بر اساس گزارش منابع دولتی نزدیک به یک میلیون نفر دانش‌آموخته دانشگاهی بیکارند. دولت با طرح کارورزی زمینه سوءاستفاده و بهره‌کشی کارفرمایان از دانش‌آموختگان جویای کار را فراهم کرده است. یک فعال کارگری در ایران می‌گوید: «این طرح در بسیاری موارد عملا تبدیل به طرح‌هایی برای تامین رایگان نیروی کار شده است».
کاظم فرج‌اللهی که خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا)، او را «فعال مستقل کارگری» معرفی کرد، در انتقاد از طرح کارورزی گفته است:
«روابط کار، گاه به گونه‌ای شده که به سادگی زمینه کار کشیدن از کارورزان، نیروهای آزمایشی و موقت فراهم شده است. عده‌ای از کارفرمایان بخشی از نیروی کار خوب را از این طریق تامین می‌کنند.»
طرح کارورزی یکی از سیاست‌های دولت حسن روحانی برای کاهش نرخ رسمی بیکاری است. بر اساس این طرح دانش‌آموختگان دانشگاهی برای آموزش عملی بدون برخورداری از بیمه و دریافت دستمزد کمتر از حداقل دستمزد برای دوره‌های شش تا ۹ ماه در واحدهای تولیدی مشغول به کار می‌شوند. بخشی از دستمزد اندک کارورزان را دولت به کارگاه‌ها پرداخت می‌کند و کارفرمایان از پرداخت حق بیمه کارورزان معاف هستند.
- بیشتر بخوانید:
طرح کارورزی چه کسانی را نشانه گرفته است؟
آغاز «طرح کارورزی» علیرغم نگرانی‌ها و اعتراضات
طرح دولت روحانی برای کاهش نرخ بیکاری: اشتغال با یک سوم دستمزد
بازسازی بازار کار از مسیر «کارورزی» دانش‌آموختگان
اشتغال ۱۵۰ هزار دانش‌آموخته در ایران با دستمزد ۳۱۰ هزار تومان
براساس گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا پایان سال ۱۳۹۸، ۳۸ هزار و ۹۰۶ قرارداد کارورزی میان کارگاه‌ها و کارورزان به ثبت رسید. دولت ایران هدف از اجرای طرح کارورزی را آموزش دانش‌آموختگان دانشگاهی اعلام کرده است. فرج‌اللهی اما گفته است:
«نمی‌توان این واقعیت را نادیده گرفت که بیشتر افراد در ایران نه برای آموزش که به امید استخدام تن به کارورزی می‌دهند.»
به گفته او کارفرمایان از کارورزان سوءاستفاده می‌کنند و «صرفا با گذاشتن این قید که کارفرما حق ندارد از کارورز کار بکشد، انتظار داشت سوء‌استفاده‌ای صورت نگیرد.»
براساس اعلام وزارت کار دستمزد کارورزان در مناطق مختلف متفاوت است. خبرگزاری‌های ایران مبلغ پرداخت شده به کارورزان را ۲۰۰ هزار تا ۳۰۰ هزار تومان گزارش کرده‌اند.
طرح کارورزی در آغاز با اعتراض دانشجویان همراه شد و فعالان دانشجویی آن را طرح «بیگارورزی» خواندند که به منظور کاهش نرخ رسمی بیکاری به ویژه در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی اجراء می‌شود. برخی از فعالان «کمپین علیه بیگارورزی» در سال‌های گذشته بازداشت و محاکمه شدند.
مرکز آمار، نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در بهار امسال را ۱۳,۵ درصد گزارش کرد که به نظر می‌رسد با نرخ واقعی تفاوت دارد. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم در یک گزارش اعلام کرده است ۳۰۲ هزار تن از دانش‌آموختگان دانشگاهی از جستجوی کار دلسرد و از بازار کار خارج شده‌اند.
شمار دانش‌آموختگان بیکار در آمارهای رسمی در پایان سال ۱۳۹۸ بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر گزارش شده بود. علی ربیعی، وزیر سابق کار تیر ۱۳۹۶ گفته بود: سالانه ۸۰۰ هزار فارغ التحصیل دانشگاهی به شمار بیکاران اضافه می‌شود.