جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد فرآیند حل و فصل اختلافات برای «حفظ برجام» فعال می‌شود و جمهوری اسلامی ایران باید بدون معطلی و تحت نظارت سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای از همه گام‌های کاهش تعهدات خود به برجام بازگردد. بورل همچنین گفت اتحادیه اروپا نسبت به برجام موضع متفاوتی با ایالات متحده دارد و همه تلاش‌های خود را برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران به‌کار خواهد گرفت.
(عکس از Kenzo TRIBOUILLARD / AFP)
جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا سه‌شنبه ۱۴ ژانویه/۲۴ دی در کنفرانس خبری در بروکسل اقدام سه کشور اروپایی برای آغاز فرآیند حل و فصل اختلافات را تایید و اعلام کرد:
«بریتانیا، فرانسه و آلمان براساس توافق هسته‌ای با ایران، اقداماتی را انجام داده‌اند تا مسیر برای تحریم‌های احتمالی در پاسخ به خروج تهران از برجام هموار شود».
او اما تاکید کرد که اقدام طرفین اروپایی به معنای اعمال بلافاصله تحریم‌ها علیه ایران نیست.
خبرگزاری رویترز ساعاتی پیش به نقل از دو دیپلمات اروپایی نوشته بود فرانسه، بریتانیا و آلمان قصد دارند با اطلاع به اتحادیه اروپا مکانیسم ماشه در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را به‌دلیل نقض جدید برجام از سوی ایران، به‌اجرا بگذارند.
به نوشته خبرگزاری اسوشیتدپرس این سه کشور در بیانیه‌ای اعلام کردند با توجه به اقدامات ایران، چاره دیگری جز این نداشته‌اند که نگرانی‌های مربوط به عدم پایبندی ایران به تعهداتش در برجام را به کمیسیون مشترک اعلام کنند. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در قالب این بیانیه گفت:
«کشورهای اروپایی دیگر نمی‌توانستند نقض روزافزون برجام از سوی ایران را بی‌پاسخ بگذارند. هدف ما مشخص است، می‌خواهیم این توافق را حفظ کنیم و در چهارچوب آن یک راه‌حل دیپلماتیک برسیم. از ایران می‌خواهیم تا به صورت سازنده وارد پروسه مذاکره شود که از همین اکنون آغاز شده است».
رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در حساب توییتر خود نیز بر اهمیت حفظ برجام در شرایط کنونی تاکید کرد، در ادامه سخنانش در مقر این اتحادیه گفت:
«ما مایل به حفظ توافق هسته‌ای برجام هستیم اما برای این منظور نیاز داریم تهران به همه تعهداتش به برجام عمل کند. از ایران می‌خواهیم بدون تعلل، به تعهد کامل به برجام برگردد و در این حین به سازمان بین‌المللی انرژی هسته‌ای برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران اتکا خواهیم کرد».
بورل با تاکید بر اینکه امیدوار است طرف‌های برجام با «حسن نیّت» رفتار کنند، در ادامه سخنانش افزود:
«من به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک، بر فرایند مکانیسم حل اختلاف نظارت خواهم کرد. هدف این مکانیسم، حل مشکلات مربوط به اجرای توافق در چارچوب کمیسیون مشترک است».
رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ خبرنگاری که از او درباره احتمال یک توافق جدید با حضور ایالات متحده آمریکا پرسید، گفت:
«موضع ما نسبت برجام کاملا متفاوت از موضع ایالات متحده است و برای برجام «جایگزینی» وجود ندارد. آمریکا از برجام خارج شده و ما در برجام مانده‌ایم و همه تلاشمان را برای جلوگیری از رفتن به شورای امنیت و لغو توافق انجام خواهیم داد».
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده پیشتر اعلام کرده بود باید توافق جدیدی جایگزین «توافق هسته‌ای فروپاشیده» برجام شود. بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا ساعاتی قبل در شبکه بی‌بی‌سی از پیشنهاد ترامپ حمایت کرد و گفت باید از «شر» توافق مورد نظر ترامپ را جایگزین آن کرد.
بر اساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام چنانچه ایران توافق هسته‌ای را نقض کند، می‌بایست در مدت ۳۰ روز به برجام بازگردد. در غیر این‌صورت کشورهای اروپایی می‌توانند پرونده ایران را برای بازگرداندن تحریم‌های اقتصادی به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع دهند. این مکانیسم که به‌عنوان «مکانیسم ماشه» شناخته می‌شود به صورتی طراحی شده که روسیه و چین نتوانند قطع‌نامه شورای امنیت را وتو کنند.
طبق مکانیزم ماشه وزیران خارجه طرفین دو هفته فرصت دارند برای خروج از این وضعیت مذاکره کنند. این مهلت در صورت توافق همه طرف‌ها قابل تمدید است و در صورت نیاز یک هیات مشاور می‌تواند ۲۰ روز دیگر برای صدور حکم نهایی به این مهلت اضافه کند.
در همین زمینه: