سفیر جمهوری اسلامی در بغداد از خروج تمام مستشاران نظامی ایران از عراق پس از شکست گروه «دولت اسلامی» (داعش) خبر داد. دو روز پیش از این اظهارات، رئیسجمهوری ایالات متحده در دیدار غافلگیرکننده از سربازان آمریکایی در عراق گفته بود که واشنگتن قصد خارجکردن نیروهایش از آن کشور را ندارد.
ایرج مسجدی، سفیر جمهوری اسلامی در عراق جمعه هفتم دی / ۲۸ دسامبر در بغداد در جمع شماری از فعالان رسانهای گفت که تهران بر خلاف واشنگتن «به محض اعلام پیروزی بر داعش» دستور بازگشت تمام مستشاران نظامی از عراق را داده است.
او سپس با اشاره به تصمیم دونالد ترامپ، رئیسجمهوری ایالات متحده برای حفظ نیروهای آمریکایی در عراق گفت:
«برخلاف جمهوری اسلامی ایران، آمریکا به رغم پایان داعش، همچنان نیروهای خود را در منطقه حفظ کرده و به جای اعلام پایان ماموریت نظامی نیروهایش، در برخی مناطق در حال تقویت پایگاه و پادگانهای نظامیاش و ایجاد مواضع جدید است.»
ترامپ همراه با همسرش ملانیا چهارشنبه ۲۶ دسامبر / پنجم دی بدون اطلاعرسانی قبلی از پایگاه عین الاسد، پایگاه نظامیان آمریکا در استان الانبار عراق دیداری سهساعته انجام داد.
ترامپ کمی پس از علنیشدن تصمیمش برای خروج دو هزار نیروی آمریکایی از سوریه و نصفکردن شمار آنها در افغانستان (از ۱۴ هزار به ۷ هزار سرباز) به عراق رفت. او اما تأکید کرد که قصد خارجکردن ۵ هزار و ۲۰۰ سرباز آمریکایی حاضر در عراق را ندارد و شاید از پایگاه آمریکا در عراق برای حمله به داعش در سوریه استفاده کند. به گزارش «نیویورکتایمز»، این ایده از چندی پیش در واشنگتن مطرح شده است، ولی هنوز بر سر اجراییکردن آن تصمیم نهایی گرفته نشده.
در همین زمینه، مسجدی هدف آمریکا از خروج نیروهایش از سوریه را ــ که منتقدان آن را فرصتی برای تعمیق نفوذ ایران میدانند ــ «مدیریت بحران تروریسم» توصیف کرد:
«سیاست راهبردی آمریکا در منطقه، ایجاد بیثباتی و بحران در منطقه است و به همین دلیل با هر تلاشی که منجر به صلح و آرامش در منطقه شود، کارشکنی میکند.»
او تأکید کرد که حضور نظامی آمریکا در منطقه «توجیهپذیر نیست» و آن را ادامه سیاست «قانون جنگل» آمریکا خواند.
حضور نظامی ایران در عراق
هرچند سفیر ایران در عراق از خروج مشاوران نظامی خبر میدهد، شمار واقعی نیروهای ایرانی حاضر در آنجا به روشنی مشخص نشده است. خبرگزاری «رویترز» سوم اوت ۲۰۱۴، همان ابتدای قدرتگرفتن داعش، در گزارشی از حضور نیروهای سپاه قدس پاسداران در عراق پرده برداشت اما به شمار آنها اشاره نکرد. چند هفته پیش از این گزارش پیکر کمال شیرخانی، یک فرمانده سپاه کشتهشده در سامرا، در شهر لواسان تشییع شده بود. دو عضو دیگر سپاه طی چند هفته پیش از او کشته شده بودند.
روزنامه بریتانیایی «گاردین» در گزارش دیگری در ژوئن ۲۰۱۴ از قول یک مقام ارشد عراقی اعلام کرده بود که ایران دو هزار نیروی ویژه برای جنگ با داعش به عراق اعزام کرده است.
نیروهای ایرانی حاضر در عراق و سوریه به مدافعان حرم مشهور بودند. گفته میشد وظیفه آنها حفاظت از شهرهای مقدس شیعیان است.
ایران هرگز اعزام نیروهای رزمی به عراق را تأیید نکرده، هرچند بر حمایت تسلیحاتی و استراتژیک و نیز اعزام مستشاران نظامی به آنجا صحه گذاشته است.
به علاوه، تهران به مداخله در سیاست داخلی عراق و نیز سازماندادن و تشکیل گروههای شبهنظامی شیعه وابسته به خود متهم است. بخشی از اعتراضات در جنوب بصره در تابستان سال جاری هم مخالفت با مداخلههای ایران بود. برای اطلاع بیشتر از این مداخلهها، نگاه کنید به:
- روشهای «جنگ سیاسی» جمهوری اسلامی: شبهنظامیان نیابتی، دیپلماسی دینی، فشار اقتصادی
- محبوبیت ایران بین شیعیان عراق طی ۳ سال اخیر نصف شده است
انتقاد از آمریکا در عراق
به گزارش خبرگزاریهای ایران، ایرج مسجدی در جمع «فعالان رسانهای عراق» سخنرانی میکرد. او از آنها خواست که «زورگویی و دخالت آمریکا» و نیز فشار بر کشورهای منطقه برای محدودکردن روابطشان با جمهوری اسلامی را به نقد بکشند.
دیدار ترامپ با انتقاد شماری از سیاستمداران و رهبران شبهنظامی عراق روبهرو شد، هرچند دفتر نخستوزیری عراق در بیانیهای از هماهنگی پیشینی واشنگتن و بغداد درباره این سفر خبر داده بود. رئیسجمهوری آمریکا به خاطر اختلاف در «نحوه اجرای دیدار» حتی موفق به مذاکره رودررو با عادل عبدالمهدی، نخستوزیر عراق نشد.
به علاوه، هر دو ائتلاف بزرگ پارلمان عراق ــ ائتلاف «اصلاح» به رهبری مقتدی صدر، روحانی شیعه، و ائتلاف «بنا» به رهبری هادی عامری، فرمانده شبهنظامی تحت حمایت تهران ــ دیدار غافلگیرکننده ترامپ را نقض حاکمیت ملی عراق برشمردند.
اصلاح خواهان برگزاری نشست اضطراری شد و بنا در بیانیهاش نوشت که «این بازدید سوالهای بسیاری درباره ماهیت حضور نظامی آمریکا و اهداف واقعیاش و تأثیر این هدفها بر امنیت عراق ایجاد میکند.»
بر اساس گزارشها، برخی از جریانهای سیاسی عراق به دنبال تصویب طرحی در پارلمان هستند که خواهان خروج نیروهای آمریکایی از عراق شده است.
قیس خزعلی، فرمانده گروه شبهنظامی «عصائب اهل حق» نزدیک به ایران پس از سفر ترامپ در یک پیام توئیتری تهدیدآمیز با اشاره به این طرح نوشت که «عراقیها با یک تصمیم پارلمانی برای بیرونکردن نیروهای نظامی شما واکنش نشان خواهند داد. و اگر این نیروها عراق را ترک نکنند، ما تجربه و توان لازم برای بیرونکردنشان با ابزارهای دیگر را داریم و نیروهای شما هم با آنها آشنا هستند».