به مناسبت ۱۶ آذرماه، روز دانشجو، شيرين عبادی برنده جايزه صلح نوبل به‌همراه عفو بين‌الملل، شورای دفاع از حق تحصيل و عدالت برای ايران بيانيه مشترکی منتشر کردند و در آن از مسئولان جمهوری اسلامی ايران خواستند بدون قيد و شر و فوری همه زندانيان سياسی از جمله دانشجويان زندانی را آزاد کنند.
در اين بيانيه از مقام‌های جمهوری اسلامی خواسه شده تا به آزادی بيان و تشکل‌يابی دانشجويان احترام گذاشته و به پايمال کردن اين حقوق خاتمه دهند.
همچنين خواسته شده تا تمام سياست‌ها و برخوردهای محدودکننده دسترسی افراد به آموزش عالی را مورد تجديد نظر قرار دهند تا به‌گفته آنان “هر کسی بر اساس ظرفيت‌ها و توانايی‌هايش و بدون هرگونه تبعيض جنسی، مذهبی يا سياسی، به‌طور برابر به آموزش عالی دسترسی داشته باشد.”
اين مدافعان حقوق بشر محدوديت دسترسی به آموزش بر پایه قوميت، جنس، اعتقادات و باورهای مذهبی، را نقض حقوق بشر دانسته‌اند.
آن‌ها وضعيت کنونی دانشجويان ايران را ناگوار دانسته و به “بازداشت ده‌ها دانشجو” در ماه‌های گذشته، فشار بر دانشجويان توسط کميته‌های انضباطی دانشگاه‌ها و محروميت آنان، به‌ويژه دانشجويان بهائی از تحصيل اشاره کرده‌اند.
عدالت برای ايران: زنان، از تحصيل دولتی و رايگان در ۱۴ رشته دانشگاهی به‌طور کامل محروم شده‌اند و در ۲۴۱ رشته، محدوديت‌های جدی بر سر ورود آن‌ها به دانشگاه‌ها گذاشته شده است
در اين بيانيه نام برخی از دانشجويانی که به‌تازگی دستگير، زندانی يا از تحصيلات دانشگاهی محروم شده‌اند آورده شده است؛ از جمله نسيم سلطان‌بيگی، دانشجوی دانشگاه علامه طباطبايی (زندانی)، رشيد اسماعيلی، عضو ادوار تحکيم وحدت (محروم از تحصيل پس از آزادی از زندان)، لوا خانجانی (دانشجوی بهايی محروم از تحصيل که هم‌اکنون زندانی است) و عباس خسروی فارسانی، دانشجوی دکتری دانشگاه اصفهان (زندانی).
امضاکنندگان اين بيانيه همچنين با اشاره به ادامه بازداشت سه فعال دانشجويی، بهاره هدايت، مجيد توکلی و ضياالدين نبوی که در رويدادهای پس از دهمين دوره انتخابات رياست جمهوری در سال ۱۳۸۸ دستگير شدند؛ بر آزادی بدون قيد و شرط و فوری آن‌ها تأکيد کردند.
آن‌ها همچنين گفته‌اند: “از آغاز سال تحصيلی ۹۱-۹۲ در مهرماه، ده‌ها نفر از فعالان دانشجويی در سراسر ايران توسط نيروهای امنيتی با اتهاماتی سوال‌برانگيز و مبهم بازداشت شده، توسط دادگاه‌های انقلاب و برای گذران دورۀ زندان احضار شده يا در ترم جديد از تحصيل محروم شده‌اند.”
در اين بيانيه همچنين به جلوگيری از تحصيل دانشگاهی زنان در برخی رشته‌ها اشاره شده و گفته شده است وزير علوم يکی از مدافعان تفکيک جنسی در دانشگاه‌ها است.
در همين حال عدالت برای ايران در بيانيه جداگانه‌ای به‌مناسبت روز دانشجو نوشت: “امسال روز دانشجو در حالی فرارسيده که زنان، از تحصيل دولتی و رايگان در ۱۴ رشته دانشگاهی به‌طور کامل محروم شده‌اند و در ۲۴۱ رشته، محدوديت‌های جدی بر سر ورود آن‌ها به دانشگاه‌ها گذاشته شده است.”
يافته‌های تحقيق سازمان عدالت برای ايران که از ميان داده‌های مربوط به بيش از ۲۲ هزار و ۸۰۰ رشته دانشگاه‌های دولتی روزانه (رايگان) استخراج شده، درباره ظرفيت رشته‌های دانشگاهی در سال تحصيلی ۱۳۹۱-۹۲ نشان می‌دهد سهميه زنان در رشته‌های مهندسی نفت (اکتشاف نفت)، مهندسی نفت (استخراج نفت)، مهندسی راه‌آهن، مديريت اطلاعات وارتباطات، کاردانی فوريت های پزشکی، کاردانی تکنولوژی توليدات دامی، کاردان فنی مکانيک (تأسيسات آبرسانی و گازرسانی)، کاردانی فنی برق (قدرت)، کاردانی تربيت بدنی و علوم ورزشی (مربيگری)، علوم قضايی، علوم سياسی (مطالعات امنيتی)، علوم انتظامی، علوم اجتماعی (مطالعات امنيتی) و اديان و مذاهب صفر شده است.
به‌گفته اين نهاد حقوق بشری، در ۱۰۰ رشته از رشته‌های گروه علوم تجربی نيز سهميه‌بندی جنسيتی، تبعيض‌های نگران کننده‌ای عليه زنان اعمال شده است و در ۶۰ رشته از رشته‌های گروه رياضی و فيزيک، از جمله رشته‌های مهندسی عمران، مهندسی مکانيک، مهندسی کشاورزی و مهندسی مواد، سهميه‌بندی جنسيتی به شکل آشکار، فرصت زنان برای تحصيل در اين رشته‌ها را کاهش داده شده است.
در رشته علوم انسانی که نزديک به ۶۳ درصد شرکت کنندگان آن در کنکور زن هستند نيز در ۵۸ رشته از ورود بيش از ۵۰ درصد زنان (به طور ميانگين) جلوگيری می‌‌شود.
رشته‌های گروه هنر نيز تنها ۲۰ درصد به زنان اختصاص داده شده است.