خسارت‌های سیل به میراث فرهنگی از شمال تا جنوب ایران

محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد که میزان خسارت‌هایی که سیل سراسری در فروردین ۹۸ به آثار تاریخی وارد کرده هنوز مشخص نیست. کارشناسان سازمان میراث فرهنگی به حالت آماده‌باش درآمده‌اند.

۲۹ اسفند ۱۳۹۷ بر اثر بارندگی‌های شدید در استان‌های گلستان و مازندران و خراسان شمالی و استان لرستان و همچنین در شیراز سیل جاری شد. دام‌ها و پرورشگاه‌های ماهی و منازل مسکونی مردم و به ویژه روستائیان آسیب دید و عده‌ای هم جان خود را از دست دادند. در استان‌های فارس و گلستان و همچنین در استان خوزستان اما آثار تاریخی هم که بخشی از حافظه ملی ایران است، خسارت‌هایی را متحمل شده‌اند که ابعاد آن هنوز مشخص نیست. محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی چهارشنبه ۷ فروردین به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت:

«همکاران ما در سراسر کشور فعالیت‌های خود را با موضوع پایش آثار تاریخی و برنامه‌ریزی برای جلوگیری از آسیب به این آثار شروع کردند و تاکنون نیز همه همکاران ما در سراسر کشور در آماده‌باش کامل هستند.»

به گفته طالبیان آرامگاه کوروش از سیل مصون ماند. اما ترک‌های نقش رستم در حال باز شدن‌اند. وضعیت بحرانی است.

نقش رستم نام مجموعه باستانی در شهرستان مرودشت استان فارس است که یادمان‌هایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌است. آرامگاه‌های داریوش، خشایارشا، اردشیر اول و اردشیر دوم، تاجگذاری اردشیر بابکان و چند نقش دیگر ساسانی، بنایی موسوم به کعبه زرتشت و نقش‌برجسته ویران‌شده‌ای از دوران ایلامیان در نقش رستم قرار دارد. از سال ۹۱ تاکنون شکاف ایجاد شده در پای کوه «حسین» نقش رستم را با خطر روبرو کرده است.

بناهای ساسانی فارس نیز آسیب‌های جزئی دیده‌اند. این بناها همچنان در معرض تهدید باران و سیل هستند.

محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد که پل «آق قلا» و بخشی از دیوار بزرگ گرگان و محوطه‌های کاوش شده که در بستر رود قرار دارند، آسیب‌های جدی متحمل شده‌اند.

دیوار بزرگ گرگان (دیوار بزرگ اسکندر یا دیوار سرخ) روزگاری بعد از دیوار چین بزرگ‌ترین دیوار دفاعی جهان بود. اکنون همان بخش کوچکی که از دیوار باقی مانده در سیل احتمالاً از بین رفته است. کارشناسان میراث فرهنگی منتظرند سیل فروکش کند که کار پایش این اثر تاریخی را آغاز کنند.

برج گنبد قابوس که بلندترین بنای آجری جهان است، بر تپه‌ای به ارتفاع پانزده متری از سطح زمین بنا شده و به همین سبب از گزند سیل مصون مانده است. اما به گفته طالبیان «رطوبت بالا رونده در برج گنبد قابوس افزایش یافته که پایش این اثر نیز در حال انجام است.»

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی در ادامه این گفت‌وگو اعلام کرد که وضعیت پل‌های تاریخی در مسیر زاینده‌رود بر اثر سیلاب نگران‌کننده است.

روستاهای ابیانه و کندوان و آثار تاریخی خراسان‌های جنوبی، شمالی و رضوی، ایلام، بوشهر، اردبیل و آذربایجان شرقی از سیل مصون ماندند.

به گفته طالبیان بخشی از پایه و طاق آجری پل کشکان در استان لرستان تخریب شد، همچنین بستر پل کلهر شسته شده ولی پایه‌ها فعلا تخریب نشده‌اند، اما تهدید همچنان باقی است. پل افرینه‌ نیز در آب غرق است که میزان آسیب وارده بعد از فروکش کردن پل قابل ارزیابی است.

پل کشکان در قرن چهارم در دوره حکومت آل حسنویه ساخته شده بود. پل افرینه در ۳۰ کیلومتری پل دختر از جاذبه‌های گردشگری لرستان بود که سال گذشته مرمت شده بود.

بند میزان در شوشتر که در زمان ساسانیان ساخته شده، در آب غرق است. علاوه بر این احتمال رانش صخره‌ها هم وجود دارد.

هنوز گزارشی از میزان آسیب‌ها به گنبد سلطانیه، دستکندهای همدان، آثار تاریخی کرمان و آثار یزد به میراث فرهنگی نرسیده است.

بیشتر بخوانید:

سیل وارد بازار وکیل شیراز شد