سراج‌الدین میردامادی – جمهوری اسلامی همواره با ارسال امواج مزاحم روی شبکه‌های ماهواره‌ای، مانعی در دسترسی شهروندان ایرانی به اطلاع‌رسانی آزاد ایجاد کرده است. این اقدام اما برخلاف توافقنامه‌های بین‌المللی و حق دسترسی آزاد مردم به اطلاعات است.
ایران یکی از امضاکنندگان توافقنامه‌های اتحادیه بین‌المللی ارتباطات و مخابرات (ITU)، سازمان وابسته به سازمان ملل متحد است. به همین دلیل چندی پیش در اوایل ماه اکتبر، شورای اطلاع‌رسانی آمریکا BBG، نهاد ناظر بر شبکه‌های رادیو و تلویزیون این کشور به همراه چند شرکت اروپایی ارائه خدمات به شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، ایجاد اختلال در پخش برنامه‌های ماهواره‌ای در ایران را محکوم و از دولت ایران به خاطر ارسال پارازیت و اختلال در روند کار این ماهوارها شکایت کردند.
در بیانیه این شورا آمده بود که به نظر می‌رسد ارسال پارازیت و ایجاد اختلال در برنامه‌های ماهواره‌ای توسط حکومت ایران پس از انتشار و پخش اخبار مربوط به ناآرامی های بازار تشدید شده است.
در گفت‌وگو با سیدعلی‌اکبر موسوی خوئینی، نایب رئیس کمیسیون مخابرات مجلس ششم و پژوهشگر فنآوری اطلاعات در مریلند پرسیده‌ایم این شکایت چگونه صورت گرفته است؟ آیا پیش از این هم شکایتی شده بود و در این صورت آن شکایت‌ها به کجا رسید؟
سیدعلی‌اکبر موسوی خوئینی: این شکایت از طرف شرکت فرانسوی «یوتل‌ست» صورت گرفته است که سرویس و خدمات ماهواره‌ای به رادیوها و تلویزیون‌های ایران می‌دهد و همینطور از طرف «بی بی جی» سازمان نظارت بر رسانه‌های رادیو و تلویزیون آمریکا به سازمان بین‌المللی مخابرات یا همان «آی تی یو» صورت گرفته است.
سیدعلی‌اکبر موسوی خوئینی: اخیراً در کنگره آمریکا در آخرین قانونی که راجع به تحریم‌ها وضع کرده‌اند، در دل آن بندی اضافه شده است مبنی بر اینکه چون دولت ایران از دسترسی به کانال‌های دیگر جلوگیری می‌کند، شرکت‌های ماهواره‌ای نیز که سرویس مشابه به «صدا و سیما» می‌دهند، باید فروش این سرویس‌ها را به ایران متوقف کنند.
نهایت اتفاقی که آنجا افتاده، یک اجلاس چهارسال یکبار است به نام «دبلیو ار سی» که مرجع ایجاد قوانین و مقررات جدید است. این اجلاس در زمستان سال گذشته منجر به این شد که کشورهای عضو سازمان ملل که در این اتحادیه هم عضو هستند، کشورهایی را که از این دست کارهای خلاف انجام می‌دهند، موظف کنند که به سرعت این کارها را متوقف کنند و اقدامات لازم نیز در این زمینه به‌عمل آید، اما بالاتر از آن اقدامات اجرایی در این زمینه انجام نداده‌اند.
در برابر ارسال پارازیتی که جمهوری اسلامی روی آن دسته از ماهواره‌های فرانسوی و آمریکایی می‌اندازد که رسانه‌های فارسی زبان را به ایران ارسال می‌کنند، آیا امکان ممنوعیت یا تحریم ارائه سرویس و خدمات به برنامه‌های ماهواره‌های جمهوری اسلامی هم وجود دارد؟
بله و این یکی از گزینه‌هایی بود که در ارتباط با بعضی کشورهای دیگر اتفاق افتاد. مثلاً در ارتباط با لیبی. البته نه به خاطر انداختن پارازیت، بلکه به خاطر نقض حقوق بشر و استفاده از این سرویس‌های تلویزیونی برای سرکوب مردم. اخیراً هم تلویزیون دولتی سوریه تحریم شد و این شرکت‌ها موظف شدند از فروش این سرویس‌ها به این کشورها خودداری کنند. همین گزینه در ارتباط با ایران هم بارها مطرح شده است.
اخیراً در کنگره آمریکا در آخرین قانونی که راجع به تحریم‌ها وضع کرده‌اند، در دل آن بندی اضافه شده است مبنی بر اینکه چون دولت ایران از دسترسی به کانال‌های دیگر جلوگیری می‌کند، شرکت‌های ماهواره‌ای نیز که سرویس مشابه به «صدا و سیما» می‌دهند، باید فروش این سرویس‌ها را به ایران متوقف کنند. البته همانطور که گفتم این فعلاً در حد یک توصیه است، ولی اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، ممکن است در آینده جنبه اجبار هم بگیرد.
جمهوری اسلامی ایران فناوری ارسال پارازیت روی ماهواره‌ها را از چه کشوری می‌خرد و چگونه در پی تحریم‌هایی که صورت گرفته، از این تحریم‌ها عبور کرده و به این فناوری دست پیدا کرده است؟
اینکه ایران از کدام کشور خرید می‌کند را رسماً کسی اعلام و تأیید نکرده است، اما دسترسی به این‌ها و دور زدن تحریم‌ها موضوعی بوده که همواره اتفاق افتاده است. به‌خصوص از طریق کشورهایی مثل چین و روسیه گفته شده است که تکنولوژی‌ها به دست ایران رسیده و دارد از آنها استفاده می‌کند. قبلاً طی یکی دو سال گذشته صرفاً این‌ها را در درون کشور استفاده می‌کردند، اما از طریق یکسری شرکت‌های واسطه، به‌خصوص آنهایی که مرتبط هستند با کشورهایی مثل روسیه و چین، قاعدتاً توانسته‌اند این‌ها را به دست بیاورند. اما همانطور که گفتم خیلی قطعی و یقینی نیست و مشخص و اعلام نشده است. به‌هرحال دسترسی به این تکنولوژی‌ها مقدور است.
آیا امکان مصون‌سازی در برابر پارازیت‌هایی که ارسال می‌شود هم وجود دارد؟ آیا ممکن است فناوری به جایی برسد که روی کشورهایی که حکومت‌هاشان مخالف آزادی بیان هستند و پارازیت ارسال می‌کنند نوعی امواج ماهواره‌ای ارسال شود تا آن امواج مصون بمانند و بتوانند از پارازیت‌ها عبور کنند و مردم آنها را دریافت کنند؟
عمدتاً دو راه برای مقابله با این فعالیت‌های به اصطلاح خلاف وجود داشته و تجربه شده است. راه اولش دیپلماتیک بوده که در نهایت منجر به آن مقررات شد و حداکثر این که سازمان آی تی یو می‌تواند این موضوع را گزارش کند به دبیرکل سازمان ملل و بگوید ما دیگر نمی‌توانیم بیشتر از این کاری انجام دهیم و آنها هم از مجاری دیگر سازمان ملل اقدام کنند که هنوز به آن مرحله نرسیده است.
در ارتباط با بخش فنی‌اش این تکنولوژی خیلی گرانی است و قبلاً هم تجربه شده بود و زمانی که قطب شوروی هنوز وجود داشت و با آمریکا درگیری‌های داشت، از این تکنولوژی استفاده می‌کردند، ولی چون معمولاً این سرویس یک سرویس تجاری است و قاعده‌اش نیز بر این است که کسی این کار را انجام نمی‌دهد، مورد استفاده قرار نگرفته است. چون بسیار بسیار هزینه‌بر است. این تکنولوژی «فرکونسی هاپینگ» یا «فرکونسی جامپینگ» نام دارد که در آن فرکانس‌ها در آن واحد از جایی به جای دیگر پرش می‌کنند و اگر کسی زوم کند و بخواهد محتوای آنها را کشف کند یا آنها را از کار بیندازد، قادر به این کار نمی‌شود. به خاطر اینکه به تعداد بسیاری چرخش وجود دارد. البته این نیازمند به این است که در خود گیرنده‌ها هم آنها به اصطلاح «آپگرید» شوند و این سرویس در آنها تعبیه شود. فعلاً اما این نوع سرویس در شکل تجاری و مصرف عمومی‌اش برای تلفن‌های «کورلس» است یا همان تلفن‌های بی‌سیم که با فرکانس‌های خانواده‌های مجاور تداخل می‌کردند (و این برای مردم هزینه‌بر بود، چون از تلفن آنها استفاده می‌شد) که این مشکل را عملاً از بین برده‌اند، ولی برای ماهواره‌ها به‌خاطر گران بودنش چنین سرمایه‌گذاریی صورت نگرفته، مگر در موارد نظامی.
آیا این مسئله پارازیت‌ها به شکلی هست که در جایی ثبت شود؟ علاوه بر اینکه مردم به‌عنوان گیرندگان امواج احساس می‌کنند که پارازیت روی امواج دریافتی از سوی گیرنده افتاده، آیا ارسال این امواج از نظر فنی جایی ثبت می شود تا مدرک و مستندی وجود داشته باشد که نشان دهد ارسال کننده پارازیت کیست و از چه مکانی این پارازیت ارسال می‌شود؟
بله این کاملاً مشخص است. یعنی در عمل می‌توان جایی را که این کار در آن صورت می‌گیرد و آن نقطه‌ای که این تششعات از آن صادر می‌شود، شناسایی و ردیابی کرد. بارها هم این کار اتفاق افتاده. سازمان بین‌المللی مخابرات هم با همکاری همین شرکت‌های ماهواره‌ای چنین کاری را کردند. جاهایی را مشخص و اعلام هم کردند. زمانی هم که ما در مجلس ششم بودیم و چنین کارهای خلافی صورت می‌گرفت، گزارش‌هایی می‌رسید و در نهایت وزارت ارتباطات موظف شد موضوع را ردیابی کند و دقیقاً مکان ساختمان‌هایی را که این آنتن‌ها روی‌شان نصب شده بود، شناسایی کند. حتی شناسایی بعضی از کامیون‌های سیار که بی‌آنکه مردم متوجه شوند، این آنتن‌ها را به شکلی روی آنها نصب کرده بودند ممکن شده بود. این کامیون‌ها در شهر تهران گشت و گذار می‌کردند تا نقاط کور را پر کنند، اما وقتی این نهادها پاسخگویی نداشتند، این موضوع از طرف مجلس رسماً به اطلاع مردم رسانده و بعد هم متوقف شد.
البته بعد از آن ایران به شکل غیر قانونی از طریق کشورهای دیگر این کار را می‌کرد. یعنی به جای زدن به سمت خود ماهواره، این اقدام را به سمت دیش‌ها انجام داد. در نهایت آن شرکت‌ها توانستند ردیابی کنند و محل آنها نیز مشخص شد. در حاشیه شهر هاوانا در کشور کوبا این کار صورت گرفته بود و با اعتراضاتی که اتفاق افتاد، در نهایت این کار متوقف شد و خود کشور کوبا آنها را اخراج کرد.
گفته می‌شود که ارسال پارازیت، آسیب‌های پزشکی هم برای مردم در بر دارد. آیا صحت دارد یا خیر؟
چندی پیش در اوایل ماه اکتبر، شورای اطلاع‌رسانی آمریکا BBG، نهاد ناظر بر شبکه‌های رادیو و تلویزیون این کشور به همراه چند شرکت اروپایی ارائه خدمات به شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای، ایجاد اختلال در پخش برنامه‌های ماهواره‌ای در ایران را محکوم و از دولت ایران به خاطر ارسال پارازیت و اختلال در روند کار این ماهوارها شکایت کردند.
این کار البته یک کار تخصصی پزشکی است. سازمان بهداشت جهانی طبق تحقیقات خودش به این نتیجه رسیده که به صورت یقین مضر بودن این‌ها نسبت به دو پارامتر ثابت شده است که برهمین اساس مقررات ویژه‌ای گذاشته شد و به تمام کشورهایی که عضو هستند نیز ابلاغ شد و آنها موظف هستند موارد اعلام شده را رعایت کنند. مثلاً در ایران وزارت بهداشت موظف است این دو پارامتر را حتماً کنترل کند و اگر از آن مقررات تجاوز شود، با آن برخورد کند. اولین پارامتر فاصله جایی است که این تششعات از آن ساطع می‌شود و برایش اصولی گذاشته‌اند که از آن نباید تخطی کرد. این که میزانش خیلی نباید به افرادی که دارند در آن محیط زندگی می‌کنند نزدیک باشد.
دوم میزان توان تششعات است که از یک حد مجازی که برایش تعیین کرده‌اند، نباید بالاتر برود و اگر این اتفاق بیافتد، قطعاً به این کسانی که در آن محیط‌ها دارند زندگی می‌کنند، آسیب‌های مختلفی وارد می‌کند. البته متخصصان در این رشته، حتی همین اخیراً هشدارهای لازم را در ایران بارها و بارها داده‌اند که متأسفانه این استانداردها را چون در آنجا رعایت نمی‌کنند، این خطرات همچنان دارد در ایران مردم را تهدید می‌کند. همانطور که گفتم چون نهادهای نظامی پشت این ماجرا هستند و قاعدتاً مقامات ارشد کشور، یکجورایی آنها را حمایت می‌کنند. حتی اگر شده با سکوت، بنابراین هنوز به نتیجه نرسیده‌اند که این اقدام را در داخل ایران به صورت کامل متوقف کنند. حداقل هنوز در شرایط خاص، زمانی که مثلاً جلسه یا برنامه و مناسبتی وجود دارد، به‌خصوص این کار را انجام می‌دهند؛ هرچند محدود شده است.
تو رو خدا امواج پارازیت ها رو رو ماهواره ها کامل قطع کنید پارازیت ها رو کلا قطع کنید پارازیت ها رو کلا برش دارید از رو ماهواره ها
محمد خلیلیان / 23 April 2017