در ترکمنستان، زنان دیگر مجاز به پوشیدن لباسهای تنگ، رنگ کردن موهای خود یا استفاده از لوازم آرایشی مانند ناخن مصنوعی یا مژه نیستند.
در یک ممنوعیت جدید به سبک طالبان، پلیس راهنمایی و رانندگی در ترکمنستان هم اکنون رانندگان مرد وسایل نقلیه شخصی را از سوار کردن زنان منع میکند مگر اینکه با هم فامیل باشند. زنان از نشستن در صندلی جلو در کنار راننده منع شدهاند.
ممنوعیتهای بیشتری برای اعمال جراحی زیبایی مانند بزرگ کردن سینه، پرکنندههای لب یا حتی میکروبلیدینگ ابرو که بین بسیاری از زنان جوان در ترکمنستان رایج است، اعمال شده است.
طبق گزارشها، دهها زن در هفتههای اخیر شغل خود را به اتهام کاشت ایمپلنت سینه یا پرکننده لب از دست دادهاند.
محدودیتهای غیررسمی در این کشور آسیای مرکزی در ماه جاری – اندکی پس از آن که سردار بردی محمداف، رئیسجمهوری جدید در انتخابات ساختگی ۱۲ مارس جایگزین پدرش شد و به قدرت رسید، به اجرا درآمد.
چندین شاهد عینی در پایتخت، عشقآباد، و سایر شهرهای ترکمنستان گفتهاند پلیس در یورشهای بیسابقه به اماکن و ادارات عمومی، زنانی را که مژه یا ناخن مصنوعی زده بودند، جمعآوری کرده و به پاسگاههای پلیس برده است.
به گفته یکی از اهالی عشقآباد، به زنان گفته شد که آرایش خود را پاک کنند و حدود ۱۴۰ دلار جریمه بپردازند. این نیمی از حقوق ماهانه یک ترکمن طبقه متوسط است.
یکی از ساکنان استان بالکان گفت که مأموران همچنین زنان را در خیابانها و وسایل نقلیه عمومی متوقف میکنند تا بررسی کنند که آیا آنها از نظر زیبایی لبهای خود را تقویت کردهاند یا خیر.
دولت همچنین رانندگان مرد خودروهای شخصی را از پیشنهاد سواری به زنی که عضو خانواده نیست منع کرده است. پلیس راهنمایی و رانندگی خودروهای شخصی حامل مسافران زن را متوقف میکند و خواستار مدرکی مبنی بر ارتباط این زنان با راننده است.
طبق گزارشها در استان بالکان زنان دیگر اجازه ندارند در تاکسی و وسایل نقلیه شخصی در صندلی جلو در کنار رانندگان بنشینند. مشخص نیست که همین قانون در سایر مناطق ترکمنستان نیز وضع شده است یا خیر.
یکی از صاحبان خودرو گفته: «رانندگان در استان بالکان در صورت نشستن یک زن در صندلی جلو، حتی اگر یکی از اعضای خانواده باشند، می توانند با جریمه ۲هزار دلاری مواجه شوند؛ خواه زن از بستگان باشد یا غریبه.»
در ترکمنستان، زنان – به استثنای معدودی – تا حد زیادی از رانندگی منع میشوند، اگرچه دولت هرگز به طور علنی ممنوعیت رسمی برای زنان پشت فرمان صادر نکرده است.
در عوض، مقامات اغلب به روشهای مختلفی مانند سختگیری به زنان در گرفتن گواهینامه رانندگی یا تمدید نکردن گواهینامههای منقضی شدهشان عملاً آنها را از رانندگی منع میکند.
هیچ اطلاعیه یا توضیحی رسمی برای آخرین محدودیتها که توسط مقامات محلی و سازمانهای مجری قانون در سراسر کشور اعمال میشود، وجود ندارد.
طبق گزارشها، مقامات و مدیران شرکتها گردهماییهای ویژهای را برای بحث در مورد قوانین جدید در مورد پوشش زنان، روال زیبایی و ظاهر برگزار کردهاند، اما از توضیح دلیل یا ارائه نسخهای از سند دستور ممنوعیت خودداری کردند.
محدودیتهای مشابهی در گذشته اعمال شده بود، اگرچه هرگز به شدت اجرا نشده بود.
مقامات در این کشور با اکثریت مسلمان همیشه زنان را به پوشیدن لباسهای سنتی تشویق میکنند و از لباسهای غربی و همچنین حجاب اسلامی باز میدارند.
یک لباس سنتی شامل یک لباس آستین بلند و گلدوزی شده تا مچ پاست که اغلب از پارچههای رنگارنگ تهیه میشود. سرپوش سنتی برای دختران یک کلاه گلدوزی شده رنگارنگ است، در حالی که زنان اغلب دستمالی را پشت سر خود بستهاند.
لباس سنتی به عنوان لباس زنانه در محل کار، در جلسات رسمی و در رویدادهای عمومی به کار میرود.
برخی از زنان نیز هنوز لباسهایی به سبک غربی میپوشند، اگرچه در میان زنان ترکمن استفاده از لباسهایی که بیش از حد باز به نظر میرسند، مانند دامن کوتاه، شلوارک، لباسهای بیآستین، یا تاپهایی با یقههای بلند معمول نیست.
ممنوعیت جدید محدودیتها را یک قدم فراتر میبرد و شلوار جین و هر گونه لباس چسبان را غیرقانونی میکند.
چندین نفر به رسانهها گفتند که زنان شاغل در بخش دولتی نه تنها در محل کار، بلکه در هر جای دیگر در انظار عمومی باید از این قانون پیروی کنند.
به زنان گفته شد که تعهد کتبی امضا کنند که از پوشیدن لباسهای تنگ، رنگ کردن موهای خود، میکروتیغ ابروها، استفاده از بوتاکس و ناخنهای مصنوعی و مژهها، خودداری کنند. آنها گفتند که این سند شامل سطری است که میگوید: «اگر سازمانم را با رعایت نکردن این الزامات شرمنده کنم – چه در محل کار و چه در خارج از کار – موافقم که باید از شغلم اخراج شوم.»
چندین شاهد عینی گفتهاند کسانی که از امضای قرارداد خودداری کردند، اخراج شدند.
یکی از زنان عشقآباد در تشریح تجربه خود می گوید: «مسئولان ادارات دولتی هر روز صبح لباس و ظاهر کارمندان زن را چک می کنند و در صورت مشاهده کاستی به زنان اجازه ورود به دفتر نمیدهند و آنها را برای اصلاح اشتباه به خانه میفرستند.»
همچنین، بازرسان میتوانند در هر زمان برای بررسیهای بیشتر به محلهای کار مراجعه کنند.
به گفته چندین منبع در عشقآباد، حداقل ۲۰ مهماندار زن در هفتههای اخیر به دلیل استفاده ادعایی از بوتاکس و برجسته کردن لب اخراج شدهاند. منابع مدعی شدند که حدود ۵۰ کارمند زن راه آهن کشور به دلیل کاشت پروتز سینه و پرکننده لب اخراج شدند.
مقامات مربوطه از جمله خطوط هوایی ملی و خدمات ریلی و آژانسهای دولتی مختلف پاسخی به سوالات رسانهها در این زمینهها ندادهاند.
این ممنوعیتها باعث شده است که دهها سالن زیبایی در سراسر کشور پس از دریافت اخطار پلیس نسبت به ارائه «خدمات ممنوع» به مشتریان تعطیل شوند.
سازمانهای مجری قانون در اوایل آوریل به سالنهای زیبایی در استان مری یورش بردند و مالکان آنها را با جریمههای سنگین و ۱۵ روز حبس در صورت نقض قوانین جدید تهدید کردند.
اعتراضات و انتقاد عمومی از سیاستهای دولت در ترکمنستان بسیار نادر است، چون مخالفان اغلب زندانی میشوند یا به زور در بیمارستانهای روانی بستری میشوند.
اما برخی از فعالان و برخی دیگر از ترکمنها میگویند محدودیتهای اخیر میتواند صبر مردم را سر بیاورد. ترکمنها از دههها سرکوب حقوق و آزادیهای خود توسط دولت ناراضی بودهاند، در حالی که این کشور چندین سال است که در بحران شدید مالی که منجر به کمبود مواد غذایی و افزایش سرسام آور بیکاری و تورم شده است، گرفتار است.
دورسلطان تاگاوا، یک فعال برجسته ترکمن که در تبعید خودخواسته در ترکیه زندگی میکند، گفته است: «زنان ترکمن از این محدودیتها به شدت ناراضی هستند. حتی کسانی که از [فعالان مخالف] حمایت نکردند، اکنون در حال افزایش هستند و شروع به ابراز نارضایتی خود از این وضعیت کردهاند.»
به گفته یک شاهد، در یک حادثه نادر در عشقآباد، دو زن خشمگین از پرداخت جریمه خودداری کردند و با یک افسر پلیس که در ۲۷ آوریل آنها را به دلیل مژه مصنوعی متوقف کرد، بحث و جدل کردند.
شاهد گفت: «زنان از پلیس خواستند نسخهای از سندی را که [مژههای مصنوعی] را ممنوع میکند به آنها نشان دهد».