ابوالحسن بنی‌صدر (۱۳۱۲−۱۴۰۰)، نخستین رئیس جمهوری نظامی بود به نام جمهوری اسلامی، نظامی پرتناقض که یکی از نمودهای تناقض‌های درونی آن سرنوشت خود نخستین رئیس جمهوری‌اش بود. جمهوری اسلامی، جمهوری را پس زد، و این داستان مدام تکرار شد.

مصاحبه‌ای که در زیر می‌خوانید پنج سال پیش انجام شده است. در آغاز آن چنین آمده: «این گفت‌وگو در سالگرد رخداد ۱۷ شهریور ۱۳۵۹ منتشر می‌شود که در آن نخستین رئیس جمهوری اسلامی دریک سخنرانی اختلافات درون حکومت را آشکار کرد.»

در مقدمه مصاحبه همچنین می‌خوانیم:

«از اواسط دهه‌ی هفتاد، نسلی از شخصیت‌های مذهبی در عرصه‌ی نظری-روشنفکری-سیاسی ایران پدیدار شدند که مفهوم انقلاب نه فقط در دایره‌ی لغاتشان غایب بود، بلکه سیبل اصلی‌ترین انتقادات آنها قرار گرفته بود؛ طنز تاریخ آنکه این گروه، اغلب هویت نمادین خود را یک‌شبه به لطف انقلاب ۵۷ کسب کرده و در دهه‌ی شصت، سخن‌گوهای ایدئولوژیک و کارگزاران امنیتی نظام جمهوری اسلامی بودند. در مقایسه با این گروه از به‌اصطلاح روشنفکران دینی، بنی‌صدر بی‌شک رابطه‌ی صادقانه‌تری با سرچشمه‌ی هویتی‌اش، یعنی انقلاب اسلامی، دارد؛ و شاید درست به همین خاطر گفتار او از انسجام بیشتری برخوردار است.

تاریخ ایران، در نیم قرن گذشته، در قبال جریانها و شخصیتهای مذهبی‌ها بسیار دست و دل‌باز بوده است، آن قدر که در افواه عموم سید محمد خاتمی در مقام رئیس جمهور روشنفکر ایران شناخته می‌شود؛ لیکن، دست‌کم نظر به مصاحبه‌ی پیش‌رو، می‌توان گفت ابوالحسن بنی‌صدر بیشتر شایسته‌ی چنین عنوانی است.

این گفت‌وگو در ژوئن ۲۰۱۶ در محل اقامت بنی‌صدر در ورسای برگزار شد. گفت‌وگویی که بیش از دو ساعت به درازا کشید.»

متن کامل گفت‌وگوی فرشین کاظمی نیا و امیر کیان پور با ابوالحسن بنی‌صدر در اینجا:

گفت‌وگو با ابوالحسن بنی‌صدر: جمهوری علیه انقلاب؟