نرخ دلار در بازار ایران در مسیر کاهش قرار دارد. از چهارشنبه ۱۴ آبان که نخستین برآوردها از نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا منتشر شد، تا شنبه ۱۷ آبان که پیروزی جو بایدن اعلام شد، نرخ دلار حدود شش هزار تومان کاهش یافت. یکشنبه نیز با قطعی شدن پیروزی بایدن دلار هزار تومان دیگر عقب نشست.
رسانه‌های خبری از افزایش عرضه و میل به فروش دلار در بازار خبر می‌دهند و برخی کارشناسان از عقب‌نشینی بیشتر دلار و بازیابی بخشی از ارزش از دست رفته ریال. رئیس کل بانک مرکزی در اظهاراتی دو پهلو گفته که این بانک به‌دور از هیجانات «کارآمدترین روش برای جلوگیری از هرگونه عدم تعادل در بازارها را به کار می‌بندند».
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران شامگاه شنبه ۱۷ آبان در صفحه اینستاگرام نوشت که بانک مرکزی «مستقل از تحولات خارجی» سیاست‌هایش را بر اساس «مصالح اقتصادی کشور» به کار می‌گیرد.
همتی دخالت بانک مرکزی برای تعیین نرخ خاص برای ارز را هم «القاء» خواند و بدون توضیح بیشتر به صورت تلویحی کاهش نرخ دلار در روزهای گذشته را «تخلیه انتظارات متراکم شده» توصیف کرد و گفت که باید اجازه تخلیه این انتظارات را داد.
نرخ دلار طی پنج روز گذشته حدود هفت هزار تومان کاهش یافت و در پایان معاملات روز شنبه ۱۷ آبان به ۲۴ هزار و ۴۰۰ تومان و در روز یکشنبه در صرافی ملی به نرخ ۲۲ هزار و ۸۹۰ تومان رسید. خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، از کاهش حدود ۱۵۰۰ تومانی نرخ دلار در روز یکشنبه خبر داد و گزارش کرد: سیر نزولی قیمت‌ها در بازار ارز موجب شده تا علاوه بر شرکت‌های حقوقی، دارندگان ارزهای خانگی نیز برای فروش ارزهای خود راهی خیابان فردوسی و صرافی ها شوند و همین امر نیز موجب ترس بازاری‌ها از ریزش بیشتر قیمت‌ها شده است.
خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) هم به نقل از گزارشگران میدانی از افزایش شمار فروشندگان دلار در بازار خبر داد و نوشت:
«امید به گشایش‌های اقتصادی با توجه به کاهش ریسک‌های سیاسی بین‌المللی، همه را فروشنده کرده است آنهم در بازاری که خریدار ندارد. همین موضوع باعث شده تا چهارراه استانبول تا میدان فردوسی که تا چند روز پیش کارزار معاملات دلار بود حالا به یکی از خلوت‌ترین بازارهای تهران تبدیل شود.»
افزایش میل به فروش روز یکشنبه نیز ادامه یافت. آنطور که رسانه‌های داخلی از افزایش مراجعه به صرافی‌ها برای فروش دلار خبر دادند و همزمان «مقاومت دلالان» در برابر کاهش قیمت را گزارش کردند.
در انتظار عقب‌نشینی بیشتر؟
کاهش نرخ برابری دلار در روزهای گذشته بخشی از ارزش از دست رفته ریال را بازگردانده است. هرچند مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی در اظهاراتی محافظه‌کارانه تلاش می‌کنند اثر روانی پیروزی بایدن بر بازار ارز را انکار کنند اما حسین اسدی‌نیا که «همشهری‌انلاین» از او با عنوان «کارشناس بازار ارز و سکه» نام برده، کاهش نرخ ارز را متاثر از پیروزی بایدن دانست.
ایران امیدوار است با کنار رفتن دونالد ترامپ بخشی از تحریم‌های سختگیرانه‌ای که او پس از خروج از توافق هسته‌ای به‌کار گرفت، رفع شده و امکان صادرات نفتی و غیرنفتی دوباره فراهم شود.
براساس اعلام رئیس سازمان برنامه و بودجه در سال جاری تنها ۶ درصد از صادرات نفتی پیش‌بینی شده محقق شده است. ایران همچنین برای صادرات غیرنفتی و انتقال منابع ارزی حاصل از صادرات نیز با مانع سخت تحریم‌ها روبرو است.
اسدی‌نیا در تحلیل کاهش نرخ دلار در روزهای گذشته گفت:
«با توجه به‌احتمال بیشتری که برای پیروزی بایدن متصور است، ما چشم‌انداز صادرات یک میلیون بشکه نفت را پیش‌رو داریم که حتی اگر آمریکا به برجام هم برنگردد، بایدن به‌احتمال زیاد بسیاری از محدودیت‌های کنونی را کاهش خواهد داد، بنابراین قیمت دلار کاهش پیدا می‌کند».
او پیش‌بینی کرد در صورت پیروزی قطعی بایدن نرخ دلار «بیش از حد پایین بیاید» اما این کاهش را کوتاه مدت دانست:
«قیمت تعادلی دلار براساس نظر اقتصاددان‌ها حدود ۲۲ و ۲۳هزار تومان است و دلار درصورتی که افت قیمت زیادی را هم در کوتاه‌مدت تجربه کند، ماندگار نخواهد بود».
پیش از این حسین راغفر از منتقدان سیاست‌های اقتصادی دولت حسن روحانی گفته بود که بخشی در درون دولت نرخ دلار را ۲۵ هزار تومان می‌دانند و به دنبال تثبیت این نرخ برای دلار هستند. رئیس کل بانک مرکزی اما مدعی شده که این بانک «هیچ کفی برای نرخ دلار قائل نیست».
نرخ دلار در فروردین امسال در محدوده ۱۵ هزار تومان قرار داشت، در روزهای پایانی مهر به محدوده ۳۲ هزار تومان رسید. بانک مرکزی از دو هفته قبل با افزایش عرضه و حذف نرخ خرید ارز، تلاش کرد نرخ دلار را کاهش دهد. از چهارشنبه هفته گذشته (۱۴ آبان)، پس از آنکه رسانه‌ها از احتمال پیروزی بایدن خبر دادند، دلار در مسیر کاهشی قرار گرفت.
سکه دنباله‌رو دلار
قیمت سکه نیز در روزهای گذشته نزول کرده و در پایان معاملات هجدهم آبان به ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسید. ابراهیم محمدولی، رئیس اتحادیه طلا تهران که ظهر شنبه قیمت هر قطعه سکه طرح جدید را ۱۲میلیون و سکه طرح قدیم را ۱۱میلیون و ۲۰۰هزار تومان اعلام کرد، برآورد کرده است روند کاهشی قیمت‌ها تا پایان هفته ادامه داشته باشد.
محمدولی تداوم روند کاهشی را به نرخ دلار در بازار مشروط دانسته و گفته است: اگر دلار ارزان‌تر شود قیمت طلا و سکه هم نزولی خواهد بود و اگر کاهش نرخ ارز متوقف شود آرامش به بازار طلا بازخواهد گشت.
افزایش قیمت‌ها، رشد شاخص تورم و فراگیرتر شدن رکود از یک سو و کاهش عرضه ارز در صرافی‌های ملی از سوی دیگر در هفت ماه گذشته بارها نرخ دلار و سکه را افزایش داد. از آخرین روز مهر اما دلار و سکه در یک روند کاهشی قرار گرفتند. پیروزی بایدن روند کاهشی را شتاب بخشیده است. شتابی که حالا حسن روحانی را برخلاف اظهارات پیشینش که گفته بود برای ایران فرقی نمی‌کند چه کسی در انتخابات آمریکا پیروز شود، امیدوار کرده که بخشی از ارزش از دست رفته ریال را بازگرداند.
او یکشنبه در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت گفت: «در شرایط رو به بهبود اقتصادی، دولت با اتخاذ سیاست‌های متناسب مالی و کنترل و هدایت نقدینگی به سمت تولید و توسعه سرمایه گذاری، تقویت ارزش پول ملی و کمک به تولید ملی و رشد اقتصادی کشور را با قوت دنبال می کند.»