بر مبنای آخرین گزارش‌ها شمار کشته‌شدگان حمله مرگبار یکشنبه ۲۴ آوریل/چهارم اردیبهشت به ۲۰۰ نفر رسیده است. حمله‌ای که خبرگزاری‌ها آن‌را ادامه درگیری‌های قبایل عرب و غیر عرب دارفور گزارش کرده‌اند و بر مبنای شهادت شاهدان، توسط شبه‌نظامیان وابسته به دولت «جنجوید» در کرینک، ۸۰ کیلومتری الجُنَینه مرکز دارفور غربی، علیه نیروهای محلی و غیرنظامیان انجام شد.
دارفور، منطقه‌ای نیمه خشک در غرب سودان است که در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۸ شاهد جنگ مرگبار داخلی و جنایات جنگی علیه ساکنان بود. در این جنگ‌ها برخی از اقوام غیر عرب مقابل دولت تحت سلطه عمر البشیر، رئیس جمهوری وقت، قرار گرفتند. در آن‌زمان دولت بشیر نیروهای بدنام «جنجوید» را که عمدتاً از قبایل عرب استخدام شده و به قتل‌عام، غارت و تجاوز جنسی گسترده متهم بودند، آزاد کرد تا دست راست او در سرکوب قبایل غیرعربی باشند که به تبعیض معترض بودند. طبق گزارش سازمان ملل در این جنگ‌ها ۳۰۰ هزار نفر کشته و ۲,۵ میلیون نفر آواره شدند. بشیر که در آوریل ۲۰۱۹ به‌دنبال اعتراضات گسترده مدنی از قدرت برکنار شد، همچنان به‌خاطر جنایات انجام شده در دارفورو نسل‌کشی تحت تعقیب دادگاه کیفری بین‌المللی لاهه قرار دارد.
مناقشه‌های نظامی اصلی در بسیاری از مناطق دارفور فروکش کرده، اما منطقه همچنان مملو از سلاح است و درگیری‌های مرگبار میان قبایلی که حیاتشان به دامداری وابسته است، اغلب بر سر دسترسی به مراتع یا آب رخ می دهد.
در ماه‌های گذشته نیز جنگ جدیدی، بر سر آب و زمین و چراگاه‌ها میان گروه‌های رقیب درگرفته و حملات شبه‌نظامیان تشدید شده است. پس از درگیری‌های اخیر که گفته می‌شود جرقه آن در یک بازار محلی زده شده، نیروهای مسلح روزهای جمعه و یکشنبه «به تلافی قتل دوتن از افراد قبیله‌شان» به روستاهایی که ساکنان آنها را اقلیت غیرعرب ماسالیت تشکیل می‌دهند، یورش بردند.
ماسالیت‌ها که بزرگترین گروه قومی در دارفور غربی به‌شمار می‌روند ساکنان اصلی این منطقه‌اند و بسیاری از آنها توافق‌نامه صلحی را که در سال ۲۰۲۰ با حمایت سازمان ملل متحد بین دولت و گروه‌های شورشی بسته شد رد کرده و تنها از «نیروهای ائتلاف سودانی» حمایت می‌کنند که رهبری آنها را خمیس عبدالله آباکار، فرمانده دارفور غربی و رهبر سابق شورشیان برعهده دارد.
کشتار ۲۰۰ نفر در یک روز
طبق گزارش گروه‌های امدادرسان مردان مسلح هشت نفر را در روز جمعه و بیش از ۲۰۰ نفر را در روز یکشنبه در شهر کرینک و اطراف آن کشتند.
بر پایه شواهد گزارش‌شده دامنه درگیری‌ها روز دوشنبه به الجنینه، گسترش یافته و نیروهای مخوف پشتیبانی سریع دولت سودان (RSF) که بخش اعظم آن‌را شبه‌نظامیان جنجوید به رهبری ژنرال محمد حمدان داگالو، معروف به حمدی تشکیل می‌دهند، با گروه شبه نظامی محلی نیروهای ائتلاف سودانی که تحت حمایت ساکنان منطقه قرار دارند درگیر شدند.
به گفته مردم محلی درست قبل از حمله روز یکشنبه در کرینک، شبکه‌های تلفن همراه در سراسر دارفور غربی قطع شده و این اتفاقی‌ست که معمول پیش از حملات تروریستی جنجوید رخ می‌دهد. اهالی گفته‌اند که پس از قطعی تلفن‌ها، چند هواپیماها در ارتفاع پایین برفراز شهر پرواز کردند و کمی بعد مردان مسلح سوار بر حدود ۱۵۰ وانت و خودرو و موتورسیکلت به شهر هجوم آورده‌اند.
ولکر پرتس، نماینده ویژه سازمان ملل درسودان حمله روز یکشنبه و «قتل فجیع غیرنظامیان» را محکوم کرد و خواستار توقف فوری خشونتها و انجام تحقیقات شفاف در این‌زمینه شد.
منابع پزشکی روز سه‌شنبه از وخامت حال زخمی‌ها که بالغ بر ۱۰۰ نفر گزارش شده‌اند و احتمال افزایش تعداد کشته‌شدگان خبر داده‌اند. آنها هم همانند ساکنان نیروهای دولتی پیشیبانی سریع را مسئول این حملات وحشیانه اعلام کرده‌اند.
یکی از پزشکان به روزنامه گاردین گفت:
«آنها شهر را از روی زمین پاک کردند. بیشتر از ۹۰ درصد خانه‌ها را سوزاندند و حتی حیواناتی که مردم نجات داده و به بیمارستان آورده بودند، کشتند.»
این پزشک که شش نفر از بستگان خود را در این حمله از دست داده افزود که شبه‌نظامیان عرب به بیمارستان محل کار او حمله کرده و ۱۵ نفر را که به آنجا پناه آورده بودند به قتل رساندند.
یک شاهد عینی نیز از حمله به مردمی که برای خاکسپاری کشته‌شدگان روز یکشنبه در قبرستان جمع شده بودند خبر داده است.
سازمان پزشکان بدون مرز هم در وبسایت خود از حمله مردان مسلح به بیمارستان این سازمان در کرینک خبر داد. بر اساس بیانیه این سازمان سه نفر از جمله دوتن از کارکنان درمان به‌دست نیروهای مسلح به قتل رسیده‌اند و داروخانه این بیمارستان هم غارت شده است.
بازگشت قتل و غارت و آوارگی به دارفور
دارفور، واقع در غرب سودان، دشت وسیعی به اندازه ایالت تگزاس ایالات متحده است، که خود به سه قسمت تقسیم می‌شود: دارفور شمالی که مرکز آن الفاشر است، دارفور غربی که مرکزش الجنیه است و دارفور جنوبی که شهر نیالا مرکز آن به شمار می‌رود.
دارفور شمالی نیمه بیابانی است، در حالی که مناطق غربی و جنوبی دارای زمین‌های غنی و حاصلخیز هستند. جمعیت دارفور ۷ میلیون نفر تخمین زده می شود و تقریبا همه ساکنانش مسلمان‌اند. دارفور با جمهوری آفریقای مرکزی، چاد و لیبی مرز مشترک دارد.
افزایش خشونتها در دارفور هفته‌هاست که این منطقه را وارد بحران کرده و ده‌ها هزارنفر را در معرض خطر آوارگی قرار داده است. بسیاری از کسانی که خطر درگیری‌های جدید در مناطق مختلف دارفور از جمله دارفور غربی جانشان را تهدید می‌کند، در حملات اخیر بی‌خانه‌مان شدند.
در ماه مارس پس از حمله شبه‌نظامیان و قتل پنج نفر بیش از ۳۷هزار تن آواره شدند و بخش زیادی از آنها از طریق مرز به چاد گریختند. با این‌حال بسیاری نیز در شرایط کنونی در چادر زندگی می‌کنند و مقابل یورش احتمالی مردان مسلح بی‌دفاع‌اند.
دو هفته پیش هم مردان مسلح در حمله‌ای مشابه به منطقه کوهستانی جبل مون در دارفور غربی جان ۱۹ نفر را گرفته و پنج نفر را زخمی کردند. آدام ریگال، سخنگوی سازمان هماهنگی عمومی برای پناهندگان و آوارگان در دارفور که یک سازمان مستقل امدادرسانی ست در آن‌زمان از ده‌ها مجروح و مفقود و سوختن کامل چهار روستا در آتش خبر داده بود. این سازمان شبه‌نظامیان جنجوید را متهم کرد که «بدون کوچکترین ترحمی» دست به قتل و سوزاندن و غارت و شکنجه زده‌اند.
سازمان ملل و انجمن پزشکان سودان که یکی از برجسته‌ترین گروه‌های حامی اعتراضات مدنی در این کشور است، می‌گویند پس از برکناری البشیر ناآرامی و حملات مسلحانه به دارفور بازگشته و ده‌ها نفر کشته و صدها خانه به آتش کشیده شدند. برخی از تحلیل‌گران حمله روز یکشنبه را انعکاسی از فروپاشی امنیتی گسترده در دارفور می‌دانند که کودتای نظامی سال گذشته و خروج سودان از مسیر انتقال دموکراتیک قدرت، زمینه آن‌را فراهم کرده است.
گمانه‌زنی‌ها درباره نقش نظامیان حاکم در درگیری‌های دارفور
عمر البشیر، رئیس جمهوری پیشین سودان، سرانجام پس از شش ماه اعتراض مسالمت آمیز در اوایل سال ۲۰۱۹ از قدرت برکنار شد. معترضان امیدوار به آغازی جدید بودند، اما تلاش‌های آنها برای تشکیل یک دولت غیرنظامی توسط شورای نظامی حاکم که ژنرال محمد حمدان داگالو یکی از اعضای آن بود، مسدود شد. نظامیان دولت ائتلافی را هم برنتابیدند و با کودتا قدرت را بار دیگر قبضه کردند. محمد حمدان داگالو، رهبر یک واحد شبه نظامی به نام نیروهای پشتیبانی سریع یا نیروهای واکنش سریع است که وجودش ریشه در جنجوید دارد.
اصطلاح جنجوید به گروه های مسلح اعراب دارفور و کردوفان در غرب سودان اشاره دارد و در لغت به معنای مرد مسلح سوار بر اسب است. آنها خود را فورسان (سواران) می‌نامند.
شبه نظامیان جنجوید در اواسط دهه ۱۹۸۰ به‌وجود آمدند، زمانی که دارفور به دلیل ترکیبی از عوامل مختلف، دوران ویرانگری را پشت سر گذاشت. عواملی از جمله بی‌توجهی دائمی خارطوم به مشکلات این منطقه و به حاشیه رانده شدن توسط دولت البشیر، مدیریت نادرست خشکسالی شدید و قحطی متعاقب آن، آغاز جنگ داخلی بین شمال و جنوب سودان، افزایش جریان مهاجران از چاد، تاثیرات گروه‌های شورشی چادی و فعالیت‌های نظامی لیبی، و تضعیف مکانیسم‌های حل اختلاف بومی. همه این عوامل به از میان‌رفتن نظم و قانون در دارفور منجر شدند. ساکنان دارفور شروع به مسلح کردن خود کردند و قبایل عرب و غیرعرب برای دفاع از خود گروه‌های شبه‌نظامی شکل دادند.
اصطلاح جنجوید در نهایت به همه گروه های مسلح عرب صرف نظر از هویت آنها اطلاق شد. به عنوان مثال، آنها ممکن است پیشینه‌ای غیرسودانی از جمله چادی یا لیبیایی داشته باشند. اما بیشتر آنها عرب‌های دارفور و شتردارانی بودند که به نداشتن سهم برابر با دیگر گروه‌ها از زمین شکایت داشتند. در همین حال قحطی و فروپاشی نظم و قانون به تشکیل گروه‌هایی برای غصب زمین و دام منجر شد.
هنگامی که شورشیان دارفور – متشکل از ارتش آزادیبخش سودان و جنبش عدالت و برابری – در آوریل ۲۰۰۳ حملات خود را به مواضع دولتی تشدید کردند، دولت البشیر جذب نیرو را با تمرکز بر نیروگیری از مجرمان، محکومان و زندانیان تشدید کرده و جنجوید را برای هدف قرار دادن روستاهای فور، زاغاوا و ماسالیت آزاد کرد.
جنجوید با بحران کنونی سودان هم پیوند محکمی دارد. نیروهای این گروه طی شش سال گذشته از جمله در دولت عمر البشیر، به عنوان نیروهای پشتیبانی سریع تحت فرماندهی سرویس‌های اطلاعاتی و امنیت ملی، به‌طور رسمی سازماندهی شده و برای سرکوب گروه‌های شورشی و همچنین معترضان به حکومت البشیر و معترضان به کودتای اخیر به‌کار گرفته شدند. در سال ۲۰۱۳ البشیر، داگالو را به عنوان رهبر جنجوید انتخاب کرد و یک سال بعد آنها در قانون اساسی به عنوان نیروی عادی و ملی به‌رسمیت شناخته شدند.
به گفته دیده‌بان حقوق بشر، نیروهای جنجوید که می‌توان آن‌را نام دیگر نیروهای پشتیبانی سریع تلقی کرد، در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ در دارفور با کشتن، غارت و تجاوز جنسی به غیرنظامیان مرتکب جنایت جنگی شده‌اند. اگرچه نیروهای پشتیبانی سریع متشکل از سایر گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت دولت هستند، اکثر اعضای آن دارفوری‌هایی بودند که توسط داگالو انتخاب شده بودند.
داگالو در حال حاضر معاون شورای نظامی انتقالی سودان است. همان شورایی که البشیر را از قدرت کنار گذاشت. ریاست این شورا بر عهده ژنرال عبدالفتاح البرهان، رهبر کودتاگران است، اما بسیاری معتقدند داگالو قدرت واقعی را دارد چرا که او شخص ثروتمندی‌ست و روابط نزدیکی با عربستان سعودی و امارات متحده عربی دارد.
گروه‌های حقوق بشری می‌گویند سیاستمداران و افسران نظامی نقش قابل توجهی در استخدام، سازماندهی، تجهیز و آموزش جنجوید ایفا کرده‌اند. ارتش هم در مواردی به همراه جنجوید عملیات نظامی انجام داده و به‌عنوان مثال، در طول حملات این گروه در دارفور، نیروهای مسلح ملی پشتیبانی هوایی و زمینی را فراهم کرده‌اند. ادعایی که با شهادت شاهدان محلی در حملات اخیر دارفور نیز همخوانی دارد.