مازیار مهدوی‌فر – فرض کنید یک بطری خالی داریم و یک عدد باکتری تک‌سلولی که در هر بار زاد و ولد از وسط به دو نیم و به دو باکتری جدید تبدیل می‌شود. یک سلول به دو سلول، دو سلول به چهار سلول و همینطور با ضرایب دوتایی تکثیر و دوبرابر می‌شود.
حالا فرض کنید هربار یک دقیقه زمان ببرد تا تعداد سلول‌‌های ما دوبرابر شود. می‌خواهیم سلول باکتری را در ساعت ۱۱ صبح داخل بطری بگذاریم و تا ساعت ۱۲ ظهر افزایش جمعیت باکتری‌ها را مطالعه کنیم. این آزمایشی هست که دکتر آل بارتلت (Al Bartlett) استاد رشته فیزیک دانشگاه کلرادو برای شاگردانش توصیف کرد تا بتواند مفهوم افزایش روزافزون جمعیت در دنیا و خاصیت هولناک رشد تصاعدی را به آنها بفهمند.
بارتلت نتیجه آزمایش را اینگونه تحلیل می‌کند: «فکر می‌کنید در چه ساعتی نیمی از ظرف از باکتری پر می‌شود؟ شاید جواب‌تان مثلاً ساعت یازده و نیم باشد. نتیجه مطالعه نشان می‌دهد که اگر به ازای هر دقیقه تعداد باکتری‌ها دوبرابر شود درحالی‌که تنها یک دقیقه به ساعت ۱۲ ظهر یعنی پایان آزمایش باقی مانده فقط نیمی از بطری پرشده است. سئوال دوم این است: چه زمانی بطری پر می‌شود؟ ساعت ۱۲ ظهر بطری پر می‌شود. درحالی‌که فقط یک دقیقه قبلش نیمه‌پر بوده و یک دقیقه قبل‌تر (دو دقیقه مانده به ۱۲) فقط یک‌چهارم بطری از جمعیت باکتری‌ها پرشده است.»
اگر به رشد جمعیت دنیا طی دوهزار سال گذشته نگاهی بیندازیم متوجه رشد باکتری‌وار جمعیت انسان‌ها می‌شویم. در سال یک میلادی، تنها ۱۵۰ میلیون نفر روی زمین زندگی می‌کردند. این عدد هزارسال بعد دو برابر شد و به ۳۰۰ میلیون نفر رسید، اما در حدود سال ۲۰۰۰ یعنی هزار سال بعد از آن عدد جمعیت دنیا از پنج میلیارد نفر هم گذشته بود. پیش‌بینی ترسناک صندوق جمعیت سازمان ملل این است که در سال ۲۰۵۰ یعنی فقط ۵۰ سال بعد از سال ۲۰۰۰، ۹ میلیارد انسان زنده روی کره زمین زندگی خواهند کرد.
نخستین‌بار سازمان ملل در سال ۱۹۸۹ روز ۱۱ ژوئیه هر سال را به نام «روز جهانی جمعیت» نامگذاری کرد. ۱۱ ژوئیه سال ۱۹۸۷ روزی است که در آن جمعیت دنیا از عدد پنج میلیارد گذشت. این روز انتخاب شد تا هر ساله کشورها و سازمان‌های بین‌المللی با مبنا قرار دادن و یادآوری آن عزم خود را برای مقابله با مشکلات ناشی از افزایش جمعیت جزم کنند.
شعار امسال: دسترسی همگانی به خدمات بهداشت و سلامت باروری
صندوق جمعیت ملل متحد که زیر مجموعه سازمان ملل است هر ساله با اعلام شعاری ویژه تلاش می‌کند به برنامه‌های جهانی که در راستای جمعیت و توسعه، حقوق بشر، حقوق زنان، سلامت باروری و مانند این‌ها هستند جهت ببخشد. امسال شعار روز جهانی جمعیت این است: «دسترسی همگانی به خدمات سلامت باروری».
انسان‌ها بایستی به صورتی کاملاً انتخابی از حق دسترسی همگانی به خدمات سلامت باروری برخوردار شوند. این بدان معناست که کل جمیت دنیا اعم از زن یا مرد باید از حق انتخاب شریک جنسی، انتخاب وضعیت بچه‌دار شدن از زمان و مکان آن گرفته تا تعداد بچه برخوردار و همه باید به امکانات ضد بارداری دسترسی داشته باشند.
سازمان بهداشت جهانی سلامت را دارا بودن وضعیت مناسب از نظر فیزیکی، روحی و اجتماعی می‌داند و نه فقط فقدان بیماری. بر این اساس در سال ۱۹۹۴ و در کنفرانسی که با حضور کشورهای عضو سازمان ملل در قاهره تشکیل شد کشورهای عضو، سلامت باروری یا جنسی را در محدوده‌ای وسیع‌تر تعریف کردند. محدوده‌ای که شامل کلیه مسائل مربوط به باروری در تمام دوره زندگی یک انسان می‌شود. به عبارتی حق برخورداری از سلامت باروری به این معناست که همه انسان‌ها بتوانند به صورت رضایت‌بخشی از زندگی جنسی خود بهره‌مند شوند.
انسان‌ها بایستی به صورتی کاملاً انتخابی از حق دسترسی همگانی به خدمات سلامت باروری برخوردار شوند. این بدان معناست که کل جمیت دنیا اعم از زن یا مرد باید از حق انتخاب شریک جنسی، انتخاب وضعیت بچه‌دار شدن از زمان و مکان آن گرفته تا تعداد بچه برخوردار و همه باید به امکانات ضد بارداری دسترسی داشته باشند. حق انتخاب در مورد ازدواج، چه از لحاظ فرد مورد نظر و چه زمان و مکان ازدواج بخشی دیگر از حقوق باروری است. به این مورد اضافه کنید حق برخورداری از بهداشت حاملگی، امکانات زایمانی و حمایت‌های لازم از مادر و نوزاد و در کنار همه این‌ها حق دریافت آگاهی‌ها و آموزش‌های لازم در تمام موارد ذکر شده را برای رسیدن به تصمیم درست.
در کنگره قاهره «دسترسی همگانی به خدمات بهداشت و سلامت باروری تا سال ۲۰۱۵ برای تمام جمعیت دنیا» به عنوان یک هدف اصلی از طرف تمامی کشورهای عضو مورد توافق قرار گرفت و همه ملزم به فراهم کردن زمینه‌های مناسب برای اجرای آن شدند، اما با توجه به شرایط حال حاضر دنیا به نظر می‌رسد کشورهای در حال توسعه حداقل ظرف سه سال آینده نتوانند به این هدف نزدیک شوند.
در بسیاری از کشورهای دنیا امکان دسترسی به قرص‌های ضد بارداری و کاندوم برای بسیاری از زنان و مردان وجود ندارد. به همین دلیل حاملگی‌های ناخواسته بسیاری به خصوص در دختران نوجوان رخ می‌دهد که باعث مرگ و میر شمار زیادی از آنها می‌شود. برنامه‌های تنظیم خانواده نیز در بسیاری از کشورهای رو به رشد به درستی انجام نمی‌شود.
در بسیاری از کشورهای دنیا امکان دسترسی به قرص‌های ضد بارداری و کاندوم برای بسیاری از زنان و مردان وجود ندارد. به همین دلیل حاملگی‌های ناخواسته بسیاری به خصوص در دختران نوجوان رخ می‌دهد که باعث مرگ و میر شمار زیادی از آنها می‌شود. برنامه‌های تنظیم خانواده نیز در بسیاری از کشورهای رو به رشد به درستی انجام نمی‌شود. همه این‌ها در کنار مشکلات دیگر رسیدن به هدف یادشده را با سختی‌های زیادی روبه‌رو کرده است.
با این حال سازمان‌های بین‌المللی و به خصوص صندوق جمعیت ملل متحد همچنان با امیدواری در تلاشند تا بتوانند با تعیین اولویت‌های مناسب راه‌های بهتری برای غلبه بر این مشکلات پیدا کنند. دکتر باباتونده اوسوتی‌مهین (Babatunde Osotimehin) مدیر اجرایی صندوق تأکید ویژه‌ای بر آموزش برای نسل جوان دارد.
او می‌گوید: «ما باید افراد جوان را در مرکز برنامه‌هامان قرار دهیم. در برنامه توسعه باید مطمئن باشیم که آنها آموزش‌های مناسب را دریافت می‌کنند. همینطور مهارت‌های لازم را. وقتی از آموزش حرف می‌زنم، این آموزش شامل مهارت‌های جنسی هم می‌شود. یعنی جوانان بتوانند انتخاب سالم درستی در زمینه باروری خود داشته باشند. باید از حق آنها محافظت کنیم تا وقتی به اختیار خود انتخاب می‌کنند مجبور نباشند کاری را که دوست ندارند انجام دهند.»
