شبکه خبری «سی‌ان‌ان» آمریکا شنبه ۲۳ فوریه در گزارشی به نقل از منابع ناشناس از اختلاف میان دیپلمات‌های وزارت خارجه آمریکا و مشاوران سیاسی رئیس‌جمهوری این کشور درباره تبلیغات علیه ایران پرده برداشت. بر اساس این گزارش،‌ روش‌های کارزار آنلاین دولت دونالد ترامپ برای اعمال سیاست «فشار حداکثری» از همراهی دیپلمات‌های پرسابقه‌تر برخوردار نیست زیرا با «روش‌های متعارف» وزارت خارجه آمریکا همخوانی ندارد.

تصویر توئیت «بازی تاج و تخت» در برابر ترامپ در نخستین نشست کابینه در سال جاری میلادی،‌ دوم ژانویه ــ منبع: AFP

وقتی دونالد ترامپ نوامبر گذشته پوستری به سبک سریال «بازی تاج‌و‌تخت» را توئیت کرد و به ایران هشدار داد که «تحریم‌ها در راه‌اند»، مقام‌های وزارت خارجه حیرت‌زده شدند.

این توئیت ایده‌ یکی از گماشتگان سیاسی وزارت‌خانه بود اما بسیاری از دیپلمات‌های مشغول به کار در آنجا را هراساند و آزار داد. با تندترشدن لحن علیه تهران، اختلاف بین مقام‌های سیاسی وزارت خارجه آمریکا با دیپلمات‌ها بالا گرفته است. گروه نخست به دنبال ادامه این مسیر هستند و گروه دوم آن را غیرسازنده و «بی‌فایده» می‌دانند.

استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال برای محکوم‌کردن رژیم تهران به یکی از مشخصه‌های بارز سیاست دولت ترامپ در قبال ایران بدل شده است.

در هفته‌های اخیر یک مقام ارشد سیاسی وزارت خارجه با انتشار یک گیفِ تمسخرآمیز از محمد جواد ظریف،‌ وزیر خارجه ایران در توئیتر او را دروغ‌گو خوانده است؛ جان بولتون، مشاور امنیت ملی در یک ویدئوی رسمی کاخ سفید اعلام کرد که به نظر او رژیم ایران سالگرد دیگری برگزار نخواهد کرد؛ و وزارت خارجه ویدئویی از سفارت سابق ایران در واشنگتن دی سی منتشر کرد که برای حدود ۴۰ سال گذشته بسته بوده است.

برجام و بازی تاج و تخت

توئیت «تحریم‌ها در راه‌اند» ترامپ قطعاً توجه جهان را به خود جلب کرد و به تیتر یک رسانه‌ها بدل شد. رئیس‌جمهوری آمریکا چنان تحت تأثیر این تصویر قرار گرفته بود که در نخستین ملاقات کابینه در سال جدید این پوستر روبروی او بر میز قرار داشت.

دیپلمات‌ها ایده اصلی توئیت را از رهبری سیاسی وزارت‌ خارجه شنیده بودند. مقام‌های ارشد سیاسی وزارت خارجه باور داشتند که آغاز جنجالی برای نمایش بزرگ (بازگشت تحریم‌های آمریکا ماه‌ها پس از خروج این کشور از توافق هسته‌ای) توجه مردم را به خود جلب می‌کند. ابتدا دیپلمات‌ها این ایده را رد کرده بودند و گفته بودند که از جدیت سیاست علیه ایران می‌کاهد. یکی از آنها می‌گوید: «پوستر بیش از هر چیزی احمقانه به نظر می‌رسید».

اما گماشته سیاسی یادشده این پوستر را به کاخ سفید فرستاد تا اگر وزارت خارجه از آن استفاده نمی‌کند، شاید خود رئیس‌جمهوری این کار را بکند. مقام‌های دولتی می‌گویند همین اتفاق افتاد و ترامپ از پوستر خیلی خوشش آمد.

این پوستر اختلاف بین دیپلمات‌های وزارت خارجه و گماشتگان سیاسی ترامپ درباره تبلیغات علیه ایران را به بهترین نحو نشان می‌دهد.

یک گماشته سیاسی وزارت خارجه می‌گوید:‌ «اگر کسی گوش ندهد، بی‌فایده است. به چیزی نیاز داریم که مردم را شگفت‌زده کند. اگر توجه مردم را جلب نکنیم، آن‌وقت سیاست‌هایمان را به آنها منتقل نکرده‌ایم. و اگر آنها را تا سر حد مرگ ملول کنیم، قطعاً توجه‌شان را جلب نخواهیم کرد.»

پوستر بازی تاج و تخت به نظر دولت ترامپ به طور خاص نمونه‌ی موفقی است زیرا همزمان با انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا مورد توجه مخاطبان داخلی قرار گرفت. اما نگرانی دیپلمات‌ها این است که رویکرد دیجیتالی مبتنی بر شوک و غافلگیری سیاست دولت را تقویت نمی‌کند بلکه تضعیف می‌کند.

یک مقام وزارت خارجه که در دولت ترامپ درباره ایران فعال بوده، چنین می‌گوید: «من نمی‌فهمم چه‌طور چنین چیزی تأثیرگذار است. نگرانم که در نهایت ما را از سیاست‌مان، یعنی از افزایش فشار برای ایران برای دستیابی به یک توافق جامع منحرف کند. این ایده‌ها ظاهراً بیشتر مخاطب داخلی را هدف گرفته‌اند و چنین چیزی محاسبات ایران را ــ اگر با ما برای رسیدن به توافقی جدید کار کنند ــ اندازه یک سر سوزن هم تغییر نخواهد داد.»

دولت ترامپ می‌گوید که از محتوای دیجیتال برای رساندن پیام‌اش به گوش مردم ایران استفاده می‌کند. برایان هوک، رئیس گروه ویژه اقدام ایران به صورت آنلاین پرسش مخاطبان فارسی را پاسخ می‌دهد. و ویدئویی که او اخیراً در برابر سفارت سابق ایران در واشنگتن ضبط کرد، توجه کاربران ایرانی شبکه‌های مجازی را به خود جلب کرده بود و طی کمتر از 48 ساعت بیش از 130 هزار بار در حساب رسمی توئیتر وزارت خارجه دیده شد.

اما محتوای این ویدئو برخی دیپلمات‌ها را نگران کرد. پیام او با ادعای مکرر دولت که به دنبال «تغییر رژیم» در ایران نیست، ظاهراً در تقابل قرار داشت. هوک در ویدئو می‌گفت که ایالات متحده می‌خواهد کلیدهای سفارت را به حکومتی در ایران تحویل دهد که واقعاً‌ نماینده مردم است.

زبان مشابهی در دیگر محتواهای دیجیتال علیه ایران به کار برده شده است. ابتدای این ماه کاخ سفید ویدئویی از بولتون خطاب به آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی منتشر کرد و گفت: «تصور نمی‌کنم که سالگردهای زیاد دیگری داشته باشید.» و با این حال دولت مدعی است که خواهان تغییر رژیم نیست و تنها به دنبال حمایت از مردم ایران است.

پیش از نشست هفته گذشته در ورشو درباره خاورمیانه ــ که قرار بود به فعالیت تهدیدآمیز ایران در منطقه بپردازد ــ هشتگ «ما از اجلاس لهستان پشتیبانی می‌کنیم» (#WeSuportPolandSummit) در ایران به یکی از ترندها تبدیل شد. اما پژوهش‌ها درباره این هشتگ نشان می‌دهد که قسمت عمده بازنشرهای آن را بات‌ها انجام داده‌اند.

مقام‌های وزارت خارجه آمریکا اما ادعا می‌کنند که واقعاً به شکلی ارگانیک رخ داده و «به طور کامل»‌ بات‌ها این هشتگ را بازنشر نکرده‌اند و ترندشدن آن در ایران نشان می‌دهد که مردم ایران با رویکرد دولت موافقند.

لن خودوروفسکی،‌ یکی از معاونان وزیر خارجه و یک مدیر تبلیغاتی سابق نیز اوایل هفته گیف تمسخرآمیزی از ظریف در توئیتر منتشر کرد و نوشت: «چه‌طور می‌فهمی ظریف دارد دروغ می‌گوید؟ لب‌هایش در حال حرکت هستند».

جان کیربی، تحلیلگر امنیت ملی سی‌ان‌ان و سخنگوی وزارت خارجه در زمان دولت اوباما می‌گوید استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای چنین اظهارنظرهایی دیپلماسی را «پست» می‌کند و در دولت اوباما قطعاً قابل قبول نبود:

«اگر من چنین چیزی درباره او [ظریف] در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کردم، جان کری به درستی برآشفته شده بود و حتی ممکن بود مرا اخراج کند.»

خودوروفسکی اما در گفت‌و‌گو با سی‌ان‌ان از توئیتش دفاع کرد:

«این توئیت کاملاً با سیاست فشار حداکثری ما سازگار است.»

منبع: گزارش سی ان ان