نشست بین افغانان در دوحه، پس ازماه‌ها کش و گیرهای بسیار، به کمک آلمان و قطر برگزار شد. نشستی با اشتراک گروه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقلیت‌های مذهبی و سنی در افغانستان. بیش از ۷۰ تن در این نشست شرکت کردند. نمایندگان طالبان، مقام‌های حکومتی، فعالان سیاسی ونمایند‌گان اقلیت‌های افغانستان، خبرنگاران، زنان و جوانان، مشمول این گفتوگو کنند‌گان بودند که برای یافتن کلید گم‌شده صلح در کشور، رایزنی کردند.
این نشست در میانه‌های هفتمین دور گفتوگوهای آمریکاییان با طالبان، برگزارشد: دور هفتم مذاکرات صلح افغانستان در دوحه قطر آغاز شد
برآیند این نشست خوشبینی‌های زیادی را در درون افغانستان برای رسیدن به صلح و آغاز گفتوگوهای رسمی با طالبان به بارآورده است.
ژنرال جاوید کوهستانی، از ماموران پیشین استخباراتی افغانستان به زمانه می‌گوید که هم‌پذیری‌ها در این نشست، نشان دهنده آن است که طالبان تمایل به آغاز گفتوگوهای رسمی با دولت افغانستان نیز دارند و این می‌تواند امیدوار کننده باشد.
ژنرال جاوید کوهستانی، مامور پیشین استخباراتی افغانستان:
«شکی نیست که تغییر در برخورد طالبان در نتیجه فشارها، راه را برای گفت‌وگوها هموار کرده است. در گذشته طالبان آماده گفتوگوهای بین‌الافغانی نبودند، اما نشست اخیر در دوحه نشان می‌دهد که نقشه راه صلح و زمینه‌های گفتوگوهای رسمی در آینده‌های نزدیک فراهم خواهد شد. از تفاهم و زبان نرم مشترک طرف‌های گفتوگو کننده در دوحه، برمی‌آید که طالبان نیز مایل به کاهش خشونت‌ها و پایان جنگ در افغانستان استند.»
حقوق و آزادی‌های زنان در گفتوگو با طالبان
کمتر چهره‌های نشست‌های سیاست‌گران افغانستان با طالبان در مسکو، در این نشست به چشم می‌خوردند. در این نشست، شمار زنان نیز از دو به ۹ تن افزایش یافته بود. حضور فعال چهره‌های جوان از برجستگی‌های دیگر هیات افغانستان در گفت‌وگوها با طالبان در این نشست بود. کسانی که حرف‌های دل‌شان را برای آینده بهتر افغانستان و برای حفظ دست‌آوردهای سال‌های پسین در کشور، مستقیم با طالبان گفتند.
یکی از موضوعات اساسی و جنجال‌برانگیز گفت‌وگوها با طالبان، موضوع حقوق و آزادی‌های زنان در کشور است. چیزی که نگرانی‌های زیادی را در میان مردمان افغانستان به ویژه زنان، از برگشت قوانین سخت‌گیرانه و از میان رفتن دست‌آوردها به بار آورده است. زنان گفتوگو کننده پشت یک میز با نمایندگان طالبان، دست‌آوردهای افغانستان در بخش زنان و نگرانی‌هایشان را مطرح کردند.
انارکلی هنریار، یکی از این زنان است. هنریار که از اقلیت‌های سیک و هندوان افغانستان در این نشست نمایند‌گی کرد، همانند دیگر اعضای هیات کشور خواستار آتش‌بس دائمی در افغانستان، است. هنریار نگرانی‌های زنان و موضوع برابری اقلیت‌های افغانستان را نیز با نمایندگان آمریکا و طالبان، مطرح کرده است. چیزی که به باور او باید در گفتوگوهای صلح جدی گرفته شود.
انارکلی هنریار، عضو مجلس سنای افغانستان:
«حرف‌هایی که طالبان در مورد حقوق زنان داشتند، موارد خوبی روی کاغذ نوشته بودند. این که در عمل چه خواهند کرد، با گذشت زمان مشخص خواهد شد. این که حاضر استند با گروه‌های مختلف، با زنان، با جوانان و با من که از اقلیت‌های مذهبی افغانستان هستم پشت یک میز بنشینند تا تلخی‌هایی را که از دوران طالبان در افغانستان داشتیم با آنان شریک بسازیم، یک پیشرفت است.»
در این میان اما، سهیل شاهین، عضو هیات طالبان گفته است که زنان در چارچوب اصول اسلامی حق کار و تعلیم خواهند داشت. گزارش‌هایی هم از درون نشست افغانان در دوحه به رسانه‌ها درز کرده است که هیات طالبان، خواستار جداسازی صنف/ کلاس‌های درسی دختران و پسران در دانشگاه‌ها استند.
این موضوع از همین اکنون، واکنش‌های تندی را در شبکه‌های اجتماعی در میان افغانان به همراه داشته است.
قطع‌نامه پایانی نشست دوحه
نشست دو روزه افغانان در دوحه، با اعلام یک قطع‌نامه ۸ ماده‌ای به پایان رسید. در این قطع‌نامه آمده است که طالبان، توافق کرده‌اند که خشونت‌ها را با توقف حملات بر مراکز مذهبی، مکتب‌ها، شفاخانه‌ها، مراکز آموزشی، بازارها، بندهای آب و محلات کار کاهش دهند. تعهد بر کاهش تلفات غیرنظامیان نیز در این قطع‌نامه، برجسته شده است.
پشتیبانی‌های همه جانبه از تلاش‌های صلح، توافق روی یک نظام اسلامی در افغانستان، آغاز روند صلح همزمان با تکمیل شرایط لازم، به میان آمدن اصلاحات لازم و حفظ و تقویت نهاد‌های اساسی، تاسیسات دفاعی و سایر نهاد‌ها درافغانستان، بخش‌هایی از این قطع‌نامه استند.
تامین حقوق زنان در بخش‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، تعلیمی و فرهنگی در چارچوب ارزش‌های اسلامی و تامین حقوق اقلیت‌های مذهبی افغانستان، تعهد دیگری در این قطع‌نامه است:
گفتوگوهای افغانان در دوحه، کامیابی‌ها و ناکامی‌ها
زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه واشنگتن برای صلح افغانستان، هفتمین نشست آمریکاییان را با طالبان، پر ثمرتر ازدورهای قبل خواند. نشستی که شش روز به درازا کشیده است. در این هنگام اما، او برگزاری گفت‌وگوها را میان افغانان برای تامین صلح در افغانستان حیاتی دانست.
به باور خلیل‌زاد، در شش روز گفت‌وگو‌های‌شان با طالبان، بر سر چهار بخش توافق‌نامه صلح چون تضمین در پیکار با هراس‌افگنی، خروج نیروها، شرکت در گفتوگوهای بین‌افغان و آتش‌بس جامع و دائمی، پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته‌اند.
گفتوگوهای آمریکاییان با هیات طالبان، پس از گفتوگوهای افغانان از سر گرفته شده است.
نشست افغانان در دوحه، متفاوت‌تر از نشست‌های سیاست‌گران افغانستان با نمایندگان طالبان در مسکو برگزار شده است. در این نشست هیات افغانستان نیز متفاوت‌تر و همه شمول‌تر از پیش به چشم می‌خورد. طالبان هم در نخستین ساعات برگزاری این نشست، ابراز خشنودی از برآیند آن کردند.
سهیل شاهین، از سخنگویان طالبان در قطر و از شرکتکنندگان این نشست گفت که برگزاری این‌گونه نشست‌ها میان افغانان، می‌تواند که برای رسیدن به صلح در افغانستان، موثر باشد.
سهیل شاهین، عضوهیات گفتگوکننده طالبان:
«این نشست‌ها افغان‌ها را با هم نزدیک می‌سازد. این برای رسیدن به صلح و حل قضیه افغانستان بسیار موثر و مثبت است. ادامه این نشست‌ها برای تامین صلح در افغانستان، کمک می‌کند. اختلاف‌ها و نظریات میان شرکتکنندگان وجود دارد، اما هر که نظریات خودش را دارد تا چگونه در افغانستان، صلح تامین شود.»
در این میان، گزارش‌هایی هم پخش شدند که طالبان، با حضور سلام رحیمی که به تازگی از سوی رییس‌جمهور غنی، به حیث وزیر دولت در امور صلح گماشته شده است، مخالفت کردند. با شمار دیگری از مقام‌های ارشد حکومتی و اعضای شورای عالی صلح اما، پشت یک میز نشستند. ظاهرا این چراغ سبز بر آغاز رسمی گفتوگوهای سیاسی میان افغانان بود.
حفظ نظام فعلی، حقوق زنان، حقوق اقلیت‌ها، آزادی بیان و نپذیرفتن امارت اسلامی، ازخواست‌های هیات افغانستان بوده است.
آتش‌بس، تلاشی با ناامیدی
آتش‌بس در کشور از خواست‌های مهم هیات افغانستان است. مخالفان سیاسی حکومت، زنان و جوانان همه در این نشست بر به میان آمدن یک آتش‌بس دراز مدت در افغانستان تاکید داشته‌اند. چیزی که از خواست‌های حکومت و نمایندگان آمریکایی نیز در گفت‌وگوها با طالبان بوده است. این خواست را سیاست‌گران افغانستان در نشست‌های مسکو نیز داشتند، اما طالبان بی‌میل به پذیرش این خواست بوده‌اند.
طالبان پذیرفتن آتش‌بس در افغانستان را مشروط به خروج نیروهای خارجی از کشور دانسته‌اند. چیزی که ممکن است عملی شدن آن به این زودی‌ها کار آسانی نباشد.
خواست آتش‌بس درست در اوضاعی مطرح می‌شود که همزمان با گفتوگوهای صلح میان آمریکاییان و طالبان، خشونت‌ها در کشور اوج گرفته‌اند. همزمان با آغاز گفتوگوهای افغانان در دوحه هم، در یک حمله طالبان در غزنی، نزدیک به ۲۰۰ تن زخمی شدند و بیش از ۱۰ تن دیگر کشته شدند. بیشتر کشته و زخمیان این رویداد، کودکان و دانش‌آموزان مکتب بودند.
هیات طالبان گفته است آن افراد طالبان که عامل قتل غیرنظامیان در کشور شناخته شوند، به کیفر خواهند رسید. هیات افغانستان اما، در نشست دوحه، موضع‌گیری جدی در برابر حمله‌های طالبان که سبب کشتار غیرنظامیان می‌شوند، داشته‌اند.
با این همه ظاهر عظیمی، سخنگوی پیشین وزارت دفاع ملی افغانستان، به زمانه می‌گوید که اگر در جریان گفت‌وگوها بر سر یک آتش‌بس دراز مدت توافق نشود، خشونت‌ها برای امتیازطلبی‌های طالبان در کشور افزایش خواهد یافت و قربانی اصلی آن مردمان افغانستان خواهند بود.
ژنرال ظاهر عظیمی، سخنگوی پیشین وزارت دفاع ملی افغانستان:
«در سطح منطقه و جهانی یک حسن نیت خوبی برای پایان جنگ در افغانستان به میان آمده است. از همین رو تلاش‌ها و فشارها برای کشانیدن طالبان بر سر میز گفتوگوهای بین‌الافغانی نیز بیشتر شده‌اند. امیدوار هستیم که در جریان این گفت‌وگوها، توافق بر سر یک آتش‌بس درازمدت صورت بگیرد. در جریان گفتوگوهای دو روز آینده نمایندگان آمریکا با طالبان روشن خواهد شد که روی چه مواردی به توافق خواهند رسید و این توافقات سرنوشت گفتوگوهای رسمی را با حکومت خواهند ساخت.»
آزادی بیان، زیر باری از تهدید‌ها
آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها در افغانستان نیز از بحث‌های مهم در گفتوگوهای صلح بوده است. در نشست افغانان در دوحه، خبرنگاران نیز دست‌آوردها و نگرانی‌ها را در پیوند با آزادی رسانه‌ها و آزادی بیان، به گونه مستقیم با طالبان مطرح کرده‌اند؛ در حالی که طالبان وضعیت کنونی آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها را در افغانستان، ناپذیرفتنی گفته‌اند.
سهیل شاهین، عضو گفتوگو کننده طالبان گفته است که آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها را در کشور در مطابقت با اصول اسلامی رعایت خواهند کرد.
سهیل شاهین، عضوهیات گفتگوکننده طالبان:
«مطبوعات باید بی‌طرف باشد. ما آزادی بیان و آزادی مطبوعات را در افغانستان، در چوکات اصول اسلامی می‌خواهیم و این برای جامعه ضروری است. آزادی بیان باید برای بهتر ساختن جامعه باشد نه برای تخریب اشخاص و گروه‌ها در جامعه ….»
شرکتکنندگان این نشست بیش از هر زمان دیگری امیدوار بر برآیند این نشست هستند. چگونگی برگزاری انتخابات، آتش‌بس، جلوگیری از تلفات غیرنظامیان، چگونگی ساختار نظام سیاسی کشور و … به گونه جدی در این دو روز گفتوگوهای افغانان مطرح شدند.
گفت‌وگوها بر سر آتش‌بس در کشور اما در این نشست نیز بی‌نتیجه ماند. در قطع‌نامه نشست افغانان نیز چیزی درباره آتش‌بس گفته نشده است. به این ترتیب امیدهای کابل از بهر توافق بر سر یک آتش‌بس با طالبان، به ناامیدی مبدل شد.
گرچه مجموعه گفت‌وگوها پشت درهای بسته و به دور از دید رسانه‌ها صورت گرفتند، اما آنچه از چشم رسانه‌ها دور نماند هم‌نشینی‌های گرم برخی از اعضای هیات افغانستان با طالبان بود. خلاف دو دور قبل گفتوگوهای سیاست‌گران افغانستان با طالبان در مسکو، این بار طالبان با مقام‌های دولتی نیز گفتوگو کردند، با زنان پشت یک میز نشستند و با صرف غذا، قصه‌های خودمانی نیز کردند.