رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای شنبه ۲۳ اکتبر/یکم آبان بار دیگر تاکید کرد نظارت این سازمان بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران با اختلال مواجه شده است.
مدیرکل دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد در مصاحبه‌ای با شبکه خبری ان‌بی‌سی گفت امتناع دولت تندوری جدید ایران از برقراری ارتباط با آژانس یا دادن اجازه دسترسی به سایت‌های کلیدی «نگران کننده است».
اظهارات گروسی در حالی مطرح می‌شود که به‌رغم اظهار تمایل‌های لفظی، سرنوشت مذاکرات احیای برجام در وین و بازگشت ایران و ایالات متحده آمریکا به مذاکرات و پیمان هسته‌ای همچنان نامشخص است.
آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پس از این‌که مقام‌های جمهوری اسلامی درخواست‌ها برای تعمیر دوربین‌های یکی از تاسیسات مهم هسته‌ای را رد کردند، هشدار داده است که برنامه نظارتی سازمان ملل بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران دیگر به صورت کامل پیش نخواهد رفت.
رافائل گروسی همچنین در این مصاحبه گفته که در تلاش برای برقراری ارتباط با دولت جدید یعنی دولت ابراهیم رئيسی (عضو هیئت مرگ) با موانع روبرو شده است.
«من هرگز با وزیر خارجه جدید صحبت نکرده ام. امیدوارم بتوانم به زودی فرصت ملاقات با او را داشته باشم، زیرا [امکان ارتباط مستقیم با وزیر خارجه] بسیار مهم است. وقتی مشکلی وجود دارد، زمانی که سوء تفاهم پیش می‌آید یا اختلاف نظر در میان است می‌توانیم صحبت کنیم. قبلاً مستقیم با وزیر خارجه صحبت می‌کردیم و تصور من این بود که این بسیار عادی‌ست».
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشتر نیز نسبت به خودداری ایران از عمل‌کردن به قرارداد بازرسی کامل اعتراض کرده بود. ایران اما این مسئله را رد می‌کند.
ادامه ممانعت ایران از دسترسی آژانس به مجتمع تسا
علیرغم نگرانی‌ها در مورد ناتوانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نظارت صحیح بر سایت‌های ایران، گروسی گفت: «هیچ نشانه‌ای» وجود ندارد که نشان دهد ایران در حال حاضر در حال رقابت برای ساخت بمب است. با این حال، او تلویحاً اشاره کرد که ایران در صورت ادامه ممانعت از دادن دسترسی به بازرسان آژانس ممکن است به کره‌شمالی تبدیل شود.
بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۰۹ از کره شمالی اخراج شدند. گمان بر آن است که این کشور در شرایط کنونی ده‌ها کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد. با این‌حال امکان راستی‌آزمایی این مسئله برای آژانس ممکن نیست.
گروسی هشدار داد:
«مورد کره شمالی باید به ما یادآوری کند که اگر تلاش‌های دیپلماتیک به محاق برود، چه اتفاقی ممکن است بیفتد. این یک مثال واضح است، این یک نشانه است، این یک چراغ راهنما است. اگر دیپلماسی شکست بخورد، ممکن است با وضعیتی مواجه شوید که تأثیر سیاسی عظیمی در خاورمیانه و فراتر از آن خواهد داشت.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصریح کرد:
«در حالی که ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به اکثر دوربین‌ها را داده است تا آنها را با باتری‌ها و کارت‌های حافظه جدید سرویس کند، یک استثنا وجود داشته است – مجتمعی در حومه تهران که قطعات سانتریفیوژ می‌سازد و به گقته ایران در ماه ژوئن به خاطر اقدام خرابکارانه اسرائیل آسیب دیده است».
اشاره او به مجتمع تسا کرج است. انفجار در این مجتمع تولید سانتریفیوژ در تیرماه سال جاری گزارش شد. مقام‌های دولتی و نظامی جمهوری اسلامی ابتدا منکر زیان آور بودن «خرابکاری» شدند. در مقابل اما رسانه‌های اسرائیل به فاصله کوتاهی پس از حادثه خسارت وارده شده به این مرکز را «سنگین» گزارش کردند تا در ادامه جمهوری اسلامی نیز به صورت تلویحی آسیب دیدن بخشی از تأسیسات این مرکز و دست داشتن اسرائیل را تأیید کند و خواستار جبران خسارت آن شود.
گروسی گفت: «نظارت ما بر این سایت فلج نشده اما با توجه به آسیبی که به دوربین‌ها وارد شده این امکان وجود دارد که ما نتوانیم بدون دسترسی به تصاویر این مجتمع، تصویر کامل را بازسازی کنیم.» مسئله‌ای که در پیوستگی نظارت آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران خلل ایجاد کرده است.
گروسی پیشتر نیز در مصاحبه با فاینشنال تایمز یک یادآوری کرده بود که ایران فقط چند ماه با سلاح اتمی فاصله دارد و با این حال گمان نمی‌کند ایران در پی سلاح اتمی باشد. مدیرکل آژانس در ادامه تأکید کرده بود که نصب دوربین‌های فعال در مجتمع تسا متضمن پیوستگی داده‌های آژانس برای «بازسازی سابقه فعالیت‌های هسته‌ای ایران» است.
به گفته او ایران استناد کرده که به خاطر ادامه تحقیقات در زمینه حمله به تاسیسات تسا، دسترسی آژانس به این مجتمع را قطع کرده است.
بهزاد کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران ۵ مهر / ۲۷ سپتامبر گفت تفاهم گروسی و رئیس سازمان انرژی اتمی در تهران شامل تأسیسات تسا نمی‌شده و این تأسیسات دوم تیر سال جاری هدف حمله پهپادی قرار گرفته و همچنان «تحت تحقیقات امنیتی» قرار دارد.
گروسی در ادامه با اشاره ضمنی به اختلال در نظارت بر تاسیسات ایران و تاثیر آن بر مذاکرات برجام گفت: «اگر برجام از سر گرفته شود، می‌دانم که برای این‌که شرکای برجام به توافق برگردند، باید بدانند که پای خود را کجا گذاشته اند.»
ساعاتی پیش از انتشار اظهارات رئيس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه‌ای تکرار کرد مذاکرات هسته‌ای «به زودی» از سر گرفته می‌شود. جمهوری اسلامی اما رفع تحریم‌ها و «اقدام عملی» ایالات متحده را پیش‌شرط بازگشت به برجام می‌داند و خواهان سیاست اقدام دربرابر اقدام است. در عین‌حال دولت بایدن هم می‌گوید «زمان در حال اتمام است» و اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، «طرح جایگزین» را در نظر خواهد گرفت.
قدرت‌های جهانی در ماه‌های اخیر از ایران خواسته‌اند فوراً به پای میز مذاکره برگردد. فرانسه روز جمعه از ایران خواست تا فعالیت‌های هسته‌ای خود را که «با شدت بی‌سابقه‌ای در حال انجام است» محدود کند. نمایندگان ایالات متحده و اروپا نیز در تلاش برای احیای توافق هسته‌ای ایران دیدار کردند.