علیرضا کاظمی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش ایران شنبه ۱۵ آبان همزمان با بازگشایی مدارس دوره ابتدایی در ایران از بازماندن ۹۷۰ هزار دانش آموز از تحصیل خبر داد. او گفت:
آمارها نشان می دهد حدود ۲۱۰ هزار دانش آموز دوره ابتدایی و در حدود ۷۶۰ هزار دانش آموز دوره متوسطه، تارک تحصیل داریم.
او بازماندن دانش آموزان از تحصیل را «یک آسیب جدی» خواند که حکومت «باید برای آن برنامه داشته باشد و بر آن تمرکز کند»، اما توضیحی در باره برنامه وزارت آموزش و پرورش به عنوان متولی اصلی این مسأله توضیحی نداد و تنها گفت که وزارت آموزش و پرورش «تلاش می‌کند جذب دانش آموزان تارک تحصیل را بالا ببرد».
همزمان با این اظهارنظر، در استان‌های مختلف ایران نیز مقام های مسئول از افزایش نگران‌کننده آمار بازماندگان از تحصیل خبر داده‌اند.
در استان سمنان مدیرکل آموزش و پرورش بدون اینکه آماری از بازماندگان از تحصیل بیان کند، گفت: «با شیوع کرونا و طی ۲۰ ماه گذشته تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل افزایش یافته است.»
در استان خراسان رضوی نیز به گفته معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش استان، ۶۰ هزار دانش آموز در سال تحصیلی جدید از آموزش بازمانده اند.
رضا صابری تولایی نرخ بازماندگی از تحصیل در مناطق محروم استان را «بیشتر» از دیگر مناطق عنوان کرد و گفت:
«مشکلات اقتصادی و معیشتی، کودک همسری و فقدان انگیزه از دلایل ترک تحصیل است.»
پیش از این معاون آموزش متوسطه استان کهگیلویه و بویراحمد نیز مشکلات معیشتی و فقر را یکی از دلایل افزایش شمار دانش آموزان بازمانده از تحصیل در مناطق محروم برشمرده و گفته بود:
دانش‌آموزان مناطق محروم به‌علت مهیا نبودن زیرساخت‌های فضای مجازی و یا به‌دلیل مشکلات اقتصادی به‌ویژه پس از شیوع کرونا، نه‌تنها قادر به تأمین هزینه‌های جاری تحصیل نیستند بلکه باید در امر درآمدزایی خانواده را یاری کنند.
تبعات گسترش فقر: هزینه آموزش به اجبار صرف تامین غذا و سرپناه می‌شود
در نزدیک به دو سال گذشته شیوع کرونا همزمان با رکود تورمی در ایران شمار بیشتری از خانوارها را به زیر خط فقر سوق داده است. بر بنیاد گزارش‌های رسمی بالغ بر یک سوم جمعیت ایران، بر اساس معیارهای تعیین شده از سوی وزارت کار، در زیر خط فقر قرار دارند.
افزایش شمار خانوارهای زیر خط فقر متاثر از افزایش هزینه زندگی همزمان با سرکوب دستمزدها است. گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر خانوارهای کم‌درآمد برای تامین هزینه مواد غذایی و سرپناه، از هزینه آموزش، تفریح و سرگرمی و پوشاک کاسته‌اند، به گونه‌ای که سهم آموزش در سبد هزینه خانوار به کمتر از دو درصد تنزل کرده است.
مقام های مسئول تا به حال از بیان آمار دقیق دانش آموزانی که در سال تحصیلی گذشته به دلیل نداشتن گوشی همراه یا عدم دسترسی به شبکه اینترنت از تحصیل بازماندند، خودداری کرده اند.
با این حال بر اساس اظهارات جسته و گریخته مسئولان، دست کم ۳,۵ میلیون نفر از دانش آموزان ایران در سال تحصیلی گذشته به شبکه اینترنت و آموزش مجازی دسترسی نداشتند.
دولت در قانون بودجه ۱۴۰۰ برای جذب بازماندگان از تحصیل در دو مقطع ابتدایی و متوسطه اول، اعتبار اندکی در نظر گرفت که تنها هزینه ۸۶ هزار بازمانده از تحصیل را در استان‌هایی که بالاترین نرخ بازمانده از تحصیل دارند، پوشش می‌داد.
بر اساس اعلام مسئولان آموزش و پرورش بالغ بر ۷۵ درصد این بودجه در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان و آذربایجان غربی هزینه شده است. این سه استان به همراه خراسان رضوی و تهران بالاترین نرخ بازماندگی از تحصیل را دارند.
فقر اقتصادی خانوار و «سنت های منطقه ای» و محدودیت‌های خانوادگی از اصلی‌ترین علل ترک تحصیل در ایران اعلام شده است که بیشتر از پسران، دختران در سن آموزش را شامل می‌شود.
فقدان زیرساخت‌ها همانند نبود مدرسه یا فاصله طولانی محل سکونت با مدرسه و همچنین کمبود معلم در مناطق محروم و آموزش تک زبانی در مناطق دو زبانه از دیگر عوامل بازماندگی از تحصیل به شمار می‌روند که در گزارش‌های رسمی به آن‌ها اشاره نمی‌شود.