دستگاه‌های اطلاعاتی، دولت و پیمانکاران همه شیوه‌ها را برای درهم شکستن اعتصاب به کار گرفته‌اند. به راه انداختن جنگ روانی علیه اعتصاب کنندگان، نفاق افکنی میان کارگران پیمانی و کارکنان رسمی، شایعه پراکنی در باره پایان اعتصاب با تهدید، اخراج گروهی، تحمیل گرسنگی و تشنگی به کارگران اعتصابی باقیمانده در کمپ‌ها قرار است کارگران را به زانو درآورند. یک کارگر اعتصابی عسلویه می‌گوید: ما به اعتصاب ادامه می‌دهیم. آنها به ما نیاز دارند. ناگزیرند حقوق مان را افزایش دهند و کارگران اخراجی را به سرکار بازگردانند.
اعتصاب فراگیر کارگران پیمانی نفت که از ۲۹ خرداد آغاز شده، به بیش از ۷۰ مرکز نفتی ۸ استان کشور گسترش یافته و هزاران کارگر را در برگرفته است. هر روز ادامه اعتصاب میلیاردها تومان برای پیمانکاران و کارفرمایان آنها هزینه دارد.
- بیشتر بخوانید: فراخوان اعتصاب سراسری کارگران پیمانی صنعت نفت
در پالایشگاه تهران به نوشته شورای سازماندهی اعتصاب، ۷۰۰ کارگر اخراج شده‌اند. مدیر روابط عمومی پالایشگاه دستکم بیکار شدن ۳۵ کارگر را تائید کرده است. در یکی از مراکز نفتی، یک پیمانکار همه ۷۰ کارگر اعتصابی را یک جا اخراج کرده است. در عسلویه صدها کارگر اعتصابی اخراج شده‌اند.
عسلویه، بدتر از زندان
عملا وضعیتی به وجود آورده‌اند که نتوانی در کمپ بمانی. آب قطع است. مجبوریم آب معدنی را یک بطری ۴ هزار و ۵۰۰ تومان بخریم. غذا باید خودمان بخریم، صابون نداریم. اینترنت را روزها قطع می‌کنند. تلفن روزی چند ساعت آنتن نمی‌دهد. مسئول کمپ هم می‌تواند هر لحظه تو را بیرون کند.
این را یک کارگر اعتصابی عسلویه به «زمانه» گفت.
بخش غالب ۱۲ هزار کارگر عسلویه در اعتصاب‌اند. پیمانکاران در اقدامی که هماهنگ به نظر می‌رسد کارگران را وادار به ترک کمپ‌ها می‌کنند. کارگر عسلویه می‌گوید: همان چند نفری هم که از هر شرکت سر کار حاضر می‌شدند دیگر سر کار نمی‌روند. برخی شرکت‌ها کاملا تعطیل شده‌اند و حتی نگهبان نیز دست از کار کشیده است. صدها کارگر اعتصابی اخراج شده‌اند.
غذا خوری پالایشگاه ۷ عسلویه از پنجشنبه سوم تیر ماه از دادن غذا به کارگران اعتصابی که در کمپ‌ها مانده‌اند، خودداری کرده است. صدها کارگر در روزهای اخیر ناگزیر به تهیه غذا به خرج خود شده‌اند، پیمانکاران و نیروهای امنیتی آب را هم به روی کارگران بسته‌اند و از توزیع وسایل بهداشتی از جمله صابون به کمپ‌ها خودداری می‌کنند. کارگران که در گروه‌های حداقل ۱۰ نفره در اتاق‌های به شدت غیربهداشتی کمپ‌ها ساکن‌اند در گرمای کشنده جنوب بدون آب و وسایل بهداشتی مانده‌اند و برای خرید غذا و آب پول ندارند.
فراتر از اعتصاب ۹۹
کارگران پیمانی صنعت نفت مرداد سال ۹۹ نیز اعتصابی فراگیر را سازمان دادند که به بیش از ۵۰ مرکز در ۱۰ استان کشور گسترش یافت. کارگران پایپینگ سازماندهندگان اعتصاب، پس از پایان اعتصاب اعلام کردند به ۸۰ درصد مطالبات خود رسیده‌اند. مزدها افزایش یافت اما تنها برای کارگران لوله کش.
- در همین زمینه: از اعتصاب فراگیر کارگران پیمانی صنعت نفت چه می‌دانیم؟
اعتصاب فراگیر ۱۴۰۰، گسترده تر از اعتصاب ۹۹ است و مراکز بیشتری را در بر گرفته است. علاوه بر تعمیق خواست‌ها، تفاوت دیگر این اعتصاب با اعتصاب ۹۹، ترکیب کارگران شرکت کننده است.
کارگر اعتصابی عسلویه به زمانه می‌گوید:
هرسال در مرداد حقوق لوله کش‌ها را افزایش می‌دهند. کارگران می‌گویند متناسب با نرخ تورم باید حقوق‌شان اضافه شود. پارسال آنها اعتصاب کردند و پس از اعتصاب افزایش حقوق داشتند، امسال هم همین را اعلام کردند. سایر کارگرها که دیدند اعتصاب پارسال لوله کش‌ها موفق بود، گفتند ما هم اگر با این‌ها همراه شویم، می‌توانیم حقوقمان را بالا ببریم. امسال داربست کارها و آلماتوربندها هم اعتصاب کرده اند.
جنگ روانی علیه اعتصاب کنندگان
چهارشنبه ۹ تیر در یازدهمین روز اعتصاب فراگیر کارگران پیمانی نفت، حسن روحانی که ظاهرا صبح همان روز شنیده بود ممکن است «برخی از کارگران و کارکنانی که در اختیار پیمانکاران هستند مشکلی داشته باشند، گفت دستور بررسی می‌دهد.
کارگر اعتصابی عسلویه می‌گوید: «دقیقا دولت باید پاسخگو باشد. دولت قراردادها را به پیمانکاران داده و می‌توانست برایشان در باره مزد و وضعیت کار کارگران شرط بگذارد. چطور از ما در قرارداد تعهد می‌گیرند، دولت هم می‌تواند از پیمانکاران موقع دادن پروژه‌ها بخواهد رضایت کارگران در رزومه‌شان باشد».
انواع قرارداد، ابزار ایجاد شکاف میان کارگران
در وزارت نفت مانند سایر دستگاه‌های دولتی کارگران و کارکنان با قراردادهای مختلف کار می‌کنند. به جز آن دسته از کارگران که اساسا بدون قرارداد (و اغلب به واسطه پیمانکاران دست چندم) در صنعت نفت کار می‌کنند، و اطلاعاتی در باره آنها موجود نیست، قرارداد دارها به سه دسته عمده تقسیم می‌شوند. کارکنان رسمی که در استخدام وزارت نفت هستند. کارکنان قراردادی شامل «کارکنان مدت موقت» و «کارکنان مدت معین». این کارگران پس از سال‌ها کار پیمانی، با قرارداد موقت در وزارت نفت به کار گرفته شده‌اند و گرچه وضع‌شان کمی از کارگران پیمانی بهتر است، اما در برزخ میان وزارت نفت و وزارت کارقرار دارند. کارفرمایشان وزارت نفت است ولی مشمول قانون کارند.
پیمانی‌ها، که سازمانده اعتصاب فراگیر هستند، از طریق شرکت‌های پیمانکاری جذب وزارت نفت شده‌اند. قراردادهایشان سه ماهه تا یک ساله است. خوابگاه، امکانات رفاهی، بهداشت و ایمنی کار و غذای مناسب ندارند.
دستمزدشان در ازای روزی ۱۲ ساعت کار، دستمزدی یک دوم تا یک چهارم کارکنان رسمی است. ۲۴ روز کار می‌کنند و تنها ۶ روز در ماه مرخصی دارند که دو روز آن صرف رفت و آمد به محل سکونتشان می‌شود.
ایسنا، خبرگزاری دولتی دانشجویان ایران، با استناد به یک بررسی نوشته است در اسفند سال ۹۹، حقوق پرداختی یک کارکن رسمی صنعت نفت که ۱۵ سال سابقه کار دارد، حدود ۱۵ میلیون بوده است و یک کارگر پیمانی پیمانی با شرایط و سابقه کار مشابه، حدود ۵ و نیم میلیون تومان حقوق گرفته است.
وزارت نفت در قبال کارگران پیمانی از خود سلب مسئولیت می‌کند. ۱۰۶ هزار تن کارگران پیمانی بیمه شده مشمول قانون کار صنعت نفت پس از سال‌ها مبارزه، وزارت نفت را ناگزیر به تصویب و ابلاغ طرح طبقه بندی مشاغل کارگران پیمانی کرده‌اند. این طرح قرار بود از فروردین ۹۹ اجرا شود. عدم اجرای طرح در برخی مراکز و نحوه اجرای آن در مراکز دیگر به موضوع دیگری برای اعتراضات کارگران پیمانی نفت شد که هنوز به پایان نرسیده است.
تفرقه افکنی میان کارگران پیمانی و کارکنان رسمی
به کار گرفتن کارگران به کار با قراردادهای متنوع، با هدف بهره کشی بیشتر از کارگران و ایجاد تضاد میان کارگران است. بدیهی است که همبستگی کارگران پیمانی و کارکنان رسمی نفت بزرگترین کابوس حکومت است. وعده افزایش حقوق کارکنان رسمی و سخن سرایی درباره اهمیت آنان برای صنعت نفت، و همزمان بی اعتنایی به کارگران پیمانی و مطالبات آنان تلاشی برای جلوگیری از همبستگی کارگران و منزوی کردن کارگران اعتصابی است.
از ماه‌ها پیش برای اولین بار در سه دهه اخیر، نشانه‌های همگرایی کارگران پیمانی و رسمی نمایان شد. کارگران پیمانی از مطالبات کارکنان رسمی از جمله اعتراض به نحوه افزایش حقوق در سال ۱۴۰۰، حمایت کردند. رسمی‌ها هم در تجمع مقابل مجلس، خواست‌های کارگران پیمانی را به مطالبات خود افزودند. کارگران پیمانی اعلام کردند اعتصاب خود را روز ۹ تیر به اعتراض و تجمع سراسری کارکنان رسمی پیوند می‌زنند.
پیش از برگزاری نشست ویژه کمیسیون انرژی مجلس در ارتباط با اعتصاب کارگران، به کارگران وعده داده می‌شد که خواست‌های آنان در این نشست بررسی می‌شود.
یکشنبه ۶ تیر پس از نشست ویژه کمیسیون انرژی مجلس، وزیر نفت و نمایندگان مجلس به کارکنان رسمی نفت اطمینان دادند که خواست آنها مبنی بر افزایش حقوق با تصویب طرح مشترک دولت و مجلس و تصویب آن در شورای سران قوا و از طریق پرداخت علی الحساب به وزارت نفت حل خواد شد.
زنگنه وزیر نفت در ارتباط با مطالبات کارگران پیمانی گفت: «مشکل این افراد ارتباطی به قانون بودجه ۱۴۰۰ ندارد و مربوط به قانون کار است. لذا طبق قانون کار هر آنچه به آنها تعلق بگیرد را پرداخت می‌کنیم، اما درخواست‌های فراقانونی آنها مسئله دیگری است».
کافی است به حجم مطالبی که پس از نشست کمیسیون انرژی مجلس در رسانه‌های وابسته به حکومت درباره «تضاد میان کارگران رسمی و پیمانی» منتشر شده، توجه شود. این رسانه‌ها که پیش از برگزاری نشست ۶ تیر، اعتصاب کارگران پیمانی و پیام‌های حمایت کارکنان رسمی از آن را بایکوت خبری کرده بودند، بلافاصله پس از پس از آن در پوشش دلسوزی برای کارگران پیمانی حجم زیادی از مطالب خود را به تشدید تضاد رسمی‌ها و پیمانی‌های صنعت نفت اختصاص دادند که هدفی جز منحرف کردن جهت مبارزه کارگران پیمانی از حکومت و در نهایت تضعیف مبارزه و اعتصاب آنها نداشت.
کارگران پیمانی نفت در بیانیه اعلام اعتصاب خود تاکید کرده بودند در تداوم اعتصاب، مبارزات خود را به اعتراضات ۹ تیر کارکنان رسمی پیوند می‌زنند.
در همین زمینه: گسترش اعتصاب کارگران پیمانی صنعت نفت، چاره جویی در شورای سران سه قوه
صبح روز ۹ تیر حسن روحانی در نشست هیات دولت از اهمیت کارکنان رسمی برای صنعت نفت گفت و افزود: «من به این کارکنان شرافتمند صنعت نفت قول می‌دهم که مشکل آنها حل خواهد شد و ما و وزیر نفت این مشکل را دنبال می‌کنیم و این را حل خواهیم کرد و نمی‌گذاریم از نظر حقوق و دستمزدی که باید دریافت کنند محدودیت داشته باشند و اگر در گوشه‌ای از قانون بودجه محدودیتی آمده آن را حل خواهیم کرد.»
زمزمه‌های لغو تجمع چهارشنبه ۹ تیرماە کارکنان رسمی مقابل مجلس به واقعیت پیوست. هر چند که برگزاری تجمع کارکنان رسمی نفت و گاز گچساران در محوطه این شرکت، نشان داد دولت موفق به خاموش کردن اعتراض کارکنان رسمی نشده است.
آیا حکومتی‌ها در این اعتصاب نقش دارند؟
با آغاز اعتصاب کارگران پیمانی، این مساله عمدتا از سوی افراد ذینفع در پروژه‌های نفتی شایع شد که جناحی از رژیم در راه انداختن این اعتصاب سهیم است تا پیمانکاران را ورششکست کند و پروژه‌ها به دست سپاه پاسداران بیفتد.
کارگر عسلویه در اشاره به این مساله می‌گوید:
کارگران آگاهند. برای ما فرقی نمی‌کند پیمانکار چه کسی باشد. ما در برابر کار زیاد مزد کم می‌گیریم. ما گوشت قربانی هستیم، هر کسی بیاید ما را کباب می‌کند. این مساله که کسی بخواهد پروژه‌ها را از دست یک پیمانکار بگیرد و به دیگری بدهد، به ما ربطی ندارد.
«آنها به ما نیاز دارند!»
به‌رغم محدودیت‌های ایجاد شده برای اعتصاب کنندگان، کارگر اعتصابی عسلویه می‌گوید: ما به اعتصاب ادامه می‌دهیم. آنها به ما نیاز دارند و ناگزیرند حقوق مان را افزایش دهند. این جا از زندان بدتر است، باید این جا باشی تا وضعیت را درک کنی. بفهمی که وقتی یک شب در خوابگاه همه مان بعد از خوردن غذا دل پیچه و اسهال می‌گیریم، و روز بعد که میروی سر کار می‌بینی همه دل درد دارند، آن رنج و هم سرنوشتی را حس می‌کنی. دردهای مشترک اینجا واقعی است. این اعتصاب نیرویی پشتش هست. سازماندهی دارد و کارگران مصمم‌اند. آنها با هم رنج کشیده‌اند، با هم متحدند».
اعتصاب فراگیر کارگران پیمانی حمایت و اعلام همبستگی تشکل‌های مستقل کارگران، معلمان، بازنشستگان و فعالان حقوق بشر داخلی گسترده است. ده‌ها اتحادیه و سندیکای کشورهای مختلف جهان نیز از اعتصاب و خواست‌های کارگران حمایت کرده‌اند.