جو بایدن و ولادیمیر پوتین اظهار امیدواری کردهاند كه جلسهشان در ژنو سوییس، بتواند اندکی از اختلافات بکاهد و زمینههای همکاری مشترک در افق پدیدار شود.
در میان اختلافات، مواردی وجود دارد که می توانند پیشرفت نسبتاً خوبی داشته باشند. گفته میشود حملات سایبری که دو بار زیرساختهای مهم آمریکا را هدف قرار دادهاند، مهمترین دغدغه آمریکا در این دیدار است. واشنگتن میگوید این حملات از مسکو هداست شده است ولی روسیه آن را «ادعاهای پوچ» خوانده است.
افبیآی هم هیچ مدرکی دال بر دخالت دولت روسیه در حملات به زیرساختهای حمل و نقل انرژی آمریکا (Colonial Pipeline) و تاسیسات تولید و بستهبندی گوشت ارائه نکرده است.
بایدن قصد دارد موضوع حملات سایبری را بهعنوان یک عامل منفی در روابط دو کشور با پوتین در میان بگذارد. او از روسیه خواهد خواست که با فعالیت این مجرمان سایبری برخورد کند. در مقابل پوتین هم گفته است که از توافقی که دو طرفه باشد و جلوی حملات سایبری متقابل از آمریکا را هم بگیرد همراه خواهد شد.
همچنین بایدن احتمالاً نگرانیهای ایالات متحده را درباره دخالت سایبری روسیه در انتخابات آمریكا را مطرح خواهد كرد. مسکو خواستار تدوین پیماننامه عدم مداخله سایبری میان دو کشور است هرچند هیچگاه مداخله در روند انتخابات آمریکا را نپذیرفته است.
حقوق بشر، موضوع داغ ناوالنی
بایدن گفته است كه دولت او برخلاف دولت ترامپ به ارتقای جهانی حقوقبشر و دموكراسی متعهد خواهد بود و ابایی از برخورد با کشورهایی که مبانی حقوق بشر را نقض میکنند نخواهد داشت.
واشنگتن از مسکو بهدلیل برخورد با الکسی ناوالنی، مداخله نیروهای امنیتی در مسمومیت او، روند محاکمه و زندانیشدنش انتقاد کرده است. الکسی ناوالنی از مخالفان ولادیمیر پوتین است که هماکنون در زندانی در خارج از مسکو نگهداری میشود.
کرملین، ترور ناوالنی از طریق مسموم کردن او را انکار میکند و گفته است که این موضوع بهعنوان مسئله داخلی روسیه به آمریکا ارتباطی ندارد.
سلاحهای هستهای به کدام سمت نشانه رفتهاند؟
دو قدرت بزرگ هستهای جهان مشتاق صحبت در مورد پیمان مشترک کنترل تسلیحات هستند. تولید و نگهداری این تسلیحات آنقدر پرهزینه است که تنها در سایه یک توافق و اطمینان از اجرای آن میتوان اندکی از بار مالی آن کاست.
دو کشور در ماه فوریه برای مدت پنج سال پیمان START را تمدید کردند. بر اساس این پیمان دو کشور متعهدند که تعداد کلاهکهای هستهای استراتژیک، موشکها و بمبافکنهایشان را محدود کنند.
مسکو مشتاق تمدید طولانیتر این پیمان و اضافه شدن تسلیحات و سیستمهای نظامی جدیدتر به آن است. همچنین روسیه میخواهد به توافقی با آمریکا بر سطح اروپا دست یابد که بر اساس آن مسکو و واشنگتن نتوانند سیستم موشکی و پدافندی خود را در خاک اروپا مستقر کنند.
اوکراین تا بلاروس
آمریکا قدرتمندترین متحد اوکراین از زمان مناقشه الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ بوده است. تقابل روسیه و اوکراین روابط مسکو با غرب را به پایینترین سطح پس از جنگ سرد کشاند.
اوایل سال جاری میلادی تجمع نیروهای روسیه در کریمه و استقرار آنها نزدیک مرزهای اوکراین، واشنگتن را نگران کرد. این احتمال وجود داشت که روسیه به دنبال تشدید تنش با کیف است تا در نتیجه آن بتواند کنترل نواحی شرقی اوکراین را که هماکنون در اختیار جداییطلبان نزدیک به روسیه است در دست بگیرد.
رهبران ناتو روز دوشنبه مجددا به اوکراین گفتند که میتواند به ناتو بپیوندد. نخستین بار در سال ۲۰۰۸ این پیشنهاد به اوکراین داده شده بود. اما پیوستن به ناتو برای اوکراین چندان ساده نیست. هم روسیه این موضوع را خط قرمز خود میداند و هم بایدن گفته است که فساد ساختاری در اوکراین مانع پیوستن این کشور به ناتو است و کیف باید ابتدا ریشه فساد را بخشکاند.
اما وضعیت بلاروس در نقطه مقابل وضعیت اوکراین است. دولت لوکاشنکو که مورد حمایت روسیه است در ماههای گذشته در بحران قرار داشته است. اعتراضات خیابانی به تقلب در انتخابات ریاستجمهوری با سرکوب نیروهای امنیتی روبهرو شده است. روسیه مایل است بحران بلاروس را با بایدن در میان بگذارد و با او به توافق برسد.
در هفتههای گذشته، اقدام عجیب بلاروس برای نشاندن هواپیمایی که از فراز این کشور میگذشت و دستگیری یکی از مخالفان لوکاشنکو وضعیت را پیچیده کرد. کشورهای غربی به این اقدام بلاروس خشمگینانه پاسخ دادند و عبور از آسمان بلاروس را تحریم کردند.
پوتین بلاروس را بخشی از حوزه نفوذ روسیه میداند. بایدن هم گفته بر سر مسائل حقوقبشری و دموکراسیخواهی کوتاه نخواهد آمد. بعید به نظر میرسد که این دو رهبر در این مورد به توافق دست یابند.