در حالی‌که برخی از دیپلمات‌های اروپایی از تشدید تلاش‌ها برای حفظ برجام خبر داده‌اند، حسن روحانی بار دیگر کشورهای اروپایی متعهد به برجام را مورد انتقاد قرار داد و گفت آن‌ها به «روح برجام» آسیب رسانده‌اند. رئیس بانک مرکزی ایران نیز گفته است از زمان کاهش تعهدات ایران به برجام پیشرفتی در حفظ آن رخ نداده است.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران چهارشنبه ۲۹ خرداد در جلسه هیئت دولت درباره اقدام ایران در کاهش تعهدات خود به برجام گفت: «کاری که ما انجام می‌دهیم علی‌رغم این‌که برخی از کشورها تبلیغات ناصحیح می‌کنند، حداقل اقدام ایران است. طرف مقابل نه تنها تعهداتش را انجام نداده بلکه آن را کاهش داده و روح اصلی برجام را که گشایش بخش اقتصادی و تجارت و روابط اقتصادی مناسب ایران با جهان است، زیر علامت سئوال قرار داده است. (…) روح برجام از طرف آن‌ها و برخی متعهدان مقابل ما متأسفانه صدمه دیده است.»
روحانی افزود: «هیچ‌کس نمی‌تواند به ایران اعتراض کند و یا ما را مورد سرزنش قرار دهد. ما طبق قانون و در چارچوب مقررات عمل می‌کنیم.»
شورای عالی امنیت ملی ۱۸ اردیبهشت سال جاری در سالگرد خروج آمریکا از برجام با صدور بیانیه‌ای از کاهش سطح تعهدات ایران در توافق هسته‌ای خبر داده و به کشورهای باقی‌مانده ۶۰ روز مهلت داده بود که تعهدات خود در زمینه‌های بانکی و نفتی را اجرا کنند. اتحادیه اروپا این ضرب‌الاجل را رد کرده بود. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در نشست خبری روز دوشنبه خود در محل تأسیسات آب سنگین اراک اعلام کرد که با شتاب گرفتن روند تولید اورانیوم غنیشده، ایران تا ۶ تیر از سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده عبور می‌کند. این اقدام به معنای نقض برجام است.
در همین حال، عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران نیز روز چهارشنبه با بیان این‌که ایران «آمادگی کافی» برای آغاز فعالیت سازوکار مالی ایران و اروپا، موسوم به اینستکس را دارد و نهاد منتناظر آن «ساتما» را هم تشکیل داده است، گفت: «بارها اعلام کرده‌ایم که اگر اتحادیه اروپا تمایل دارد این سامانه کار کند یا باید نفت ایران را خریداری کند یا این‌که باید خط اعتباری برقراری شود، اینستکس که “خشک خالی” نمی‌تواند کار کند.»
همتی در پاسخ به این پرسش که پس از کاهش تعهدات به برجام و تعیین مهلت از سوی ایران، آیا پیشرفتی رخ داده است؟ گفت: «فعلاً خیر».
شامگاه روز گذشته، سه‌شنبه ۲۸ خرداد / ۱۸ ژوئن، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و گفت‌وگو کرد. یکی از موضوعات گفت‌وگوی این دو درباره توافق هسته‌ای با ایران بود.
خبرگزاری رویترز در حاشیه این دیدار به نقل از سه دیپلمات گزارش داد که کمیسیون مشترک برجام احتمالاً تا دو هفته آینده تشکیل می‌شود و تا آن زمان نیز بریتانیا، آلمان و فرانسه اقدامات دیپلماتیک خود را افزایش می‌دهند.
یکی از منابع رویترز حتی احتمال داد که وزیران خارجه سه قدرت اروپایی برای مذاکره درباره برجام به تهران سفر کنند.
موگرینی روز دوشنبه پس از اجلاس وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل در واکنش به کاهش سطح تعهدات ایران در برجام گفت: «ایران به تعهداتش ذیل برجام پایبند بوده است. تمرکز اتحادیه اروپا در حال حاضر روی حفظ توافق هسته‌ای با ایران و برخوردار شدن مردم ایران از عواید برجام قرار دارد.»
موگرینی یادآوری کرد که ارزیابی اتحادیه اروپا درباره پایبندی ایران به برجام مبتنی بر گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و نه بیانیه‌ها.
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۲۰ خرداد / ۱۰ ژوئن پس از شرکت در جلسه شورای حکام این آژانس و ارائه گزارشی درباره ایران، اعلام کرد که جمهوری اسلامی سرعت تولید اورانیوم غنیشده خود را افزایش داده است اما معلوم نیست که در چه زمانی به حد محدودیت خود در غنی‌سازی اورانیوم خواهد رسید.
در برجام حد مجاز ذخایر اورانیوم غنیشده ایران ۲۰۲,۸ کیلوگرم تعیین شده است. براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۱۰ خرداد / ۳۱ مه، میزان ذخایر اورانیوم غنیشده ایران در بهمن‌ماه ۱۶۳,۸ کیلوگرم بود که تا ۳۰ اردیبهشت امسال به ۱۷۴,۱ کیلوگرم رسیده است.
بیشتر بخوانید: