یوشوا‌ای. کیتینگ/ فارین پالسی – به تازگی، سازمان «نجات کودکان»، گزارش سالیانه خود را از وضعیت مادران در جهان منتشر کرده است.

برای باری دیگر، ثروتمند‌ترین کشور جهان، نتیجه رضایت‌بخشی در این گزارش نداشته است؛ ایالات متحده آمریکا در رتبه ۲۵، درست پس از کشور دیکتاتورزده «بلاروس» قرار دارد. کشورهای زیادی در وضعیت مطلوب‌تری از آمریکا قرار دارند که الزاماً ثروتمند هم محسوب نمی‌شوند.
 
نکته‌ای که بیشتر در مورد وضعیت امریکا مورد توجه است، آمار تکان دهنده مرگ‌و‌میر به هنگام زایمان و شمار کم کودکانی است که در مقطع پیش‌دبستانی ثبت‌نام می‌شوند. در این یادداشت، نگاهی خواهیم داشت به مفاد این گزارش و چگونگی حمایت‌های دولتی از مادران، در برخی کشورهایی که وضعیت مطلوب یا بسیار مطلوب‌تری از آمریکا دارند.
 
نروژ
 
رتبه نخست را در گزارش سازمان «نجات کودکان» از آن نروژ است. کشوری که به لحاظ سطح رفاه، همیشه در رده‌های بالایی جا داشته است؛ در قبال کسانی که تازه بچه‌دار شدند نیز بسیار دست‌و‌دل باز عمل می‌کند.
 
در نروژ، پس از تولد هر کودک، پدر و مادر دو هفته مرخصی با حقوق دارند. پس از این مدت، آن‌ها می‌توانند بین۴۶ هفته مرخصی با حقوق یا ۵۶ هفته مرخصی با ۸۰ درصد پرداختی، که باید میان والدین تقسیم می‌شود یکی را انتخاب کنند. به منظور اطمینان از اینکه پدران حتماً در امر نگهداری و بزرگ کردن کودکانشان مشارکت خواهند داشت، پدران موظف هستند دست‌کم ده هفته از این دوران را از محل کار مرخصی بگیرند.
 
پیش از اینکه این قانون تصویب شود، تنها سه درصد از پدران نروژی مرخصی موسوم به «مرخصی پدر» را می‌گرفتند. در حال حاضر، ۹۰ درصد پدران دست‌کم ۱۲ هفته مرخصی دارند. جالب اینجا است که استفاده از این مرخصی برای وزاری دولت نیز امری غیرعادی تلقی نمی‌شود و بسیار معمول است که وزرای دولتی در سال نخست تولد فرزندشان، چند ماهی در مرخصی باشند. در ضمن دولت به والدینی که تصمیم دارند تا دوسالگی کودکشان، یکی از آن‌ها در خانه بماند کمک هزینه ویژه‌ای نیز پرداخت می‌کند.
 
هنگامی هم که پدران به سر کار برمی‌گردند با ۳۷/۵ ساعت کار در هفته و پنج هفته هم مرخصی، خواه ناخواه کمی از فشار مادرانی که شاغل هستند کم می‌شود. در سال‌های اخیر، آمار زاد و ولد در نروژ کمی کاهش یافته است؛ با این حساب، هنوز نروژ در میان کشورهای اروپایی، بالا‌ترین میزان زادولد را دارد.
 
ایسلند
 
رتبه این کشور از نظر سازمان «نجات کودکان» در حمایت از مادران دوم است.
ایسلند در مقام دومین کشور ایده‌آل برای مادران، از نظر مرخصی زایمان، همانند نروژ دست‌و‌دلباز است. پدر و مادران ایسلندی پس از تولد کودکانشان یا به فرزندی پذیرفتن یک کودک، از سه ماه مرخصی با حقوق برخوردارند که میان والدین تقسیم می‌شود.
 
 
در نروژ، پس از تولد هر کودک، پدر و مادر دو هفته مرخصی با حقوق دارند. پس از این مدت، آن‌ها می‌توانند بین۴۶ هفته مرخصی با حقوق یا ۵۶ هفته مرخصی با ۸۰ درصد پرداختی، که باید میان والدین تقسیم می‌شود یکی را انتخاب کنند. به منظور اطمینان از اینکه پدران حتماً در امر نگهداری و بزرگ کردن کودکانشان مشارکت خواهند داشت، پدران موظف هستند دست‌کم ده هفته از این دوران را از محل کار مرخصی بگیرند.
پدر و مادرهایی هم که بیکارند، می‌توانند از سیستم رفاه عمومی برخوردار شوند. مادران ایسلندی نیز می‌توانند از «خدمات پزشکی رایگان» پیش از زایمان برخوردار باشند. این خدمات شامل، تا ده مرتبه ویزیت دکتر، سونوگرافی و هم چنین برخورداری از خدمات پزشکی، ماما و پرستار در منزل پس از زایمان نیز می‌شود. دولت ایسلند، میزان کمک و مزایایی که تعلق می‌گیرد را بر پایه شمار افراد خانواده‌ها در نظر می‌گیرد. به دلیل همین سیاست‌ها، ایسلند بیشترین میزان مشارکت زنان را در محل کار(۸۲/۲ درصد) و هم چنین یکی از بالا‌ترین آمار زاد و ولد در کل اروپا را دارد.
 
«مجمع جهانی اقتصاد»» (World Economic Forum) ایسلند را به عنوان یکی از بر‌ترین کشورهای جهان در زمینه برابری جنسیتی معرفی کرده است. در کنار ریئس جمهور «یوهانا سیگرداردتیر»، نیمی از قانونگذاران و چهارنفر از ده عضو کابینه ایسلند هم زن هستند. شاید تنها مشکل مادر بودن در ایسلند این است که شما مجبور هستید به عنوان یک مادر، نام فرزند خود را از لیست تایید شده دولتی انتخاب کنید.
 
نیوزیلند
 
رتبه چهار در سازمان «نجات کودکان» از آن نیوزیلند است. مادران در نیوزیلند می‌توانند به هنگام زایمان، از خدمات بهداشتی رایگان برخوردار باشند. اگرچه مرخصی زایمان در نیوزیلند، برای زنان نروژی نمی‌تواند جذاب باشد، ولی هنوز در نوع خودش سخاوتمندانه است. ۱۴ هفته مرخصی با حقوق به علاوه ۵۲ هفته مرخصی بدون حقوق برای مادران. همسران یا شریک‌های جنسی نیز از ۴۲ روز مرخصی برخوردارند.
 
یکی از نشانه‌های حمایت از مادران در نیوزیلند، فعالیت‌های «بنیاد سلطنتی پلانک» است. این موسسه خصوصی که توسط دولت حمایت مالی می‌شود، از سال ۱۹۰۷ پرستار و خدمات آموزشی لازم را به مادران جوان ارائه می‌دهد. سازمان «پلانکت نرس» برای بیشتر از یک قرن، به نمادی از جامعه نیوزیلند تبدیل شده است. اما یکی از نقاط سیاه گزارش نیوزیلند، وضعیت مادران مائوری یا بومیان این کشور است. در نیوزیلند شرایط جسمی مادران «مائوری» در وضعیت مطلوبی قرار ندارد و در مقایسه با مادران اروپایی‌تبار، مرگ و میر مادران و نوزادان در هنگام زایمان بسیار است.
 
فرانسه
 
فرانسه در رتبه ۱۴ این جدول است. ممکن است که خوانندگان آمریکایی، مشتاقانه کتاب‌هایی درباره اینکه فرانسوی‌ها چگونه بچه‌هایشان را بزرگ می‌کنند یا اینکه چرا زنان فرانسوی چاق نمی‌شوند را بخوانند. ولی جالب‌تر این است که مادران در فرانسه از چه امکاناتی برخوردارند؟
 
زنان فرانسوی، ۱۶ هفته‌ مرخصی زایمان دارند که از شش هفته پیش از تولد کودکانشان آغاز می‌شود. پس از این دوره، والدین حق سه سال مرخصی بدون حقوق دارند. جالب این است که سیستم فرانسه، داشتن فرزند بیشتر را با افزایش قابل ملاحظه مزایا برای فرزند سوم نیز تشویق می‌کند.
 
سیستم خدمات درمانی فرانسه، از سوی سازمان «بهداشت جهانی» در زمره بهترین خدمات درمانی دنیا معرفی شده است. دولت فرانسه، برای زنانی که تازه مادر شده‌اند، امکاناتی نظیر ویزیت مجانی دکتر یا برخورداری از خدمات پرستاری در خانه را فراهم می‌کند. (البته بر خلاف آنچه که «مایکل مور» می‌گوید، این پرستاران معمولا لباس‌های شما را نمی‌شورند!)
 
مجارستان
 
رتبه ۲۲ در سازمان «نجات کودکان» از آن مجارستان است. این تنها وضعیت کشورهای ثروتمند نیست که وقتی صحبت از خدمات به مادران می‌شود، موجب شرمندگی دولت آمریکا می‌شوند. مجارستان یکی از فقیر‌ترین کشورهای اروپایی است و در حال حاضر هم بحران اقتصادی اروپا، کشور را در سراشیبی سقوط قرار داده است. با این حال، نسبت به آمریکا آمار مرگ و میر مادران و نوزادان کمتر است. (مجارستان کمترین میزان مرگ و میر مادران در اروپای مرکزی و شرقی را دارد.)
 

در مجارستان، به منظور جبران آمار پایین زاد و ولد در کشور، دولت به تازگی مرخصی بدون حقوق زایمان را به سه سال که ۲۴ ماه آن با حقوق است، افزایش داده است. حتی دولت مجارستان سال گذشته، در راستای سیاست‌های تشویقی خود برای مادران، مکانیسم انتخابات را به گونه‌ای تنظیم کرد که زنان دارای فرزند، رای بیشتری دارند.

پانویس:
۱- برای آگاهی از میزان مرگ‌ومیر در دوران بارداری و نیز زایمان، می‌تونید به اینجا مراجعه نماید.