و میگوید: «ول نمیکنند حرومزادهها»:
ویدئوهایی هم از مسجدسلیمان در استان خوزستان منتشر شده که حاکی از این است که عدهای قصد داشتند تجمع کنند اما نیروهای حکومتی پراکندهشان کردهاند. راوی پشت دوربین که از پنجره آپارتمانی فیلم میگیرد توضیح میدهد که پلیس تظاهرات را پراکنده کرده. صدای بوق و شعار میآید. راوی میگوید که مأموران حکومتی عدهای را هم بازداشت کردند.
یک ویدئو از تیراندازی در آبادان منتشر شده اما مشخص نیست که آیا تجمعی هم شکلگرفته است یا نه.
یک ویدئو از معترضان در کرمان منتشر شده که آنها را گریزان از نیروهای سرکوب نشان میدهد. صدای تیراندازی و فریاد میآید. راوی پشت دوربین در داخل ماشین است و معترضان در بین ترافیک از دست نیروهای سرکوب فرار میکنند.
سرکوب در کرج شدید بوده است. بسیاری بازداشت شدند. اما در گوهردشت معترضان همچنان از سپر ترافیک استفاده میکنند. گاهی روسری برمیدارند و شعار میدهند. ماشینها با بوق ممتد حمایت میکنند.
شهر رشت بعد از سرکوبی شدید و با وجود چندین کشته، دهها زخمی و صدها بازداشتی باز در شامگاه هفتم تیر به خیابان آمد. رشتیها شعار میدهند:
مرگ بر اصل ولایت فقیه
مرگ بر دیکتاتور
زن، زندگی، آزادی
در تجمع رشت هم صدای تیراندازی میآید.
حساب توئیتری صدای شهریور نوشته است که تجمعی در خیابان شیشهگران لاهیجان شکلگرفته که در آن زنان بسیاری کلاه و روسری از سر برداشتهاند. هنوز ویدئویی از این تجمع منتشر نشده است.
عاملیت تکنفره مقاومت در تهران با وجود سرکوب
تجمعها و تظاهراتها در تهران با شدت سرکوب کمتر شده است. تعداد ایستبازرسیها در محلههایی که تجمع برگزار میکردند به نارمک، صادقیه، ستارخان، حس و حال حکومتنظامی داده است.
با این حال هنوز صدای شعار از آپارتمانها میآید. ویدئویی از محله علیآباد خزانه تهران منتشر شده که بر آن نوشته شده معترضان از پشتبام به سمت نیروهای سرکوب سنگ پرتاب کردهاند. نیروهای سرکوب به سمت خانهها گاز اشکآور شلیک میکنند.
ویدئوی دیگری منتشر شده که به نظر میرسد خیابان ولیعصر است و در آن شعار میدهند: «ننگ ما، ننگ ما، رهبر الدنگ ما»-صدای بوق ممتد حمایتی میآید.
یک ویدئو هم منتشر شده که راوی میگوید غرب تهران است. صدای زنان است که در آسمان شب فریاد میزنند: «بسیجی، سپاهی، داعش ما شمایید».
بام محک، تهران صدای شعار «آزادی، آزادی، آزادی» در آسمان شب:
اعتراضات تکنفره شهروندان در تهران ادامه دارد. مردانی که بر تیشرتهایشان شعار «زن، زندگی، آزادی» نوشتند. زنانی که با شجاعت روسری از سر در میآورند. یکی از این زنان در توئیتر شرح احساسات خود در زمان روسری درآوردن و در شهر راه رفتن را اینگونه نوشته است:
«بی روسری رفتم تو یه هایپرمارکت و فروشنده چشم دوخته بود به هم. هی منتظر بودم یه چیزی به گه و خودمو آماده کرده بودم؛ چیزی نگفت. تو خیابون از پشتم صدای موتور میشنیدم، قلبم میلرزید ولی نفسامو بیشتر کردم. همش با استرس بود ولی میدونی، آزادی حس خوبیه.»
با این حال حکومت سرکوب همین اعتراضات تکنفره را هم بر نمیتابد.
دنیا راد، کاربری بود که در توییتر تصویر خودش و دوستش را منتشر کرد که روز شش مهر به محله جوادیه رفتند و در قهوهخانهای آنجا صبحانه خوردند. تصویر بهسرعت تبدیل به نمادی از عاملیت مقاومت شد. روز هفتم تیر خواهر دنیا راد خبر داد که او را بازداشت کردند. دینا راد در اینستگرام نوشت:
«… نهادهای امنیتی با خواهرم -دنیا راد- تماس گرفتند و او را برای ادای پارهای توضیحات احضار کردند. امروز و پس از مراجعه دنیا به محل تعیین شده، او را دستگیر کردند. پس از چند ساعت بیخبری دنیا طی تماس کوتاهی با من گفت که به بند ۲۰۹ زندان اوین انتقال دادهشدهاست. خانواده ما بهشدت نگران سلامتی و امنیت دنیاست.»
مأموران سرکوب و آنها که دستور سرکوب دادهاند, صدای بوق ممتد را هم که این روزها نماد اعتراضات شده, بر نمیتابند. برخی از شهروندان اس ام اس دریافت کردهاند که به پلیس مراجعه کنند و در مراجعه متوجه شدند که موضوع بوق زدن است.