سه منبع آگاه شامگاه دوشنبه ۸ فوریه/۲۰ بهمن به خبرگزاری رویترز گفتند دولت جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده در حال بررسی راهکارهایی‌ست که بتواند جمهوری اسلامی را به توقف روند کنونی غنی‌سازی اورانیوم و برگشت به تعهدات کامل برجامی مجاب کند و همزمان فشار اقتصادی تحریم‌ها بر ایران را نیز حفظ کند.
طبق اعلام آن‌ها دولت بایدن ممکن است در قبال توقف روند کنونی غنی‌سازی اورانیوم در ایران یا بازگشت تهران به تعهدات برجامی، با برخی از تخفیف‌های اقتصادی که تاثیر کمتری از لغو کامل تحریم‌ها دارند، موافقت کند. چرا که نزدیک شدن قدم به قدم به برجام می‌تواند تنش‌ها میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده را که با خروج دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ تشدید شد، کاهش دهد و اقدامات آینده ایران برای کاهش تعهد به برنامه جامع اقدام مشترک را متوقف کند. اقداماتی که به زعم واشنگتن فاصله ایران با دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را کوتاه کرده است.
به‌رغم اعلام آمادگی پیشین دولت بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران، این که چه کسی برای بازگشت به برجام پیش قدم شود به مناقشه اصلی در اظهارات اخیر مقام‌های دو طرف بدل شده است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران یکشنبه ۱۹ بهمن باز هم تکرار کرد ایران هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریم‌ها را «در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ»، لغو کند و این لغو تحریم‌ها مورد راستی‌آزمایی ایران قرار گیرد. او این شیوه را «سیاست قطعی و غیرقابل برگشت جمهوری اسلامی و مورد اتفاق همه مسئولان» که «هیچ‌کس از آن عدول نخواهد کرد» عنوان کرد و به صورت تلویحی به مخالفان آن هشدار داد.
از سوی مقابل نیز در آخرین اظهارات رسمی انجام شده، سخنگوی کاخ سفید و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا دیروز دوشنبه در دو نشست خبری مجزا گفتند که «توپ در زمین ایران است» و مذاکره مجدد با ایران، مشروط به بازگشت ایران به تعهدات برجام خواهد بود.
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران اما هفته گذشته در مصاحبه با سی‌ان‌ان پیشنهاد داد واشنگتن و تهران با برای خروج از وضعیت کنونی هر کدام تحت نظارت اروپا گام‌های مشخصی را به‌صورت همزمان بردارند. او گفت جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می‌تواند مسئولیت هماهنگی کمیسیون مشترک برجام را بپذیرد و «گام‌هایی را که لازم است توسط ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران برداشته شود، مشخص کند».
پیشنهادی که به‌نظر می‌رسد در کاخ سفید تحت بررسی قرار دارد. یک منبع مطلع تایید کرده که دولت آمریکا علاوه بر گزینه بازگشت مستقیم به برجام، رویکرد «کم در قبال کم» را نیز به عنوان یک راهکار موقت در نظر دارد.
منبع دیگری نیز تاکید کرده اگر دولت بایدن به این نتیجه برسد که مذاکره برای بازگشت کامل واشنگتن به برجام بسیار زمان‌بر خواهد بود، ممکن است [کوتاه بیاید و] رویکرد «متواضعانه» را انتخاب کند. به گفته او سوال این است که آیا کاخ سفید باید برای متقاعد کردن ایران به توقف غنی‌سازی اورانیوم یا برگشتن به تعهدات خود، دست کم در چند مورد از تحریم‌ها تخفیف قائل شود یا نه.
گزینه تخفیف فشار اقتصادی بدون لغو تحریم‌ها
اگر پاسخ دولت جو بایدن به این سوال مثبت باشد، و به صورت یکجانبه و بدون داشتن تضمین از سوی ایران تخفیف اعمال کند، تحت فشار جمهوری‌خواهان قرار خواهد گرفت.
نیکی هیلی، نماینده دولت ترامپ در سازمان ملل یکشنبه در توییتر نوشت: دولت بایدن باید واقعیت‌های سال ۲۰۲۱ را درنظر بگیرد نه سال ۲۰۱۵. این بدین معناست که به رژیمی که تنها رفتار خطرناک خود را گسترش داده نباید پیشاپیش تخفیفی در تحریم‌ها داده شود.
راه دیگر پیش روی واشنگتن استفاده از ابزارهای غیرمستقیم برای کم‌کردن فشار اقتصادی تحریم‌ها بر ایران است، از جمله هموار کردن مسیر برای ایران که بتواند از صندوق جهانی پول وامی برای خرید کالاهای «انسانی» دریافت کند یا یا توسل به طرح اروپا برای تسهیل تبادلات تجاری از طریق کانال‌های اعتباری.
به گفته یکی از مقام‌های صندوق جهانی پول این گزینه‌ها قطعا می‌توانند به‌کار گرفته شوند و درمورد کانال‌های اعتباری نیز به تایید ایالات متحده نیاز است.
به گفته یکی از منابع جو بایدن متحده هنوز درباره سیاست مدنظر خود در قبال ایران و برجام تصمیم قطعی نگرفته است.
یکی از سخنگویان وزارت خارجه که رویترز نام او را فاش نکرده گفته کابینه بایدن قطعا درباره در تصمیم‌گیری با کنگره و متحدان ایالات متحده مشورت خواهد کرد. اما مشخص نیست دولت بایدن چه زمانی تصمیم نهایی خود را اعلام خواهد کرد. جمهوری اسلامی بر اساس آخرین مصوبه مجلس قرار است تا چند هفته آینده دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به تاسیسات هسته‌ای ایران محدود کند. اروپائیان نیز نگرانند مذاکره با دولت بعدی در ایران سخت‌تر شود.