مریم حسین‌خواه – در هفته گذشته واکنش‌ها نسبت به لایحه جدید گذرنامه و اعمال محدودیت‌های جدید برای صدور گذرنامه زنان همچنان ادامه داشت و علاوه بر آن دولت از تدوین قوانین جدید در پیوند با اشتغال زنان خبر داد.
گزارش‌هایی درباره تبعیض‌های جنسیتی در آموزش زنان و برنامه‌های نهادهای مختلف حقوق زنان به مناسبت روز مبارزه با خشونت علیه زنان از دیگر اخبار حوزه زنان در هفته گذشته بود.
گفت‌وگوی لیدا حسینی‌نژاد و مریم حسین‌خواه را در این زمینه بشنوید:
لاله افتخاری: لایحه گذرنامه برای مقابله با سوء استفاده زنان است
لایحه جدید گذرنامه که بر اساس آن صدور گذرنامه برای زنان مجرد زیر ۴۰ سال مشروط به اجازه ولی یا حکم دادگاه شده٬ هنوز به صحن علنی مجلس نرفته است و واکنش‌ها و اظهار نظرهای منتقدان و موافقان این لایحه همچنان ادامه دارد.
در حالی که بیش از دویست تن از فعالان حقوق زنان و شماری از چهره‌های دانشگاهی و هنری با انتشار بیانیه‌ای اعتراض خود را نسبت به این لایحه اعلام کرده‌اند٬ لاله افتخاری٬ سخنگوی فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه هفتم آذر ماه به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت که برخی افراد از نبود محدودیت برای خروج دختران سوءاستفاده کرده‌اند و این امر برای نظام مشکلاتی ایجاد کرده و وجهه دختران را خدشه‌دار کرده است.
لاله افتخاری٬ سخنگوی فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی می‌گوید که برخی افراد از نبود محدودیت برای خروج دختران سوءاستفاده کرده‌اند و این امر برای نظام مشکلاتی ایجاد کرده و وجهه دختران را خدشه‌دار کرده است
وی با بیان اینکه فراکسیون زنان پیشنهاد‌های جدیدی را با هدف افزودن به این لایحه ارائه کرده است٬ ادامه داد: “بر اساس پیشنهاد فراکسیون زنان مجلس نباید این مصوبه تنها با توجه به سن دختران اعمال شود٬ بلکه دخترانی که با هدف نامشخصی قرار است به خارج از کشور سفر کنند، باید مشمول این مصوبه شوند.“
این نماینده مجلس البته مشخص نکرده است که عبور و مرور آزادانه زنان چه مشکلاتی برای نظام ایجاد کرده و چه سوء استفاده‌ای از آن شده است. برخی گمانه‌زنی‌ها دلیل ایجاد این محدودیت‌ها را محدود کردن قاچاق زنان به کشورهای همسایه دانسته‌اند، اما منتقدان این لایحه می‌گویند که اگر دولت چنین قصدی را دارد به جای محدودیت در خروج زنان از کشور باید به فکر شناسایی و مقابله با باندهای قاچاق باشد.
دولت در پی تغییر قانون مدیریت خدمات کشوری در حوزه زنان
ایجاد برخی تغییرات در موادی از قانون مدیریت خدمات کشوری در حوزه زنان از دیگر خبرهای هفته گذشته بود.
پروین هدایتی٬ معاون سرمایه‌های اجتماعی مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری به ایسنا گفت که این پیشنهاد از سوی مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری تدوین و به دولت ارسال شده است تا در جریان تصویب قرار گیرد.
به گفته وی این لایحه حاوی ۹ ماده است که ماه گذشته به هیئت دولت ارسال شد. پروین هدایتی گفت که این لایحه به مواردی همچون بازنشستگی پیش از موعد، اصلاح حق عائله‌مندی، اشتغال زنان در پست‌های مدیریتی، تامین امنیت زنان در محیط کار و رعایت عفاف، تسهیلات استخدامی برای زنان سرپرست خانوار و سن استخدام زنان پرداخته است. پروین هدایتی در مورد جزئیات این لایحه توضیحی نداده است.
از سوی دیگر زهرا سجادی، معاون امور خانواده مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری، نیز یکسان بودن قوانین بازنشستگی زنان و مردان را “ظلم به زنان” دانست. وی گفت شرایط باید به‌گونه‌ای فراهم شود تا زنان آزادی فرزندآوری داشته و بتوانند پس از آن استخدام و بازنشسته شوند و با وجود انجام “وظایف اجتماعی” بتوانند “عزت خانوادگی و کرامت‌شان” را حفظ کنند.
بسیاری از مقامات جمهوری اسلامی وظیفه اصلی و اولیه زنان را نقش مادری و همسری آنها می دانند و بارها اعلام کرده‌اند که قوانین مربوط به اشتغال زنان باید طوری تنظیم شود که تداخلی با وظایف خانگی آنها نداشته باشند.
زهرا سجادی در ادامه همین اولویت‌بندی بار دیگر بر لزوم دورکاری زنان تاکید کرده و افزوده است: “دورکاری طرح بسیار مفیدی است که دولت تصویب کرده است و امیدواریم زیرساخت‌های آن زودتر فراهم شود تا زنان بتوانند زمانی که فرزند کوچکی دارند، ضمن تربیت او از توانایی‌های فکری خود نیز استفاده کنند.”
تناقض بین گزارش‌های دولتی و غیر دولتی در تبعیض جنسیتی در آموزش
در حالی که رضا حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش ایران می‌گوید که ایران بر اساس گزارش سالانه یونسکو در رده شش کشور برتر دنیا قرار دارد که توانسته تبعیض جنسیتی در آموزش را از بین ببرد، کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت گزارشی مفصل از تبعیض‌های جنسیتی در عرصه آموزش دانشگاهی منتشر کرده است.
خبرگزاری مهر به نقل از وزیر آموزش و پرورش نوشته است: “برابری جنسیتی و ارتقای سطح دانش و سواد دختران و زنان در جمهوری اسلامی ایران با بسیج امکانات و سرمایه گذاری چشمگیر صورت پذیرفته، به نحوی که ثبت نام در مدارس برای کودکان در سن مدرسه به حدود صد در صد رسیده است.”
با وجود پیشرفت ایران در زمینه ارائه خدمات آموزشی یکسان به دختران دانش‌آموز و ارتقای سطح تحصیلات دانشگاهی زنان، ایجاد محدودیت برای دانشجویان دختر در سال‌های اخیر شدت گرفته است.
بر اساس گزارش کمیسیون زنان دفتر تحکیم وحدت که به مناسبت ۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان منتشر شده٬ آمده است که پس از تبعیض‌های جنسیتی که در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ اعمال شد، سهمیه‌بندی‌های جنسیتی به شکل محدود از سال ١٣٨٢ در رشته‌های علوم پزشکی آغاز شد و این طرح پس از گذشت ٩ سال ابعادی بسیار گسترده و سازمان یافته پیدا کرده است.
این نهاد دانشجویی اعلام کرده است که نزدیک به ٦٠٠ کد رشته در بیش از ٦٠ دانشگاه در دفترچه کنکور سال ١٣٩١ تفکیک جنسیتی را قائل شده‌اند و طرح بومی گزینی به معنی اولویت قائل شدن برای پسران جهت انتخاب دانشگاه‌های برتر نیز در بسیاری از دانشگاه‌ها اعمال شده است. در این طرح دختران برای پذیرش در دانشگاه شهری که محل زندگی خودشان یا خانواده‌شان است اولویت دارند. این موضوع حضور زنان را در دانشگاه‌های برتر که معمولاً در پایتخت و شهرهای بزرگ قرار دارد محدود می کند و مانع جابه‌جایی آنان می شود.
روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان از رشت تا فلورانس
هفته گذشته همچنین مصادف با برنامه‌هایی به مناسبت ۲۵ نوامبر٬ روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان بود و فعالان حقوق زنان ایرانی برنامه های مختلفی را برای این روز تدارک دیده بودند.
با وجود محدودیت‌ها و فشارهای اعمال شده بر نهادهای زنان در داخل ایران٬ فعالان حقوق زنان در شهر رشت امسال نیز همچون سال‌های گذشته بروشورهایی را درباره خشونت علیه زنان در خیابان‌های این شهر پخش کردند. تاریخچه خشونت علیه زنان، علل و پیامدهای خشونت، موضوع جنگ و خشونت در خیابان‌ها از جمله موضوعاتی هستند که در این بروشورها به آنها پرداخته شده است.
افتتاح نمایشگاه عکسی از کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز که به همت عفو بین‌الملل و کمپین یک میلیون امضا در ایتالیا برپا شد یکی از این برنامه‌های زنان ایرانی به منسابت روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان بود
در خارج از ایران نیز فعالان ایرانی برنامه‌های مختلفی به مناسبت این روز برگزار کردند. افتتاح نمایشگاه عکسی از کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز که به همت عفو بین‌الملل و کمپین یک میلیون امضا در ایتالیا برپا شد یکی از این برنامه‌ها بود. این نمایشگاه فعالیت‌های این کمپین و خشونت‌های اعمال شده علیه فعالان آن را در قالب تصویر نشان داد. این نمایشگاه قرار است به مدت یک سال در شهرهای مختلف ایتالیا به نمایش درآید.
صبری نجفی٬ از برگزارکنندگان این برنامه به رادیو زمانه گفت در این نمایشگاه، عکس‌هایی مربوط به آغاز کار کمپین یک میلیون امضا و کارگاه‌های مختلف آن، جمع‌آوری امضا و شیوه آرشیو کردن آنها و همچنین عکس‌هایی از فعالان کمپین به نمایش گذاشته شده است.
کریستینا وایس٬ رئیس سازمان عفو بین‌الملل در اروپا در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه گفت: “در زمانه‌ای زندگی می کنیم که فعالیت‌های زنان دیگر به یک نقطه ختم نمی‌شود و این دادخواهی‌ها و برابری‌خواهی‌ها در همه جا از کشورهای شمال اروپا گرفته تا کشورهای عرب ادامه دارد.”
صبری نجفی از فعالان کمپین یک میلیون امضا در ایتالیا نیز با بیان اینکه در طول فعالیت این کمپین شمار زیادی از فعالان آن تحت تعقیب قانونی قرار گرفته و بازداشت شده‌اند٬ با تشریح خشونت‌های اعمال شده علیه این زنان و مردان برابری‌خواه از بهاره هدایت٬ محبوبه کرمی و نسرین ستوده فعالان زندانی این کمپین یاد کرد.
