رویترز در گزارشی از آرایش سیاسی نیروهای شبه‌نظامی عراقی مدعی شده است که جمهوری اسلامی و سپاه قدس در حال تغییر آرایش خود در این کشور هستند. در این گزارش آمده است که سپاه قدس صدها شبه‌نظامی را در میان کادرهای گروه‌های بزرگ حشد‌الشعبی انتخاب کرده و با استفاده از آنها گروه‌های کوچکتر، عملیاتی‌تر و وفادارتر به خود ساخته است.
این گروه‌های مخفی جدید، سال گذشته در زمینه حملات هوشمند از راه دور، رصد امنیتی و تبلیغات آنلاین آموزش دیده‌اند و مستقیماً با افسران نیروی قدس سپاه همکاری می‌کنند.
بر اساس گزارش مقامات امنیتی عراق، فرماندهان گروه‌های شبه‌نظامی و منابع دیپلماتیک و نظامی غربی، این هسته‌های کوچک و وفادار به سپاه قدس، مسئول حملات فزاینده و پیچیده علیه ایالات متحده و متحدان آن هستند.
این تاکتیک جدید نشان‌دهنده پاسخ ایران به رویدادهایی مانند ترور قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه است که در روز ۱۳ دی‌ماه ۱۳۹۸ به وسیله حمله موشکی پهپاد‌های آمریکایی کشته شد.
در ابتدا جانشین او یعنی اسماعیل قاآنی، به اندازه کافی با سیاست داخلی عراق آشنا نبود و البته نفوذ سلیمانی را بر شبه‌نظامیان عراقی نداشت.
گروه‌های بزرگ شبه‌نظامیان طرفدار ایران با شروع اعتراضات مردمی علیه نفوذ ایران در این کشور که از مهرماه ۱۳۹۸ آغاز شد، نسبت به وفاداریشان به جمهوری اسلامی متزلزل شده‌اند. مرگ قاسم سلیمانی و حذف کاریزمای او در عراق سبب شد تا جمهوری اسلامی دشواری بیشتری برای کنترل آنها داشته باشد.
تغییر در تاکتیک جذب نیرو و تغییر آرایش در گروه‌های نیابتی، پاسخ جمهوری اسلامی و سپاه قدس به این تحولات بوده است. این تغییر مزایای عملیاتی قابل توجهی به همراه دارد. گروه‌های کوچکتر و هسته‌های عملیاتی به نسبت گروه‌های بزرگ شبه‌نظامی، کمتر در معرض نفوذ هستند و می توانند در به کارگیری جدیدترین تکنیک‌هایی که ایران برای حمله به دشمنان خود ایجاد کرده است، مانند هواپیماهای بدون سرنشین مسلح، موثرتر باشند.
در این باره یک مقام امنیتی عراق به رویترز گفت:
«گروه‌های جدید مستقیماً به سپاه پاسداران ایران مرتبط هستند. آنها دستورات خود را از آنها می‌گیرند، نه از عراقی‌ها.»
این گزارش توسط یک مقام امنیتی عراق، سه فرمانده ارشد، گروه‌های فعال شبه نظامی طرفدار ایران، یک مقام دولت عراق، یک دیپلمات غربی و یک منبع نظامی غربی تأیید شده است.
یکی از فرماندهان شبه‌نظامیان طرفدار ایران گفت:
«به نظر می‌رسد ایرانیان گروه‌های جدیدی از افراد را تشکیل داده‌اند که با دقت بسیار زیادی برای انجام حملات و حفظ پنهان کاری کامل انتخاب شده‌اند. ما نمی‌دانیم آنها چه کسانی هستند.»
مقامات امنیتی عراق گفتند حداقل ۲۵۰ جنگجو در طول سال ۲۰۲۰ به لبنان سفر کرده‌اند، جایی که مشاوران سپاهی و حزب‌الله لبنان آنها را برای پرواز هواپیماهای بدون سرنشین، شلیک موشک، بمب‌گذاری و عملیات سایبری در شبکه‌های اجتماعی آموزش داده‌اند.
یکی از مقامات امنیتی عراق گفت:
«گروه‌های جدید مخفیانه کار می‌کنند و رهبران آنها که ناشناخته هستند مستقیماً به افسران سپاه پاسخ می‌دهند.»
مقامات امنیتی عراق و منابع غربی گفتند که این گروه‌های جدید، عامل حملات اخیر از جمله علیه نیروهای تحت امر آمریکا در پایگاه هوایی عین‌الاسد عراق در ماه جاری، فرودگاه بین‌المللی اربیل در آوریل و علیه عربستان سعودی در ژانویه هستند. در همه این اقدامات، از هواپیماهای بدون سرنشین پر از مواد منفجره استفاده شد.
این حملات تلفاتی نداشته است اما مقامات نظامی غربی را به شدت نگران کرده است.
در سال‌های گذشته ایران از گروه‌های بزرگ شبه نظامی مانند کتائب حزب‌الله، کتائب سید الشهدا و عصائب اهل حق حمایت کرده است. هرکدام از این گروه‌ها قادر بودند هزاران جنگجوی مسلح را بسیج کنند. نبرد با داعش به این گروه‌های شبه‌نظامی حالتی نیمه‌رسمی داد.
اما پس از مرگ سلیمانی و بالاگرفتن اعتراضات در داخل این گروه‌ها نسبت به افرادی که وابسته به ایران تلقی می‌شدند، سردمداران جمهوری اسلامی به تعدادی از فرماندهان شبه‌نظامی در این گروه‌ها مشکوک شدند و حمایت خود از آنها را محدود کردند.
یکی از این فرماندهان به رویترز گفت:
«آنها (ایران) معتقد بودند که نشت اخبار از درون یکی از این گروه‌ها به مرگ سلیمانی منتهی شده است.»
فرمانده دیگری گفت:
«جلسات و ارتباطات بین ما و ایرانیان کاهش یافته است. ما دیگر جلسات منظمی نداریم و آنها دعوت ما را برای سفر به ایران متوقف کرده‌اند.»
مقامات امنیتی عراق، یک مقام دولتی و سه فرمانده شبه نظامی همه اظهار داشتند که سپاه قدس طی چند ماه پس از مرگ سلیمانی شروع به گزینش عوامل مورد اعتماد از جناح‌های اصلی حشد‌الشعبی کرد.
اینکه ایران اکنون به جای حمایت از جنبش‌های توده‌ای به سمت تشکیل هسته‌های عملیاتی کوچکتر ولی به‌شدت وفادار رفته است، نشان‌دهنده بازگشت به استراتژی‌ای است كه ایران قبلاً دنبال كرده است: در اوج اشغال آمریكا در عراق در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷، تهران هسته‌های عملیاتی را ایجاد كرد كه مهم‌ترین اقدام آنها استفاده از بمب‌های کنارجاده‌‌ای علیه زره‌پوش‌های آمریکایی بود.
از زمان روی کار آمدن جو بایدن، تهران کانال‌های دیپلماتیک خود را با واشنگتن و ریاض بازگشایی کرده است. یکی از منابع اصلی اهرم فشار آن در این مذاکرات، قدرت حمله به دشمنان است.
دفاع و شناسایی هواپیماهای بدون سرنشین که هم اکنون نیروهای نیابتی وابسته به سپاه قدس از آن برای حملاتشان استفاده می‌کنند بسیار دشوارتر از شلیک موشکی و راکتی منظم است. این نوع جدید از حمله، میزان خطر برای ۲۵۰۰ سرباز باقیمانده آمریکایی در عراق را افزایش می‌دهد.
ژنرال کنت مک‌کنزی، رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده، در آوریل گذشته و پس از حمله به فرودگاه اربیل گفت که ایران از سرمایه‌گذاری خود در هواپیماهای بدون سرنشین «دستاوردهای قابل توجهی» کسب کرده است.
سال گذشته، گروه‌های ناشناخته‌ای پس از حملات، مسئولیت آنها را پذیرفتند. مقامات غربی و گزارش‌های تحقیقی اغلب این گروه‌های جدید را به عنوان پوششی برای کتائب حزب‌الله یا دیگر شبه نظامیان عنوان می‌کردند. اما منابع عراقی اکنون می‌گویند که آنها واقعاً مستقل از گروه‌های شبه‌نظامی بزرگ و شناخته شده هستند و اقداماتشان را با آنها هماهنگ نمی‌کنند.