گروه فرهنگ – ۱۵ سال است که کیم کی دوک، کارگردان نام‌آور کره‌ای در جشنواره‌های سینمایی شرکت می‌کند و فیلم‌هایش هم مورد تقدیر قرار می‌گیرند، اما تا امروز جایزه مهمی را به دست نیاورده بود. در شصت و نهمین جشنواره فیلم ونیز این طلسم شکسته شد و شیر طلای ونیز به خاطر فیلم «پی‌یتا» به او تعلق گرفت.
«پی‌یتا» که در قالب داستانی مبتنی بر خشونت روایت می‌شود، از ساز و کار نظام سرمایه‌داری انتقاد می‌کند.
مایکل مان، کارگردان سر‌شناس آمریکایی که ریاست هیأت داوران شصت و نهمین جشنواره فیلم ونیز را به عهده داشت، درباره نحوه ارزش‌گذاری بر فیلم‌ها گفته بود: «فیلمی برنده شیر طلایی شصت و نهمین جشنواره فیلم ونیز می‌شود که هم درخشان باشد و هم اینکه نوآوری‌هایی داشته باشد.»
«پی‌یتا» اما از یک نظر دیگر هم اهمیت دارد: کیم کی دوک که از افسردگی رنج می‌برد، به یک کلبه جنگی پناه برده بود و سال‌ها گوشه‌نشین شده بود. او در این سال‌ها فقط یک فیلم مستند به نام «آریرانگ» درباره این دوران بحرانی ساخته بود که چندان هم مورد توجه قرار نگرفت. اکنون با «پی‌یتا» یکی از کارگردانان مهم به آغوش سینما بازگشته است.
«آریرانگ» از کهن‌ترین و محبوب‌ترین ترانه‌های محلی کره‌ای‌هاست و از آغاز پیدایش این ملت تاکنون سینه به سینه نقل شده و چگونگی خواندن و اجرای آن نمایانگر روحیه خواننده‌اش است.
واژه «پی‌یتا» اما برخلاف آریرانگ نه در فرهنگ کره‌ای که در فرهنگ مسیحی ریشه دارد. «پی‌یتا» به تندیس‌هایی می‌گویند که حضرت مریم را در کنار جنازه مسیح نشان می‌دهد. مریم جنازه مسیح را از روی صلیب پایین کشیده و او را با پهلوی دریده روی زانوانش خوابانده است. در فرهنگ مسیحی بیینده می‌بایست با دیدن این صحنه از احساس ترحم سرشار شود و به خداوند ایمان بیاورد.
کیم کی دوک در «پی‌یتا» یک مرد جوان و سادیست را در مرکز توجه قرار می‌دهد.
در نخستین صحنه‌های پی‌یتا اما هیچگونه نشانی از ترحم و بخشش و ایمان نیست. در صحنه‌هایی بسیار خشن بازرگانان و تجاری که از عهده پرداخت وامشان به صراف‌های سوداگر برنیامده‌اند و فقیر شده‌اند، به دست یک فرد سادیست از کارافتاده می‌شوند با این امید که دست‌کم از بیمه کارافتادگی‌شان بتوانند بهره‌مند شوند.
در سال ۲۰۰۰ وقتی که فیلم «جزیره» از کیم کی دوک در جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد، عده‌ای از تماشاگران که تاب دیدن صحنه‌های خشن را نداشتند، از حال رفتند. این فیلم در همان سال کاندید شیر طلایی ونیز شد، اما نتوانست این جایزه را از آن خود کند.
کیم کی دوک در «پی‌یتا» یک مرد جوان، و سادیست را در مرکز توجه قرار می‌دهد. وقتی زنی وارد زندگی او می‌شود و ادعا می‌کند که مادرش است، ناگهان زندگی مرد هم دگرگون می‌شود. به این ترتیب کیم کی دوک موفق می‌شود روایتی متفاوت از اخلاق و عشق، پول و نیاز انسان به محبت به دست دهد. رویارویی یک فرد آزارکام با مادرش به فیلم حال و هوایی روان‌شناختی هم می‌دهد. کیم کی دوک تلاش می‌کند در قالب چنین داستانی پاره‌ای از مشکلات اجتماعی و اقتصادی در این سال‌های بحرانی را هم آشکار کند.
دوران نوجوانی کیم کی دوک که پدرش با او بدرفتاری می‌کرد به سختی سپری شد. در نه‌سالگی همراه خانواده‌اش به سئول رفت، مدرسه را رها کرد و به ارتش پیوست. در بیست‌سالگی در حلقه کشیشان مسیحی به کودکان نابینا کمک می‌کرد. در این زمان بود که به نقاشی روی آورد، و برای تحصیل در رشته نقاشی به پاریس رفت. اما در سال ۱۹۹۲ شروع به فیلمنامه‌نویسی کرد.
کیم کی دوک از ۱۹۹۶ تاکنون مجموعاً ۱۴ فیلم ساخته است. فیلم‌های او در یک فضای افسرده و با شخصیت‌هایی که توانایی ارتباط با هم را ندارند شکل می‌گیرد. رویکرد به خشونت یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فیلم‌های اوست. در کره جنوبی کیم کی دوک را به زن‌ستیزی متهم می‌کنند، اما او این اتهام را نمی‌پذیرد و آن را یک نوع کژتابی می‌خواند.
دو فیلم دیگر که در شصت و نهمین جشنواره فیلم ونیز مورد توجه و تقدیر قرار گرفتند هم همچنون «پی‌یتا» از مضمونی ضد مذهبی برخوردارند:
جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردان جشنواره ونیز به پل تامس اندرسن برای فیلم آمریکایی «مرشد» اعطاء شد. فیلیپ سیمور هافمن و واکین فینیکس بازیگران این فیلم نیز به طور مشترک جایزه بهترین بازیگر مرد را دریافت کردند.
فیلیپ سیمور هافمن در این فیلم نقش بنیانگذار یک «سکت» مذهبی را ایفا می‌کند. هوفمن پیش از نمایش این فیلم اعلام کرده که این «سکت» مذهبی ربطی به سانتولوژی ندارد و داستان فیلم فقط از این گروه مذهبی الهام گرفته شده است.
تومامس اندرسن که پنج بار نامزد اسکار بوده، «شب‌های بوگی»، «ماگنولیا» و «خون به پا می‌شود» را ساخته است.
اولریش سیدل کارگردان اتریشی برای فیلم «بهشت: ایمان» تولید مشترک اتریش، فرانسه و آلمان جایزه ویژه هیئت داوران را برد. سیدل در این فیلم اعتقاد به بهشت را به چالش می‌کشد. موضوع این فیلم زناشویی یک زن متعصب کاتولیک با یک مرد مسلمان و دعوای هر روزه‌روز آنان بر سر اعتقادات مذهبی‌شان است. پیش از برگزاری جشنواره فیلم ونیز یک گروه کاتولیک ایتالیایی به نام « NO ۱۹۴ » با شکایت از کارگردان این فیلم حاشیه‌‌ساز شد.
جایزه بهترین بازیگر زن به هاداس یارون برای بازی در فیلم اسرائیلی «خلاء را پر کن» به کارگردانی راما برشتین و ییگال برشتین اعطاء شد. جایزه بهترین فیلمنامه نیز به «چیزی در هوا» ساخته اولیویه آسایاس فیلمساز فرانسوی رسید.
فیلم «به هر قیمت» ساخته رامین بحرانی، سینماگر ایرانی مقیم آمریکا نیز در بخش مسابقه جشنواره فیلم ونیز شرکت داشت.
امیر نادری، سینماگر ایرانی ساکن نیویورک، داور بخش افق‌های شصت و نهمین جشنواره فیلم ونیز بود. در این بخش فیلم «خانه پدری» از کیانوش عیاری نیز شرکت داده شده بود. مهدی هاشمی، شهاب حسینی و نازنین فراهانی و مهران رجبی از بازیگران این فیلم هستند و موضوع فیلم هم مشکلات زنان در هفتاد سال گذشته در جامعه ایران است. این فیلم که در سال ۱۳۸۹ ساخته شده، هنوز در ایران به نمایش در نیامده و وزارت ارشاد هم با شرکت آن در جشنواره فیلم ونیز مخالفت کرده بود.
امسال هم مانند سالیان گذشته عده‌ای از ستارگان سینما با حضورشان به جشنواره فیلم ونیز رونق دادند: ژان مورو، کلودیا کاردیناله، بن افلک، ژراد دپاردیو، خاویر باردم و همچنین رابرت ردفورد از ستارگانی بودند که در شصت و نهمین جشنواره فیلم ونیز شرکت کردند.
جشنواره فیلم ونیز از قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان است و امسال هشتادمین سالگرد خود را جشن گرفت. این جشنواره همراه با جشنواره فیلم برلین و جشنواره کن از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان به‌شمار می‌آید.
منبع: دی تسایت، دی ولت، اشپیگل، فوکوس
در همین زمینه:
مرثیه‌ای برای کیم کی دوک، محمد عبدی، زمانه
کیم کی دوک و چوب گلف، محمد عبدی، زمانه
ویدئو: پیش‌پرده پی‌یتا، ساخته کیم کی دوک