دقیقا در زمانی که گفتوگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در وین برای احیای برجام به «خط پایانی» نزدیک شده بود، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه اعلام کرد، تحریمهای غرب علیه روسیه به صورت مانعی در برابر احیای برجام درآمده و غرب باید منافع ملی روسیه را در نظر بگیرد. به گفته لاوروف برای این منظور آمریکا باید کتبا ضمانت بدهد که همکاریهای کامل و آزادانه در حوزههای سرمایهگذاری و فنی – نظامی بین روسیه و ایران با هیچ مانعی مواجه نخواهد شد.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، یکشنبه ۶ مارس/ ۱۵ اسفند در مصاحبه با شبکه سی بی اس نیوز در پاسخ به درخواست روسیه گفت:
«تحریمهایی که علیه روسیه اعمال شدهاند هیچ ارتباطی با برجام و چشمانداز بازگشت به آن ندارند. این دو کاملاً متفاوت هستند و به هیچوجه به هم مرتبط نیستند، بنابراین فکر میکنم که [درخواست روسیه] بیربط است.»
بلینکن در ادامه یادآوری کرد که توافق با ایران نزدیک است، اما هشدار داد که چند موضوع بسیار چالشبرانگیز باقی مانده.
نشست فصلی شورای حکام در انتظار دومین گزارش آژانس
علاوه بر خروج سپاه پاسداران از فهرست گروههای تروریستی، تضمین توافق، رفع تحریم بانکی ایران و رفع تحریم صنعت نفت ایران و همچنین پرونده فعالیتهای غنیسازی ایران برای کاربردهای نظامی همچنان از چالشهای باقیمانده در مذاکرات وین است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای گفتوگو درباره مسائل پادمانی، از جمله سه مکان اعلام نشده هستهای به تهران سفر کرد.
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین روز یکشنبه در جمع خبرنگاران گفت:
«من خیلی صادق هستم وقتی که میگویم ایران خیلی بیشتر از چیزی که انتظارش را داشت به دست آورد. خیلی بیشتر. واقعگرایانه بگویم: ایران بیشتر از چیزی که من و دیگران انتظار داشتند به دست آورد.»
اولیانوف سپس با انتشار پیامی در توییتر سفر مدیرکل آژانس اتمی به ایران را موفقیتآمیز توصیف کرد. نماینده روسیه نوشت:
«سفر دیروز رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران بسیار موفق بود. دو طرف در مورد گامهای مشخص با هدف حل و فصل مسائل پادمانی باقیمانده در یک دوره زمانی معقول به توافق رسیدند.»
سرپرست نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمانهای بینالمللی در وین شامگاه یکشنبه گفت آژانس بینالمللی انرژی اتمی در گزارشاش درباره مسائل پادمانی با ایران که قرار است دوشنبه ۷ مارس/ ۱۶ اسفند به نشست فصلی شورای حکام ارائه شود، یکی از سه مکان را از دستور کار خارج کرده است. محمد رضا غائبی ادعا کرد آژانس «در حال حاضر به این جمعبندی رسیده است که در مورد یکی از مکانهای ادعایی دیگر سوالی ندارد و این مکان الان دیگر یک موضوع باقی مانده پادمانی محسوب نمیشود.»
روسای هیأتهای بریتانیایی، فرانسوی و آلمانی که قبل از اظهارات لاوروف برای گزارشدهی درباره روند مذاکرات به پایتختهای سیاسی خود بازگشته بودند اشارهای به زمان بازگشتشان به وین نکردهاند.
هنری روم، تحلیلگر ایران در گروه مشاوره اوراسیا در مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت:
«اگر روسیه به مانع تراشی در مذاکرات ادامه دهد، من فکر میکنم طرفهای دیگر و ایران چارهای نخواهند داشت جز اینکه خلاقانه درباره راههایی برای انجام توافق بدون دخالت مسکو فکر کنند.»
روز یکشنبه، مذاکره کنندگان ایرانی با انریکه مورا هماهنگکننده مذاکرات بین تهران و قدرتهای جهانی ملاقات کردند.
محمد مرندی، مشاور تیم مذاکرهکننده ایران روز یکشنبه در واکنش به درخواست تضمین روسیه از آمریکا در توییتر نوشت:
«مذاکرات هستهای تمام نشده است. از یک سو، ایران منتظر شفافسازی مسکو در مورد خواستههایش از آمریکا است. از سوی دیگر، آمریکا به تعدادی از خواستههای ایران که برای احیا و اجرای کامل توافق هستهای کلیدی هستند، پاسخ نداده است.»
عطش بازار به نفت
در همان حال ابوالفضل عمویی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم گفت:
«مذاکرات فعلی در وین چند مبنا و موضوع باقی مانده دارد. بنای اول این است که آمریکاییها چه اقداماتی را باید انجام دهند تا مجددا بتوانند در جایگاه سابق خود به عنوان عضو برجام مطرح باشند. در همین راستا خواسته اساسی ایران در این مرحله لغو تحریمها و امکان ایجاد همکاریهای بینالمللی است.»
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با اشاره به اظهارات لاوروف گفت:
«نکتهای که اخیرا طرف روس مطرح کرده مطالبهای است که روسیه از آمریکا دارد و ایران در این زمینه درخواستی مطرح نکرده و در حقیقت موضوعی است که باید روسیه و آمریکا بین خودشان حل و فصل کنند چرا که مرتبط با مناسبات دو جانبه ای است که امروز بین این دو کشور در اوکراین در جریان است.»
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی مذاکره مستقیم با آمریکا را ممنوع اعلام کرده است. از طرف دیگر با توجه به بحران اوکراین و تحریم روسیه، احیای برجام در این مقطع به سود روسیه نیست، زیرا با رفع تحریمهای نفتی و با بازگشت ایران به بازار نفت، نیاز جهانی به نفت روسیه کاهش مییابد. تخمین زده میشود که قیمت نفت نیز بین ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش خواهد یافت.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز یکشنبه هنگام سفر خود به مولداوی به شبکه سیانان گفت:
«باید اطمینان پیدا کنیم که در بازارهای جهانی به قدر کافی نفت عرضه میشود و این بحث بسیار فعالی است که هماکنون در جریان است.»