اتحادیه عرب در بیانیه پایانی نشست سالانه خود، هم خواستار همکاری با ایران بر اساس حسن همجواری و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر شد و هم به‌رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر جولان را محکوم کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران ضمن محکوم کردن سخنان برخی از سران عرب علیه جمهوری اسلامی، فضای کلی اجلاس اتحادیه عرب را مثبت ارزیابی کرد.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، دوشنبه ۱۲ فروردین در واکنش به بیانیه پایانی اجلاس سران اتحادیه عرب گفت:
«غیر از سخنرانی سران محدودی از اعضای این اتحادیه که متأسفانه همچنان در رویکرد غیرسازنده و نادرست خصومت با ایران پافشاری بی نتیجه‌ای نشان دادند و اتهامات بی‌اساسی را علیه ایران مطرح کردند، رویکرد و فضای کلی نشست اخیر سران این اتحادیه را مثبت‌تر از نشست‌های قبلی این اتحادیه ارزیابی می‌کنیم و دلیل آن را میزبانی و مدیریت خردمندانه و سازنده مقامات کشور تونس می‌دانیم.»
قاسمی همچنین طرح مسئله دخالت ایران در امور داخلی کشورهای عربی در بیانیه نشست اتحادیه عرب را «ادعای نادرست و بی‌پایه و اساس» دانست.
اجلاس سالانه سران ۲۲ کشور عضو اتحادیه عرب، به‌جز سوریه، روز گذشته، یکشنبه ۱۱ فروردین / ۳۱ مارس در پایتخت تونس برگزار شد. در بیانیه پایانی این نشست، سران کشورهای عرب تأکید کردند که روابط و همکاری‌های بین آن‌ها و ایران باید بر اساس حسن همجواری باشد و نه دخالت در امور یکدیگر.
در این نشست، ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی از دخالت‌های ایران در دیگر کشورهای منطقه انتقاد کرد و آن را عامل بی‌ثباتی در خاورمیانه دانست. او خواهان مقابله با «سیاست‌های تجاوزکارانه» حکومت ایران در منطقه شد.
احمد ابولغیط، دبیرکل اتحادیه عرب نیز از سیاست‌های ایران و ترکیه در خاورمیانه انتقاد کرد و خواهان اتحاد اعضای اتحادیه عرب در برابر دخالت‌های منطقه‌ای شد.
سران عرب در بیانیه پایانی خود همچنین بر «حق حاکمیت امارات متحده عربی بر جزایر سه‌گانه» تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی تأکید کردند و و از ایران خواستند تا به راه حل مسالمت‌آمیز در این زمینه از طریق مذاکرات مستقیم یا مراجعه به دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه پاسخ مثبت دهد.
بهرام قاسمی طرح مسئله جزایر سه‌گانه در بیانیه پایانی اجلاس اتحادیه عرب را به شدت محکوم کرد و گفت:
«این جزایر جز لاینفک سرزمین و حاکمیت ایران است و تکرار این ادعاها تأثیری بر وضعیت حقوقی تعلق آن‌ها به ایران ندارد.»
موضوع دخالت‌های ایران در امور کشورهای خاورمیانه از جمله مسائلی است که همواره از سوی کشورهای عرب منطقه مطرح می‌شود اما هر بار ایران این اتهام را رد می‌کند.
بیانیه پایانی اجلاس سران عرب همچنین تأکید کرد که تصمیم آمریکا در به‌رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را نمی‌پذیرد.
این بیانیه خواستار پایان دادن به اشغالگری اسرائیل بر اساس اصل «سرزمین در مقابل صلح» شد و مسئله فلسطین را مسئله مرکزی جهان عرب دانست و خواستار برقراری صلح بر اساس «ابتکار صلح عربی» و ایجاد دولت فلسطین به پایتختی بخش شرقی بیت‌المقدس (اورشلیم) شد.
بهرام قاسمی اقدام اتحادیه عرب در محکومیت اقدام آمریکا در به‌رسمیت شناختن جولان را «دفاع از تمامیت ارضی سوریه» نامید و آن را «اقدامی مثبت و امیدوارکننده و البته ناکافی در مقابله با زیاده‌خواهی‌های رئیس جمهوری آمریکا» و اسرائیل خواند. او گفت ایران و کشورهای منطقه در برابر اسرائیل «در یک کشتی و با یک سرنوشت نشسته‌اند و باید در راه مقابله با این توطئه‌ها، وحدت و هوشیاری خود را حفظ کنند».
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا ۵ فروردین / ۲۵ مارس حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را در حضور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به‌رسمیت شناخت. آمریکا نخستین کشوری است که حاکمیت اسرائیل بر جولان را به‌رسمیت می‌شناسد، در حالی‌که جامعه جهانی تاکنون از شناسایی حق حاکمیت اسرائیل بر این بخش از خاک سوریه خودداری کرده است.
آمریکا براساس آن‌چه تلاش ایران و گروه‌های مسلح وابسته به آن برای استفاده از بلندی‌های جولان به‌منظور حمله به اسرائیل می‌نامد، شناسایی حاکمیت اسرائیل بر این ارتفاعات را ضروری عنوان کرده است.
بلندی‌های جولان به‌عنوان یک منطقه استراتژیک در جنوب غربی سوریه در سال ۱۹۶۷ از سوی اسرائیل اشغال شد.
سازمان ملل حاکمیت اسرائیل بر این منطقه را در سال ۱۹۸۱ رد کرد و بلندی‌های جولان را منطقه اشغال‌شده نامید.
اتحادیه عرب در بیانیه پایانی خود همچنین بر راه حل سیاسی برای برون رفت از بحران سوریه، تمامیت ارضی و خروج نیروهای خارجی از این کشور تأکید کرد اما در مورد بازگرداندن عضویت سوریه به اتحادیه عرب سکوت کرد. این در حالی است که انتظار می‌رفت در این اجلاس درباره موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب صحبت شود.
سوریه از سال ۲۰۱۱، پس از سرکوب اعتراضات مردمی از اتحادیه عرب کنار گذاشته شد اما در ماه‌های پایانی ۲۰۱۸ برخی کشورهای عربی روابط دیپلماتیک با رژیم بشار اسد را از سر گرفتند.
اتحادیه عرب از بشار اسد می‌خواهد که از تهران فاصله بگیرد، خواسته‌ای که تا به حال در دمشق پذیرفته نشده است و او ماه گذشته به تهران سفر و با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران و قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس دیدار کرد.
بیشتر بخوانید: