هنگامی که بیماری همه‌گیر کووید ۱۹ باعث شد مدارس در سراسر کشور تعطیل شوند و آموزش مجازی و آنلاین جای حضور در مدرسه را بگیرد، خیلی‌ها فکر می‌کردند این تعطیلات کوتاه‌مدت خواهد بود و بالاخره بعد از چند هفته یا چند ماه، زندگی به حالت عادی برگردد. اما کم کم پدر و مادرها پی بردند که چالش‌هایی طولانی‌مدت در پیش رو دارند و فرزندانشان با استرس و اختلال در یادگیری و تنهایی مواجه‌اند. برای خیلی از آنها کم کم این موضوع جدی شد که چطور باید از خلال این تجربه به رشد فرزندشان کمک کنند و کودکانی مقاوم بار بیاورند.
انعطاف‌پذیری، یعنی توانایی بازگشت به وضعیت مناسب پس از تجربیات سخت یکی از مهم‌ترین مهارت‌هاست. ماه‌ها انزوا، اضطراب و بی‌حوصلگی بر کودکان و نوجوانان در طولانی مدت تأثیر می‌گذارد اما خوشبختانه راه‌‌هایی وجود دارد که والدین می‌توانند به فرزندانشان کمک کنند تا از خود در برابر اثرات منفی استرس محافظت کنند. تاب‌آوری مهارتی است که می‌توان آن را آموخت، تمرین کرد و به دنبال آن رشد کرد. آموختن این تجربه مهم است زیرا همه در دوره‌ای از زندگی خود با چالش‌ها یا عقب‌نشینی‌هایی روبه‌رو می‌شوند و اگر فرصتی برای رشد انعطاف‌پذیری خود پیدا کنند، بهتر می‌توانند از این چالش‌ها عبور کنند.
البته والدین نمی‌توانند انتظار داشته باشند که بچهها به طور طبیعی مقاومت داشته باشند. این مهارتی است که می‌توان آن را آموخت و تمرین کرد. کمک به جوانان در ایجاد انعطاف‌پذیری، کاری نیست که والدین بتوانند ظرف یک روز یا با یک مکالمه انجام دهند. این روند چیزی است که با گذشت زمان از طریق تعاملات پویای والدین و کودک اتفاق می‌افتد، زیرا والدین تصمیمات آگاهانه خود را بر اساس توانایی‌هایی که دوست دارند فرزندانشان به مرور زمان نشان دهند، اتخاذ می‌کنند.
حقیقت این است که هیچ کتابچه راهنمایی برای پرورش فرزندان مقاوم وجود ندارد، اما به گفته کارشناسان، استراتژی‌هایی وجود دارد که به کارگیری آن از سوی والدین می‌تواند تفاوت مهمی ایجاد کند. مهم نیست که شرایط خانوادگی شما چیست یا بچه‌های شما با چه چالش‌هایی مواجه هستند، اما آموزش تاب‌آوری ممکن است.
آگاه باش
والدین غالباً شخصیت فرزندشان را هنگام بزرگسالی تصور می‌کنند. مثلا شخصیتی با یک اخلاق کاری قوی، مهربان یا دارای نگرش مثبت به زندگی در بالاترین سطح. هرچه که در فهرست خواسته‌های والدین برای فرزندشان وجود باشد، یک فلسفه راهنما می‌تواند به والدین کمک کند تا گزینه‌هایی را انتخاب کنند که فرزندشان را به آن سمت سوق دهند. وقتی والدین تاب‌آوری را به عنوان خصلتی که می‌خواهند فرزندشان در بزرگسالی داشته باشد تمنا داشته باشند، باید بدانند که برای ساختن آن به زمان و تمرین احتیاج هست. تصمیم‌ها و عملکرد روزانه والدین می‌تواند به فرزندشان کمک کند تا انعطاف‌پذیر شوند. به عنوان مثال، دانستن اینکه انعطاف‌پذیری چقدر برای بچهها مهم است، می‌تواند به والدین کمک کند تا وقتی کودک از انجام تکالیف مدرسه‌اش ابراز ناامیدی می‌کند، چه موقع قدم پیش بگذارند یا چگونه هنگام بلوغ او را برای کسب مهارت‌های جدید راهنمایی کنند. این فرایند را به آموزش رانندگی به فرزند تشبیه می‌کنند. هدف نهایی، داشتن فرزندی است که بتواند با خیال راحت در هر جایی رانندگی کند، اما شما آموزش آنها را از آزادراه‌ها شروع نمی‌کنید از یک خیابان کوچک شروع می‌کنید و به آنها کمک می‌کنید تا پیشرفت کنند.
به بچهها بیاموزید که احساسات خود را بشناسند و نام ببرند
اگر بچهها بتوانند احساسات خود را به طور موثر شناسایی و نامگذاری کنند، خواهند توانست این احساسات را به استراتژی‌های خاصی متصل کنند که در نهایت به آنها کمک می‌کند تا با روشی سالم به جلو حرکت کنند. به عنوان مثال، بچهها با شناخت احساسات، می‌توانند تشخیص دهند که چه موقع عصبی هستند و بفهمند که صحبت با والدین یا مراقبان می‌تواند به آنها کمک کند تا آرام شوند. یا اینکه بفهمند اگر احساس عصبانیت می‌کنند، دویدن می‌تواند باعث آرامش‌شان شود. این نوع مدیریت عاطفی، یکی از جنبه‌های اصلی تاب‌آوری است.
یكی از اولین قدم‌ها برای تنظیم احساسات این است كه بتوانیم آنچه را كه احساس می‌كنیم نامگذاری كنیم. والدین می‌توانند با اشاره به حالات صورت و واکنش‌های بدنی و گره زدن آنها به احساسات خاص، این نوع آموزش را حتی از زمانی که بچهها نوپا هستند، شروع کنند. می‌توانند بگویند: «اخم کرده‌ای یا مشت‌هایت را محکم فشرده کرده‌ای. به نظر می رسد که عصبانی هستی، درست است؟» هنگام بلوغ، والدین می‌توانند به کودک کمک کنند احساساتی را که تجربه می‌کند به عنوان اولین قدم در شناخت بحران‌ها و غلبه بر آنها تشخیص دهد.
تقویت روابط حمایتی
روابط مثبت غالباً به عنوان یک مسکن در وضعیت‌های خشن در زندگی عمل می‌کنند. هرچند والدین نباید سعی کنند کل زندگی اجتماعی فرزندشان را تنظیم کنند، اما آموزش نحوه برقراری روابط سالم به آنها امکان می‌دهد که به تنهایی این کار را انجام دهند. والدین می‌توانند با گفت‌وگو در مورد چگونگی انتخاب دوست، نحوه عملکرد به عنوان یک دوست خوب و نحوه برخورد با تعارض‌ها، روابط مثبت را به بچهها بیاموزند.
به کودکان بیاموزید که کمک بخواهند
یک فرد انعطاف‌پذیر همیشه خودش به تنهایی از پس موقعیت‌های سخت بر نمی‌آید. درخواست کمک امری حیاتی است اما این کار همیشه برای بچهها آسان نیست. درخواست کمک و پشتیبانی، مهارت مهمی هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان است، اما به دلایل مختلف درخواست کمک می‌تواند سخت باشد. اما والدین می‌توانند با الگوسازی از آنچه در زندگی آنها چالش به نظر می‌رسد و بیان مواقعی که به حمایت نیاز داشته‌اند و همچنین پذیرش حمایتی که از سوی بچهها به آنها ابراز می‌شود، به بچه ها کمک کنند تا درخواست کمک را بیاموزند.
به بچهها کمک کنید طیف وسیعی از استراتژی‌های مقابله را تمرین کنند
داشتن یک استراتژی کامل برای دریافت کمک در هنگام هجوم احساسات ناراحت‌کننده بهترین چیز است، اما حتی داشتن یک راه‌حل ساده هم می‌تواند کمک کند. والدین می‌توانند به بچهها پیشنهادات ساده‌ای مانند نفس عمیق کشیدن، گفت‌وگو با یک دوست یا پیاده‌روی بدهند. هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود، والدین می‌توانند سوالات متنوع‌‌تری بپرسند، از جمله: «فکر می‌کنی چه چیزی بهت کمک می‌کند تا آرام شوی؟» کشف شرایط سخت بچهها، خود یک راهکار مفید است.
به بچهها فرصت دهید مهارت‌های زندگی خود را تمرین کنند
هر پدر و مادری می‌خواهد از فرزند خود در برابر مسائل سخت دنیا محافظت كند. این موضوع قابل فهم است، اما محافظت از بچهها در برابر همه سختی‌‌ها باعث می‌شود نتوانند مهارت‌های لازم را برای مقاوم‌سازی تقویت و تمرین كنند. به سمت چالش‌های زندگی بروید و بگذارید بچهها هم تجربه کنند. اگرچه ممکن است برای والدین وسوسه انگیز باشد که در مقابل یک مربی که بچه را از تیم جدا می‌کند بایستند، یا وسایلی را که فرزندشان جا گذاشته به مدرسه برده و تحویل دهند، اما تکرار این کارها باعث می‌شود بچهها خودشان مهارت حل مشکل را پیدا نکنند. والدین باید در نظر بگیرند که اگر هربار در مساله دخالت کنند، فرزندشان فرصت تمرین مهارت‌ها را پیدا نمی‌کند.
یادتان باشد که گرچه موقعیت‌های استرس زا تاثیرات منفی به همراه دارند، اما می‌توانند فرصت‌هایی برای یادگیری انعطاف پذیری فراهم کنند. درست است که وضعیت این روزها برای بچهها بسیار سخت است اما به هر حال آنها هم کسب عادت‌ها و مهارت‌های جدید را برای کنار آمدن با این موقعیت‌ها تمرین می‌کنند.
برگرفته از مقاله در این لینک