با روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا گزارش‌هایی از برخی تلاش‌ها برای بهبود روابط ایران و کشورهای عربی منتشر می‌شود، ایران اما با اقدام تازه‌ای مانع از پیوستن عربستان سعودی و امارات متحده عربی به کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل شد. ترکیه نیز در اقدامی مشابه مانع از شرکت قبرس در این مجمع شد.
به‌گزارش رویترز، کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل متحد که از روز گذشته دوشنبه ۱۸ ژانویه / ۲۹ دی آغاز شد، روز سه‌شنبه ۱۹ ژانویه / ۳۰ دی با تنش میان برخی کشورها ادامه یافت.
بنا به این گزارش، ایران با انتقاد از عملکرد نظامی عربستان سعودی از پیوستن این کشور و متحد آن امارات متحده عربی به‌عنوان ناظر در این کنفرانس جلوگیری کرد و ترکیه نیز مانع از پیوستن قبرس به این کنفرانس شد.
این اقدامات روندی خارج از پروتکل عادی سازمان ملل محسوب می‌شود و ممکن است بر سایر نهادهای این سازمان که بر مبنای توافق عمومی فعالیت می‌کنند، تأثیر بگذارد.
اسماعیل بقایی هامانه، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل گفت عربستان سعودی از این مجمع به‌عنوان بستری برای «تحریف اذهان عمومی و فرافکنی اشتباهات و جنایت‌های خود در یمن» استفاده کرده و «نمی‌تواند حضور سازنده‌ای در مباحث خلع سلاح داشته باشد».
او همچنین ریاض را «بزرگترین انبارکننده سلاح‌های بی‌ثبات‌کننده در منطقه» و به‌عنوان «کشوری که برنامه هسته‌ای سئوال‌برانگیز خود را به‌دور از نظارت نهادهای ذیربط بین‌المللی دنبال می‌کند»، خواند.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی از سال ۲۰۱۵ برای مقابله با جنبش شیعیان حوثی، وابسته به ایران، مداخله در جنگ یمن را آغاز کردند. ترکیه و قبرس نیز مدت‌هاست در مورد جدائی بخش ترکی قبرس در شمال این جزیره اختلاف نظر دارند.
نماینده عربستان سعودی در ژنو درباره اقدام ایران اظهار نظر نکرد اما قبرس از تصمیم ترکیه ابراز تأسف عمیق کرد.
بدین ترتیب، به دلیل آن‌که تصمیم‌گیری در این نهاد سازمان ملل بر اساس قاعده توافق همگانی صورت می‌گیرد، عربستان و امارات نتوانستند عضو ناظر در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل شوند.
مارک فینود، دیپلمات سابق و کارشناس امنیتی در مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو در این‌باره به رویترز گفت:
«این نشان‌دهنده آن است که کنفرانس خلع سلاح بر سر یک دوراهی قرار دارد و اگر بخواهد همچنان مفید باقی بماند باید به درون‌نگری بپردازد.»
یک دیپلمات دیگر آن را «سطح نازل» در این کنفرانس خواند و تاتیانا والوایا، دبیرکل کنفرانس خلع سلاح از چگونگی افتتاح کنفرانس اظهار تأسف کرد.
این ممانعت‌ها انتقاد اعضای دیگر کنفرانس از جمله اتحادیه اروپا، بریتانیا، آمریکا و هند را برانگیخت.
ایدان لیتل، سفیر بریتانیا در این نشست مجازی این اقدامات را «آغاز پایان چند جانبه‌گرایی» دانست و از ایران و ترکیه خواست تا مواضع خود را تغییر دهند.
گفت‌وگوهای دو ماهه سازمان ملل بخشی از تنها مجمع چندجانبه جهانی برای خلع سلاح است که ۶۵ عضو دارد.
انتظارات دیپلمات‌ها برای دستیابی به توافق‌های جدید در این مجمع بسیار کم است؛ توافق‌هایی که اغلب توسط تولیدکنندگان سلاح مسدود می‌شوند.
آخرین توافق مهم این کنفرانس پیمان منع کامل آزمایش‌های هسته‌ای در سال ۱۹۹۶ بود.
با این حال، رئیس کنونی کنفرانس از بلژیک روز دوشنبه در توییتر خود ابراز امیدواری کرد که «پس از سال‌ها بن‌بست» بتواند برنامه کاری مشخصی در این زمینه تنظیم کند.
جلوگیری از حضور سایر اعضای سازمان ملل در مجامع این سازمان غیرمعمول نیست. در گذشته دور این موارد به اختلافات بر سر حق حاکمیت مربوط می‌شد.
جلوگیری ایران از ورود عربستان سعودی و امارات متحده به‌عنوان ناظر در کنفرانس خلع سلاح سازمان ملل در حالی صورت می‌گیرد که از سویی کشورهای عربی خلیج فارس گام مهمی برای حل اختلافات خود برداشته‌اند و از سوی دیگر امید می‌رود که با روی کار آمدن جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا تنش‌ها میان ایران و کشورهای منطقه خلیج فارس کاهش یابد.
محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر سه‌شنبه ۱۹ ژانویه / ۳۰ دی در گفت‌وگویی با شبکه بلومبرگ از کشورهای عربی منطقه خلیج فارس خواست با ایران گفت‌وگو کنند.
او گفت:
«[دولت قطر] امیدوار است که این اتفاق بیفتد و ما همچنان معتقدیم که این اتفاق باید بیفتد. این آرزوی سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هم هست.»
ایران که حق عضویت سازمان ملل را پرداخت نکرده است چگوته اجازه یافته که در مجالس و نشست های این سازمان شرکت کند و نظر بدهد ؟!
شامیرام اوراها / 21 January 2021