شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی غربی با اجرایی شدن تحریم‌های جدید علیه ایران، فروش و تحویل هواپیما به تهران را متوقف کردند. اما چهار سال پس از سقوط هواپیمای آنتونوف ۱۴۰حوالی فرودگاه مهرآباد تهران، بار دیگر صحبت‌هایی از خرید این هواپیما در ایران مطرح شده است.
چند هفته قبل موضوع خرید هواپیمای سوخو ۱۰۰ روسیه نیز در تهران مطرح شد.
۱۹ مرداد سال ۹۳ هواپیمای آنتونوف ۱۴۰ پرواز تهران-طبس پس از برخاستن از فرودگاه مهرآباد، در نزدیکی این فرودگاه سقوط کرد و ۳۹ نفر، از جمله دو خلبان و خدمه پرواز کشته شدند. در آن زمان رضا جعفرزاده، مشاور رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در ایران اعلام کرد علت سقوط هواپیما نقص فنی بوده است.
پس از اجرایی شدن توافق هسته‌ای، ایران پس از مدت‌ها به بازار هواپیماهای دست اول راه پیدا کرد و قراردادهایی با شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی مانند بوینگ و ایرباس بست. قرار بود ایران ایر ۲۰۰ هواپیما و آسمان ۶۰ هواپیمای جدید بخرند و دیگر شرکت‌ها هم قراردادهایی برای خرید هواپیمای جدید امضا کردند.
با وجود امید به نهایی شدن این توافق‌ها، خروج آمریکا از برجام و آغاز تحریم‌های جدید، امکان اجرایی شدن این طرح‌ها را از بین برد. بانک‌هایی که امکان فاینانس کردن بخشی از قراردادهای فروش هواپیما به ایران ایر را داشتند، با طولانی کردن مسیر اجرا راه فروش را بستند و در نهایت ایران با پرداخت نقدی تنها توانست سه فروند ایرباس و بخشی از قرارداد هواپیمای ATR خود را اجرا کند.
شرکت هواپیمایی بوئینگ چهارشنبه ۶ ژوئن/ ۱۶ خرداد اعلام کرد به دلیل بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی، از رابطه تجاری ایران کناره‌گیری می‌کند و هیچ یک از ۸۰ فروند هواپیمایی را که ایران خریده، تحویل این کشور نمی‌دهد.
بوئینگ در سال ۲۰۱۶ قراردادی برای فروش ۸۰ فروند هواپیما به ارزش ۱۷ میلیارد دلار با ایران ایر منعقد کرده بود.
کریستن شرر، مدیر عامل شرکت هواپیماسازی ایتالیایی-فرانسوی «ای‌تی‌آر» هم تیر ماه گذشته اعلام کرد این شرکت فعلا به دلیل هراس از تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا از تحویل هواپیماهای خریداری شده به ایران خودداری می‌کند.
قرارداد خرید ۲۰ فروند هواپیمای «ای‌تی‌آر» بین این شرکت و ایران‌ایر در تاریخ ۲۰ فروردین سال گذشته بسته شد. قرار بود تمامی این هواپیماها تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی به ایران تحویل داده شوند.
در فضای فعلی و با توجه به تاکید دولت ترامپ بر برخورد با شرکت‌هایی که با ایران تعامل اقتصادی برقرار می‌کنند، به نظر می‌رسد تنها گزینه موجود برای توسعه و نوسازی ناوگان هواپیمایی ایران بررسی گزینه‌های دیگر شرکت‌های هواپیماسازی است.
چند هفته قبل بار دیگر صحبت از خرید هواپیمای سوخو ۱۰۰ روسیه مطرح شد. این شرکت به ایران وعده داده که اگر تعداد سفارش‌های خود را بالا ببرد، سوخو با تغییر در خط تولید خود میزان قطعات آمریکایی استفاده شده در هواپیماهایش را به زیر ۱۰ درصد می‌رساند و به این ترتیب با دور زدن تحریم‌ها، امکان فروش هواپیما به ایران را پیدا می‌کند.
طی این مسیر طولانی است و نیاز به دریافت مجدد مجوزهای لازم از سوی سوخو دارد.
شرکت اوکراینی آنتونوف نیز که در دولت قبل به دنبال ایجاد خط تولید مشترک هواپیمایی با ایران با نام تجاری ایران ۱۴۰ بود، با سقوط یک هواپیما در مسیر تهران-طبس، شانس خود برای تداوم فعالیت در آسمان ایران را از دست داد، اما حالا با اجرایی شدن دوباره تحریم‌ها امیدوار است شانس حضور مجدد در ایران را پیدا کند.
مدیر بازاریابی این شرکت اوکراینی اخیرا گفته فکر می‌کند ایران فرصت بزرگی برای کشورها و بنگاه‌هایی است که برای بازار منطقه‌ای، هواپیما تولید می‌کنند.
در نمایشگاه اوراسیا ۲۰۱۸ در ترکیه شرکت‌های هواپیمایی «آسمان» و «ایران ایرتور» با وزارت صنعت، معدن و تجارت روسیه دو قرارداد جداگانه برای خرید در مجموع ۴۰ فروند هواپیمای سوخو ۱۰۰ را به امضا رساندند.
روسیه بارها از ایران درخواست کرده بود به جای خرید «هواپیماهای برجامی» از شرکت ایرباس و بوئینگ، با هواپیماهای روسی ناوگان هوایی خود را نونوار کند.
- در همین زمینه