مجتبا یوسفی‌پور – از روز جمعه ۱۶ نوامبر ۲۰۱۲ نمایش عمومی فیلم «عشق» ساخته میشائیل هانکه فیلمساز اتریشی در سینماهای انگلستان، ایرلند و هلند آغاز شده است. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.
«عشق» نخستین‌بار امسال در جشنواره فیلم کن فرانسه به نمایش درآمد و موفق شد نخل طلای بهترین فیلم این جشنواره را از آن خود کند. فیلم از اواخر ماه اکتبر در کشورهای بلژیک، فرانسه، ایتالیا و روسیه به روی پرده رفته است و از اواخر ماه نوامبر نیز در دیگر کشور‌ها به نمایش در خواهد آمد. این فیلم همچنین امسال نماینده کشور اتریش برای شرکت در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان جوایز آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا یا اسکار است.
میشائیل هانکه در این آخرین ساخته‌اش داستانی عاشقانه در سالخوردگی را دستمایه خود قرار داده است. «ژرژ» و «آن» زوجی ۸۰ ساله و بازنشسته هستند. آن‌ها معلم موسیقی بوده‌اند و دخترشان، ایوا نیز یک موسیقی‌دان است که در خارج از کشور زندگی می‌کند. «آن» سکته می‌کند و بیماری و از کارافتادگی او، عشق این زوج سالخورده را در معرض آزمونی تازه قرار می‌دهد.
فیلمنامه «عشق» را هانکه نوشته است. هانکه فیلمسازی‌ست که برای علاقمندان جدی سینما نیازی به معرفی ندارد. او تاکنون با شش ساخته‌اش به بخش اصلی جشنواره فیلم کن راه یافته و هر بار توانسته یکی از جوایز اصلی این جشنواره را از آن خود کند. او دو بار برنده نخل طلا برای فیلم‌های «عشق» و «روبان سفید» و همچنین برنده جایزه بهترین کارگردانی این جشنواره برای فیلم «پنهان» و جایزه ویژه هیأت داوران برای فیلم «معلم پیانو» شده است.
هانکه درباره اهمیت حضور فیلم‌هایش در جشنواره معتبری مانند کن می‌گوید: «البته این خیلی مهم است که فیلمی به بخش مسابقه اصلی یک جشنواره دعوت شود، برای اینکه به این وسیله بازارهای بهتری برای فیلم ایجاد می‌شود. بردن یک جایزه این امکان را بیشتر می‌کند و به همین ترتیب بردن جایزه اول تأثیر بیشتری می‌گذارد؛ و همه این‌ها شرایط بهتری برای تولید فیلم بعدی فراهم می‌کنند.»
هانکه در ۷۰ سالگی موضوع رابطه میان یک زوج سالخورده را در فیلمش به تصویر کشیده است و به همین علت برخی تصور می‌کنند بالا رفتن سن او دلیل و انگیزه اصلی او در ساخت این فیلم بوده است. هانکه درباره این موضوع می‌گوید: «خب، البته تأثیر دارد. وقتی شما به سن مشخصی می‌رسید به ناچار 
در اطراف خود آدم‌هایی را می‌بینید که با این مشکل روبرو هستند. این افراد می‌توانند والدین شما باشند و یا اگر جوان‌تر باشید پدربزرگ و مادربزرگ شما. اگر با آدم‌ها صحبت کنید می‌بینید تقریباً همه این مشکل را دارند و یا با چنین موقعیتی در خانه و یا در ارتباط با والدینشان روبرو هستند. برای همین فکر می‌کنم پرداختن به چنین موضوعی خیلی طبیعی باشد، چرا که دائم در کنار خود آن را می‌بینیم. خیلی نادر است کسی را ببینید که برای خودش و یا کسی از عزیزانش این اتفاق نیفتاده باشد و بر روی او اثر نگذاشته باشد.»
از نکاتی که بسیاری از منتقدان به آن اشاره کرده‌اند سادگی داستان و ساختار فیلم است. فیلم از گره‌پردازی و تعلیق چندانی برخوردار نیست و داستان به شکل خطی و ساده پیش می‌رود. هانکه درباره سادگی روایت و ساختار فیلمش می‌گوید: «همه چیز بستگی به این دارد که شما چه می‌خواهید بگوید و انجام دهید. در این مورد من با بخشی از زندگی یک خانواده و اطرافیانشان روبرو بودم. درست است که تعلیق چندانی در فیلم وجود ندارد. برای اینکه اینجا موضوع این نیست که چه اتفاقی می‌افتد و یا کی اتفاق می‌افتد، ما آدم‌هایی را در یک موقعیت می‌بینیم که با مشکلی روبرو هستند و مهم دیدن چگونگی برخورد آن‌ها با این مشکل است. در یک فیلم شما همیشه سعی می‌کنید مناسب‌ترین روش برای برخورد با موضوع مورد نظرتان را بیابید. در این فیلم من به دنبال ساده‌ترین فرم و شکل ممکن بودم. برای همین هم به ساختار کلاسیک وحدت سه‌گانه، یعنی وحدت زمان و مکان و موضوع فکر کردم.»
«عشق» با گروه بازیگران محدودی ساخته شده است. نقش اصلی مرد فیلم را ژان لوئی ترنتینیان بازی کرده است؛ بازیگری که شاید علاقمندان سینما بازی او را در فیلم‌هایی چون «زد» ساخته کوستا گاوراس و «قرمز» ساخته کریستف کیشلوفسکی به یاد بیاورند. او برای بازی در فیلم «زد» در سال ۱۹۶۹ میلادی موفق شد جایزه بهترین بازیگری جشنواره فیلم کن را از آن خود کند. در کارنامه او چهار نامزدی برای جایزه سزار و یک جایزه بهترین بازیگری از جشنواره فیلم برلین نیز به چشم می‌خورد. در کنار او امانوئل ریوا، دیگر بازیگر فرانسوی و برنده جایزه بازیگری جشنواره فیلم ونیز در سال ۱۹۶۲ نقش همسر و ایزابل هوپرت، بازیگری که پیش از این در فیلم «معلم پیانو» با هانکه همکاری کرده و موفق به بردن جایزه بازیگری جشنواره فیلم کن شده بود، نقش دختر این زوج را بازی کرده‌اند. همچنین داریوش خنجی، فیلمبردار سر‌شناس ایرانی‌تبار در این فیلم مدیریت فیلمبرداری تازه‌ترین ساخته هانکه را بر عهده داشته است.
اما علاوه بر داوران جشنواره فیلم کن، منتقدان نیز تازه‌ترین ساخته هانکه را ستوده‌اند و نقدهای مثبتی نثار آن کرده‌اند. پیتر برادشاو، منتقد «گاردین» با دادن پنج ستاره به فیلم آن را اثری تکان‌دهنده و تمام آن چیزی که از فیلمسازی چون هانکه می‌توان انتظار داشت توصیف کرده و بازی‌های دو بازیگر اصلی آن را نفس‌گیر خوانده است. دیو کالهون، منتقد «تایم‌اوت لندن» نیز با دادن پنج ستاره به فیلم آن را یک شاهکار استادانه با نگاهی نو به داستانی عاشقانه خوانده است که تماشاگرانش را در برابر سؤال‌هایی اساسی و سخت درباره عشق قرار می‌دهد. و بالاخره رابی کالین منتقد «تلگراف» نیز چهار ستاره نثار فیلم کرده و بازی بازیگران فیلم را خوب و کارگردانی هانکه را عالی خوانده است.
«عشق» با زمان ۱۲۷ دقیقه محصول سال ۲۰۱۲ کشورهای اتریش، فرانسه و آلمان است.
مشخصات فیلم
عشق
Amour
نویسنده و کارگردان: میشائیل هانکه
Michael Hanek
بازیگران: ژان لوئی ترنتینیان، امانوئل ریوا، ایزابل هوپرت
Jean-Louis Trintignant, Emmanuelle Riva, Isabelle Huppert
در همین زمینه:
برنامه «اکران» در رادیو زمانه
پیش‌پرده فیلم «عشق» ساخته میشائیل هانکه