نعیمه دوستدار – بیش از ۱۴ هزار مهدکودک، هفت تا ده درصد کودکان ایرانی را پوشش می‌دهند. آموزش و رشد کودکان قبل از سن مدرسه، از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه اجتماعی به حساب می‌آید و اشتغال و تحصیل زنان، نیاز به گسترش مهدکودک‌ها را بیشتر کرده است.

در ایران، مهدکودک‌ها از معدود فضاهایی بوده‌اند که در آن دختران و پسران خردسال امکان بازی و معاشرت با هم را داشته‌اند و در برخی از آنها کلاس‌های آموزشی ویژه‌ای مانند موسیقی، شنا و گاه رقص وجود داشته است؛ برنامه‌هایی که در آموزش رسمی کشور، جایی ندارد و با آن برخورد می‌شود. حال این آزادی محدود در میان کودکان ایرانی هم از چشم ناظران ایدئولوژیک حکومت ایران دور نمانده است و از مدت‌ها پیش مسئولان حکومتی، کنترل ایدئولوژکی بیشتری برای مهدکودک‌ها در نظر گرفته‌اند.
 
از “عمو روحانی‌ها” تا تفکیک جنسیتی
 
تابستان سال ۱۳۹۰، وزارت آموزش و پرورش با ارسال بخشنامه‌ای اعلام کرد: “اختلاط نوآموزان دختر و پسر در کلاس‌های پیش‌دبستانی و مهد‌های کودک ممنوع است.”
 
به باور عده‌ای از مقامات حکومتی در ایران، مهدهای کودک بازمانده نظام شاهی و مروج فرهنگ غربی هستند و قصد دارند بنیان خانواده را به هم بریزند و فرزندان را از نفوذ و کنترل خانواده خارج کنند.
پیش از آن نیز طرح‌هایی مانند مهدکودک‌های دینی و “عمو روحانی در مهدکودک‌ها” از سوی مسئولان آموزش و پرورش مطرح شده بود. به باور عده‌ای از مقامات حکومتی در ایران، مهدهای کودک بازمانده نظام شاهی و مروج فرهنگ غربی هستند و قصد دارند بنیان خانواده را به هم بریزند و فرزندان را از نفوذ و کنترل خانواده خارج کنند.
 
در همین زمینه، تیرماه گذشته، لاله افتخاری، نماینده مردم تهران در اظهار نظری درباره مهدکودک‌ها گفت: “در بعضی از مهدکودک‌ها فرهنگ اروپایی به فرزندان آموزش داده می‌شود ما نیازی به مهدکودک‌ها نداریم.“
 
لاله افتخاری که در همایش ملی برترین‌های مدیریت روستایی صحبت می‌کرد، تاسیس مهدکودک‌ها را در شهرها و روستاها برنامه‌ریزی دشمن دانسته بود تا فرزندان را از مادران جدا کنند. او گفته بود دامن مادر برای تربیت کودک بهتر از مهدکود‌ک‌هاست.
 
دست پنهان دشمن در مهدکودک‌ها
 
انتقاد به برنامه‌های آموزشی در مهدکودک‌ها اما سابقه‌ای طولانی دارد. تابستان سال گذشته، خبرگزاری فارس که معمولا با انتشار مجموعه‌گزارش در زمینه یک موضوع، آن را در مرکز حساسیت‌ها قرار می‌دهد، در گزارشی از نمایش کارتون‌هایی که معاشقه آدم‌ها و حیوان‌ها را نمایش می‌دهد و آموزش رقص به وسیله‌ مربی‌ها در مهدکودک‌ها انتقاد کرد و مدعی شد که کودکان ایرانی به دلیل شنیدن آهنگ‌های نامناسب، از چهار سالگی به فکر پیدا کردن همسر هستند.
 
مسئولان ایران نگرانند با خارج شدن کودکان ایرانی از مهار کنترل اعتقادی مورد نظرشان، بنیان‌های عقیدتی خاصی که حکومت بر آن بنا شده، ضعیف‌تر شود.
 آنچه در گزارش فارس مطرح شد، در دو سال گذشته نیز چندین‌بار مطرح شده بود، اما از سال گذشته، توجه به آن بیشتر شده است و مسئولان ایران نگرانند با خارج شدن کودکان ایرانی از مهار کنترل اعتقادی مورد نظرشان، بنیان‌های عقیدتی خاصی که حکومت بر آن بنا شده، ضعیف‌تر شود.
 
در یک نمونه، در اسفندماه سال ۱۳۹۰، حسینی بوشهری، امام جمعه قم، در دیدار با مدیرکل و جمعی از معاونان پرورشی آموزش و پرورش استان قم، از اجرای برخی برنامه‌ها در مهدهای کودک با عنوان برنامه‌های شادی‌بخش انتقاد کرد و گفت: “آشنایی کودکان با رقص و موسیقی‌های تند موجب ماندگاری این موارد در اذهان آنها می‌شود، در حالی که می‌توان فرزندان این مرز و بوم را با مفاهیم قرآن و اهل‌بیت آشنا کرد و برنامه‌های شادی‌بخش خوبی نیز در این خصوص وجود دارد.”
 
به گفته وی، دست‌های پنهان برای سرمایه‌گذاری بر کودکان به منظور از دست رفتن آنها هستند و زمانی که فرد از کودکی با این مسائل آشنا شود، در دوره نوجوانی و جوانی به هیچ‌وجه نمی‌توان آنها را جذب کرد.
 
فشارهایی از این دست باعث شد که فروردین‌ماه امسال، ولی‌الله نصر، مدیر کل بهزیستی استان تهران به طور رسمی اعلام کند که این سازمان با مهدهایی که برنامه‌های “غیر اخلاقی” از جمله رقص را به کودکان آموزش می‌دهند برخورد می‌کند.
 
او گفت: “برنامه‌های آموزشی باید در راستای موازین اسلامی ‌باشد.” او همچنین تاکید کرد که تمام ‌برنامه‌های تدوین شده به مهدهای کودک ارسال شده‌اند، به طوری که مهدها حق آموزش برنامه‌های غیراخلاقی را ندارند.
 
مهدکودک‌ها در مسجد
 
برای تقویت بنیان‌های دینی و اثرگذاری بیشتر بر کودکان، اکنون سیاستگذاران آموزشی ایران تصمیم گرفته‌اند مهدکودک‌ها را به نهادهای مذهبی مانند مسجد نزدیک کنند.
 
معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی، نخستین‌بار تیرماه ۱۳۹۱،خبر از صدور مجوز تاسیس مهد کودک در مساجد داد. محمد نفریه، در گفت‌و‌گو با ایرنا اعلام کرد که راه‌اندازی مهد کودک در مساجد بر اساس استاندارهای تعریف شده در بهزیستی صورت می‌گیرد و  بهزیستی هیچ گاه استاندارهای اصولی و قانونی در مورد فضا، محیط و حتی پرسنل در مهد‌های کودک را نادیده نگرفته و به آسانی برای تاسیس آنها مجوز صادر نمی‌کند.
 
به نظر می‌رسد که امسال، کنترل برنامه‌های آموزشی در مهدهای کودک یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های سازمان بهزیستی باشد و رعایت موازین اسلامی‌ و شرعی در راس استانداردهای لازم برای حمایت از مهدهای کودک قرار بگیرد. برخورد با برنامه‌های آموزش رقص و آواز به کودکان و افزایش حجم آموزه‌های دینی در این مراکز، نشان می‌دهد که بار دیگر تلاش سیاستگذاران آموزشی ایران را بر تقویت مبانی فکری مورد پسند حکومت قرار گرفته و تحمیل فضای بسته و محدود به سطح سنی کودکان زیر هفت سال رسیده است.
همان زمان، او  به امضای تفاهم‌نامه بهزیستی با سیصد هیئت مذهبی در مورد راه‌اندازی مهدهای کودک در مساجد اشاره کرد و گفت: “اعضای این هیئت‌های مذهبی از جمله افرادی هستند که با رعایت استانداردها اقدام به تاسیس مدرسه یا مراکز دانشگاهی علمی، کاربردی کرده‌اند.“
 
اکنون نیز مدیر کل بهزیستی استان تهران از ارائه تسهیلات تشویقی به مساجد و اماکن مذهبی برای راه‌اندازی مهد کودک خبر داده است. ولی‌الله نصر، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفته است که پیش از این هم در استان تهران مجوز راه‌اندازی مهد کودک به اماکن دینی ارائه می‌شد، اما  قرار است امسال تعداد صدور مجوز برای این گونه مهدهای کودک افزایش پیدا کند.
 
برای این کار تسهیلاتی هم برای مساجد و اماکن مذهبی در نظر گرفته شده تا آنها را تشویق به ایجاد مهدکودک کند. مدیر کل بهزیستی استان تهران اعلام کرده است اماکن مذهبی و مساجد باید فردی را به عنوان موسس معرفی کنند و با توجه به شرایط و دستورالعمل و آئین‌نامه و مقررات موجود برای راه‌اندازی مهدکودک، مجوز و موافقت اصولی برای آنان صادر شود.
 
به گفته ولی‌الله نصر، داشتن تحصیلات مرتبط در رشته‌هایی مانند روانشناسی، کودک یاری و … یکی از شرایط دریافت مجوز است. از جمله تسهیلاتی که در این زمینه در نظر گرفته شده، یکی این است که امسال محدودیتی برای صدور مجوز مهد کودک وجود ندارد و هر فردی که شرایط لازم را داشته باشد، می‌تواند برای دریافت مجوز اقدام کند.
 
از سوی دیگر، معاون سازمان بهزیستی هم اعلام کرده که طلبه‌ها و هیئت‌های مذهبی در اولویت دریافت مجوز مهدهای کودک هستند. او گفته: “طلبه‌های زن و هیئت‌های مذهبی در اولویت دریافت مجوز ایجاد مهدهای کودک هستند، چرا که ایجاد مهدهای کودک با رویکرد دینی در اولویت سازمان بهزیستی قرار دارد.“
 
انعقاد تفاهم‌نامه میان سازمان بهزیستی و هیا‌ت‌های مذهبی بزرگ ایران، گام دیگری برای اسلامی‌ کردن مهدهای کودک بوده که بر اساس این تفاهم‌نامه‌، هیات‌های مذهبی برگزیده، مهدهای کودک با رویکرد دینی ایجاد می‌کنند.
 
کتاب دینی در مهدکودک‌ها
 
در کنار ایجاد این تسهیلات برای مساجد و هیئت‌های مذهبی، مسئولان ایران کوشیده‌اند با ارائه مواد آموزشی مذهبی، مهدهای کودک را هرچه بیشتر اسلامی ‌کنند.
 
طلبه‌های زن و هیئت‌های مذهبی در اولویت دریافت مجوز ایجاد مهدهای کودک هستند، چرا که ایجاد مهدهای کودک با رویکرد دینی در اولویت سازمان بهزیستی قرار دارد.
با همین هدف، قرار است ویرایش دوم کتاب آموزش مفاهیم دینی از مهرماه در میان مهدهای کودک سراسر ایران توزیع ‌شود. گویا ویرایش نخست این کتاب که در سه هزار نسخه ده جلدی منتشر شد، میان استادان حوزه و دانشگاه و مهدهای ممتاز توزیع شده و بعد از جمع‌آوری نظرات آنها، ویرایش دوم این کتاب انجام شده است. این در حالی است که تا پیش از این هم مهدهای کودک در ایران، در برنامه‌های خود آموزش قرآن و داستان‌های مذهبی را گنجانده بودند و مناسبت‌های مذهبی هم در آنها برگزار می‌شد.
 
با این اخبار، به نظر می‌رسد که امسال، کنترل برنامه‌های آموزشی در مهدهای کودک یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های سازمان بهزیستی باشد و رعایت موازین اسلامی‌ و شرعی در راس استانداردهای لازم برای حمایت از مهدهای کودک قرار بگیرد. برخورد با برنامه‌های آموزش رقص و آواز به کودکان و افزایش حجم آموزه‌های دینی در این مراکز، نشان می‌دهد که بار دیگر تلاش سیاستگذاران آموزشی ایران را بر تقویت مبانی فکری مورد پسند حکومت قرار گرفته و تحمیل فضای بسته و محدود به سطح سنی کودکان زیر هفت سال رسیده است.