برای اولین بار در تاریخ ترکیه، کمونیست‌ها اداره امور شهری یک استان را در این کشور به دست گرفتند. در انتخابات محلی شهرداری‌ها و شوراهای شهر ۳۱ مارس در درسیم، فاتح مهمت ماچ اوغلو از حزب کمونیست ترکیه با ۳۲ درصد آرا بر رقیبش از حزب دموکراتیک خلق‌ها (ه د پ) پیروز شد. او کیست؟ و چه برنامه‌ای دارد؟
نماد حکمرانی خوب
چهار سال پیش در اواجیک، شهری کوچک و کردنشین واقع در درسیم (تونج‌ایلی) در شرق ترکیه، اتفاقی غیرعادی و عجیب رخ داد. اهالی این شهرستان کوچک سه‌هزار و سیصد نفره یک کمونیست را به عنوان شهردار انتخاب کردند: فاتح مهمت ماچ اوغلو.
از آن زمان، به جای تصویر مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار ترکیه، که در اکثر سایر ادارات دولتی ترکیه به دیوار آویخته شده٬ بر دیوار سرسرای ساختمان شهرداری تصویری از کارل مارکس به چشم می‌خورد.
روی برگ کاغذی بر دیوار خارجی ساختمان شهرداری نیز ریزِ درآمد، هزینه‌ها، و مازاد بودجه —که بخشی از آن به بورسیه کردن دانشجویان اختصاص داده شده— در معرض عموم قرار گرفته است.
ماچ اوغلو به اهالی این شهرستان کوچک وعده شفافیت و پاسخگویی داده بود؛ او با ارائه ریز درآمدهای شهر بخشی از این وعده را تحقق بخشید و همزمان نیز مجمعی مردمی برای بحث و تصمیم‌گیری در مورد امور شهر ایجاد کرد.
خبر و عکس این اقدامات شهردار سرخ روی توییتر—که برای بسیاری از جوانان ترک منبع و پایگاهی خبری است— منتشر شد. و ظرف چند هفته، شهردار گمنام اواجیک به نماد مردمیِ حکمرانی مطلوب در ترکیه بدل شد.
نتیجه این اقدامات پس از چهار سال، پیروزی در انتخابات شهرداری درسیم با جمعیتی حدود ۹۰ هزار نفر بوده است. حالا حوزه تحت مدیریت شهردار محبوب چند برابر بزرگ‌تر شده است. او پس از پیروزی انتخابات هفته گذشته درسیم به روزنامه چپ‌گرای سول ترکیه گفت: «به کل کشور ثابت خواهیم کرد که الگوی سوسیالیستی ممکن است.»
«عسل کمونیستی» اواجیک
در چهار سال گذشته مهمترین برنامه این شهردار سرخ خودکفایی اقتصادی منطقه‌اش بود. در سال ۲۰۱۷، شهرداری اواجیک یک شرکت تعاونی تأسیس کرد، که براساس گفته‌های ماچ اوغلو، باعث ایجاد ۲۵۰ شغل در حوزه زنبورداری، تولید طبیعی عسل، و کشت نخود و لوبیا شده است.
ایجاد تعاونی برای تولید و توزیع محصولات کشاورزی، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کشاورزان و دیگر اقدامات این شهردار کمونیست در این منطقه کوچک٬ تولید را از ۲۵ تن در سال به ۶۰۰ تن افزایش داد.
در یک کلام و برخلاف آنچه غالباْ در جهان تحت سلطه قواعد سرمایه اتفاق می‌افتد، شهرداری در اواجیک نه ابزار غارت منابع طبیعی و دارایی‌های عمومی، بلکه میانجی‌ای شد برای قراردادن منابع عمومی و طبیعی در خدمت نیازهای مردم.
ماچ اوغلو همچنین چندین کتابخانه راه‌اندازی کرد، حمل‌ونقل عمومی را رایگان ساخت، و هزینه آب تأمین‌شده از سوی شهرداری را کاهش داد. به علاوه، او شرایط کار برای زنان را در این شهرستان کوچک تسهیل کرد. در شهرهای بزرگ ترکیه، نظیر استانبول اکنون «عسل کمونیستی» این روستا مد روز و بسیار محبوب است.
اواجیک از مکان‌های مقدس علوی‌هاست که بزرگ‌ترین اقلیت مذهبی ترکیه‌اند.
ماچ اوغلو همچون بسیاری از ساکنان منطقه، به لحاظ مذهبی علوی و به لحاظ قومی از کردهای زاز است. جامعه علویان که هم ترک‌ها و هم کردها را در برمی‌گیرد، از نخستین خیزش‌‌کنندگان بر ضد دولتِ نوپای ترکیه بود که نسبت به اقدامات دولت خصوصاً در جهت یکسان‌سازی فرهنگی اجباری که در سال ۱۹۳۶ آغاز شده بود، دست به اعتراض زد. ارتش ترکیه ده‌ها هزار علوی را کشت. و البته سال‌ها بعد، یعنی در ۲۰۱۱، اردوغان از جانب دولت ترکیه به خاطر این کشتار از علویان عذرخواهی کرد.
در دهه ۱۹۸۰ حزب کارگران کردستان (پ ک ک) شروع به ساخت پایگاه‌هایی در کوه‌های دورافتاده اطراف اواجیک کرد. ماچ اوغلو و اکثر چپ‌گرایان منطقه در مصاحبه‌هایی اعلام کردند که از این چریک‌ها و روش آنها حمایت نمی‌کنند.
ارتش ترکیه حضور پررنگی در این منطقه برای مهار پ ک ک دارد؛ و از این بابت، حکومت نظامی و ایست‌های بازرسی بخشی از زیست روزمره ساکنان اواجیک است.
موافقان و مخالفان کمونیست اواجیک
سال گذشته وقتی رئیس‌جمهور ترکیه٬ رجب طیب اردوغان٬ به طور غیرمنتظره‌ای از برگزاری یک سال پیش از موعد انتخابات ریاست جمهوری خبر داد، گروهی از شهروندان ترکیه در توییتر از ماچ اوغلو درخواست کردند کاندیدای ریاست جمهوری شود. در آن زمان، یکی از کاربران نوشت: «آقای شهردار، محض رضای خدا حالا که تاریخ انتخابات اعلام شده کاندیدای ریاست جمهوری ما شوید و نجات‌مان دهید».
ماچ اوغلوی چهل‌ونه ساله، که از کارکنان سابق بخش خدمات درمانی است، این محبوبیت ناگهانی خود را البته چندان مهم تلقی نکرد و در واکنش به آن گفت: «برای یک جامعه مهم است که با صدای بلند فکر کند».
خیلی‌ها در ترکیه و از جمله اعضای حزب حاکم، یعنی حزب عدالت و توسعه (آ ک پ)، دستکم تا همین یک هفته پیش برای ماچ اوغلو اهمیتی قائل نبودند و می‌گفتند چون او یک کمونیست در کشوری سرمایه‌داری است٬ از توجه رسانه‌ای غلوآمیزی برخوردار شده است.
نیهت آلکان، یکی از کارکنان دولت و عضو آ ک پ، گفته بود که شهرداران آ ک پ هم درست به اندازه ماچ اوغلو کارآمد و طرفدار شفافیت هستند.
حتی چپ‌گرایان ترکیه نیز به محبوبیت ماچ اوغلو توجهی نداشتند. به قول احمت کریم گولتکین، انسان‌شناس و استادیار سابق مونزور شهر درسیم، تمرکز روی یک فرد در میان اپوزیسیون ترکیه شکاف می‌اندازد و توجهات را از اهمیت اتحاد بر ضد اردوغان و حزبش منحرف می‌سازد.
مهمترین منتقدان شهردار، طرفداران حزب دموکراتیک خلق‌ها هستند که حالا نامزدهایشان در دو انتخابات مغلوب ماچ اوغلو شده‌اند. به قول یکی از این هواداران این حزب در درسیم، «مشکل موفقیت در کاشت سه یا چهار لوبیا نیست. با نخود نمی‌توان مشکل اقتصادی ترکیه را حل کرد؛ مشکل اصلی البته دموکراسی و آزادی است.» آنها همچنین می‌گویند که اگر او خطری برای حزب حاکم داشت، مثل بسیاری از شهرداران برگزیده از حزب دموکراتیک خلق‌ها جایش در زندان بود. آنها انتظار دارند این شهردار سرخ به ائتلاف تحت رهبری حزب دموکراتیک خلق‌ها بپیوندد.
همه هواداران ه د پ البته منتقد ماچ اوغلو نیستند؛ جیلان آکچا، معاون سیاسی حزب دموکراتیک خلق‌ها در آنکارا، سال گذشته گفت که ماچ اوغلو سرمشق و نمونه‌ای از یک رهبر مردمی است که برای مردمش کار می‌کند.
آیکان اردمیر، عضو ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در واشنگتن و نماینده سابق پارلمان ترکیه نظر مشابهی دارد و شهردار این روستا را الگویی برای احزاب اپوزیسیون و جریان اصلی ترکیه می‌داند. او می‌گوید: «ماچ اوغلو ثابت کرده فارغ از آنکه اردوغان چقدر در ترکیه قدرت را تحکیم و تثبیت کرده باشد٬ در سطح محلی٬ اپوزیسیون هنوز امکان تحقق سیاست‌های آلترناتیو را دارد. او گواهی بر قدرت سیاستِ از پایین به بالا برای مقاومت در برابر مهندسی اجتماعیِ اسلام‌گرای اردوغان است.»
در این مورد البته نباید چندان غلو کرد؛ در درسیم، ماچ اوغلو مأموریت به غایت دشوارتری از اواجیک دارد. جلال آتیس، عضو حزب کمونیست ترکیه در اواجیک می‌گوید: «پس از درسیم، مناطق اطراف را می‌گیریم و شهر به شهر پیش می‌رویم و در نهایت پرچم‌مان را بر فراز میدان تقسیم به اهتزاز درخواهیم آورد.» برای تحقق این رویا بدون شک یک برنامه اجتماعی-اقتصادی انقلابی که محدود به کشاورزی باشد، کافی نیست.
بیشتر بخوانید:
این کمونیست کرد زاز، آن کمونیست کلاسیک لنینیستی با اتوریته حزبی و جزم اندیش نیست. سیستم او ،مخلوطی از مدیریت شورایی دمکراتیک(= تعاونی) با شفافیت اداری بدون زدوبند های مافیایی محلی یا دولتی است که رفرم‌های اقتصادی و اجتماعی را در مقیاس شهری و روستایی به پیش میراند . اگر در اشکال کشوری و لشکری اظهار وجود کند ،محتملأ زیر تیغ روشنفکرنماهای راست و چپ و رسانه‌های جیره خوار، ذبح امنیت سرمایه داری و عوامل مافیایی آن قرار خواهد گرفت ! قطعأ همان بورسیه گرفتگان اواجیک از دانشگاه فارغ تحصیل شده، تکنوکرات‌های نظام سرمایه خواهند شد و عکس کارل مارکس را از شهرداری اواجیک پایین خواهند آورد !
ایراندوست / 06 April 2019
البته که زازاها خود را کرد نمیدانند و ناسیونالیسم کردی با اتکا به قدرت رسانه ای این بیچارگان را کرد به مردم دنیا جا میزند.تا انجاییکه در ترکیه زندگی کرده ام با زازایی برخورد نکردم که خود را کرد بداند برعکس با این موضوع بشدت بمالخفت برمیخواستند.
محسن کرمانشاهی / 06 April 2019
جناب ایراندوست گرامی, آن لنین خوشبخت نیز کُلیت افکار و پراتیکش قبل از آنکه فوت کند و میراثش تبدیل به “لنینیست” شود, چیزی نبود جز مدیریت شورایی کارگران و زحمتکشان.
اغراق نیست اگر اظهار شود که خود لنین برجسته ترین متفکر ضد جزم گرایی و آزاد اندیشی بود, خصوصا زمانی که علیه استادان قدیمی خویش کاوتسکی و پلخانف شورید و از افکار مکانیکی آنان فاصله گرفت.
شایان تذکر است که تا زمان حیات لنین حتی یک بار نیز نه خبری از “لنینیزم” بود و نه هیچگاه کسی از چنین واژگانی استفاده میکرد.
تمام این شارموته بازی ها پس از مرگ وی و دقیقا برای مقاصد سیاسی توسط استالین, کامنف و امثالهم راه افتاد.
گئورگی لوکاچ (برجسته ترین فیلسوف مارکسیست قرن بیستم) پس از فوت لنین جزوه ای مختصر مفید با عنوان “لنین و وحدت نظری او” (Lenin and Unity of his Thought) نبشت.
لوکاچ در هیچ جای آن متن از واژهء “لنینیزم” استفاده نکرده است.
لنین دوست / 06 April 2019
جناب محسن کرماشانی، که علی الظاهر همشهری هم هستیم، اگر تاکنون با زازایی که خود را کُرد بداند برخورد نکرده ای، دستکم مایلم یک نفر را به شما معرفی کنم که همۀ جهان ایشان را شناخته و در برابر مبارزاتشان تعظیم کرده و این مبارزات را به دیدۀ احترام نگریسته است. ایشان جناب «صلاح الدین دمیرتاش» از کُردهای زازا هستند که بیش از 90 سال تلاش رژیم فاشیست تورکیه در راستای آسیمیلاسیون زازاها و کرمانجها و ایجاد شکاف میان ایشان هم نتوانسته است مانع از مشارکت شان در جنبش کردی شود. ایشان به عنوان یک زازا نه تنها خود را کرد می داند، بلکه برای هدف آزاد ساختن خلق کرد هم اکنون با پرونده ای سنگین در زندان رژیم فاشیست تورکیه به سر می برد. برادر ایشان جناب «نورالدین دمیرتاش» هم که همانند ایشان یک کرد زازا است، عضو کادر رهبری مهمترین حزب کرد، یعنی حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) می باشد. اگر باز هم نیازی به اطلاع از تبار سراسر کردی زازاها و همدلی شان با کردها و جنبش کردی داشتید، می توانم شخصیت های دیگری از قبیل «ییلماز گونی» (کارگردان کرد زازا)، «سلیم چوروک کایا» (عضو بنیانگذار حزب کارگران کردستان)، خانم «امینه آینا» (عضو حزب صلح و دموکراسی از کردستان)، «آیلا آکات آتا» دیگر عضو کرد زازای همان حزب و وکیل سابق «عبدالله اوجالان» رهبر زندانی خلق کرد، «آیسل توغلوک» (عضو حزب منحل شدۀ جامعۀ دموکراتیک از کردستان)، و یا هنرمندانی همچون خانم «ییلدیز تیلبه» و «فرهاد تونچ» را به شما معرفی کنم. برآمدن چنین شخصیت هایی که همگی بخشی از هنر و فرهنگ کردی را نمایندگی میکنند، و یا در سیاست رهایی بخش کردستان مشارکت فعال داشته اند، خود به خوبی نشانگر کذب بودن ادعای شما و دیگر کسانی است که آرزویشان مبنی بر جدا کردن و تفرقۀ قومی میان کرمانج و زازا را به صورت بیان تجربه ای شخصی و گاه غیرشخصی بیان میکنند. (نیازی به پاسخ به شما نمیدیدم، اما به احترام هزاران شهید زازاتبار که در راه آزادی کردستان به شهادت رسیدند، ترجیح دادم ادعای شما را بی پاسخ نگذارم.)
کرماشانی / 07 April 2019
طرف ندشته زازا ها کورد نیستند چیزی خنده دار تر از این در طول این چند سال عمرم نشنیده بودم اگر میخواهی بدانی که کورد هستند یا نه برو تحقیق کن ببین چه کسانی دارند پ ک ک را رهبری میکنند .تمام رهبران جنبش آزادی بین کورد ها را زازا ها رهبری میکنند از جمله صلاح الدین دمیرتاش تمام قیام های تاریخی کورد ها نیز از امین درسیم آغاز شده اند از جمله قیام شیخ سعید پیران . کسانی که اطلاع ندارند لطفا درباره کورد ها نظر ندهند
لطفا اسم مقدس کرمانشاه را نیز روی خود نگذارید ما که میدانیم شما چه قصدی دارید حداقل تابلو بازی در نیارید و اسم های دیگری برای خود انتخاب کنید
ایلام / 07 April 2019
بگوش،بهوش خبر دارم خبر
اختلاف کردن در چگونگی و شکل پیل ( مثنوی معنوی دفتر سوم)
پیل اندر خانهٔ تاریک بود – عرضه را آورده بودندش هنود
از برای دیدنش مردم بسی – اندر آن ظلمت همی‌شد هر کسی
دیدنش با چشم چون ممکن نبود – اندر آن تاریکیش کف می‌بسود
آن یکی را کف به خرطوم اوفتاد – گفت همچون ناودانست این نهاد
آن یکی را دست بر گوشش رسید – آن برو چون بادبیزن شد پدید
آن یکی را کف چو بر پایش بسود – گفت شکل پیل دیدم چون عمود
آن یکی بر پشت او بنهاد دست – گفت خود این پیل چون تختی بدست
همچنین هر یک به جزوی که رسید – فهم آن میکرد هر جا می‌شنید
از نظرگه گفتشان شد مختلف – آن یکی دالش لقب داد این الف
در کف هر کس اگر شمعی بد- اختلاف از گفتشان بیرون شدی
حالا چشم دشمن کر و گوش شیطان جناب فاتح مهمت ماچ اوغلو:
نخستین شهردار کمونیست ترکیه “مقلد” درگاه کدامیک از …….
شهرداریهای موجود و مفقود دنیا است؟ شب دراز است و ما بیدار
رفیق فاتح مهمت ماچ اوغلو پس از پیروزی انتخابات هفته گذشته
“درسیم” به روزنامه چپ‌گرای سول ترکیه گفت: «به کل کشور
ثابت خواهیم کرد که الگوی سوسیالیستی ممکن است.»
ایا نمیشود از رفیق ماچ اوغلو پرسید که اگر اردوگاه سوسیالیستی،
با ثروت شوروی سابق و جمهوری خلق چین با بیش از یک میلیارد
نفوس و ….. که بودجه و دولت و ارتش بمب اتمی سوسیالیستی
خودشان را داشتند شکست خوردند. چطور شهردار این شهرستان
کوچک با سه‌هزار و سیصد نفوس که از لحاظ بودجه تابع دولت
مذهبی اردوغان است میخواهد الگوی سوسیالیستی را در ان شهرک
برقرار کند؟
حمید / 07 April 2019