اتحادیه اروپا برای حفظ برجام و ادامه مبادلات تجاری خود با ایران از ایجاد «ساز و کار ویژه» خبر داده بود اما هیچ کشور عضو این اتحادیه از بیم تحریم‌های آمریکا حاضر به میزبانی این عملیات نیست.
به‌گزارش رویترز، دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند پس از آن‌که اتریش میزبانی «ساز و کار ویژه» یا کانال مالی ایران و اروپا را نپذیرفت و آن را در آستانه فروپاشی قرار داد، قدرت‌های اصلی اروپا – آلمان، فرانسه و بریتانیا – فشار بر لوکزامبورگ را برای قبول میزبانی این اقدام ویژه امتحان می‌کنند.
ایران هشدار داده است که اگر اروپا نتواند معاملات تجاری را در برابر فشار تحریم‌های آمریکا حفظ کند، توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی، از جمله سه کشور بزرگ اتحادیه اروپا را متوقف خواهد کرد.
اواخر سپتامبر سال جاری وزیران خارجه ایران و قدرت‌های عضو «گروه چهار به علاوه یک» (بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان)، کشورهای امضاکننده توافق هسته‌ای و مدافع حفظ آن، با انتشار بیانیه‌ای به‌منظور حفظ برجام از ایجاد یک «ساز و کار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به مبادلات تجاری با ایران استقبال کردند. هدف این است که شرکت‌های اروپایی بتوانند بدون استفاده از کانال‌های عادی تراکنش‌های مالی بین‌المللی، با جمهوری اسلامی به داد و ستد بپردازند تا در معرض مجازات‌های اقتصادی آمریکا قرار نگیرند. «ساز و کار ویژه» بر پایه مبادله تهاتری (پایاپای) نفت در برابر کالا و خدمات و جایگزینی یورو با دلار در این معاملات قرار دارد.
شش دیپلمات اروپایی به رویترز گفته‌اند هدف این بود که «ساز و کار ویژه» در ماه جاری به‌شکل قانونی اجرا شود، هرچند تا سال آینده عملی نخواهد شد، اما هیچ کشوری میزبانی آن را نپذیرفته است.
اتریش پیش از این نامزد میزبانی «ساز و کار ویژه» اتحادیه اروپا بود اما آن را رد کرد. بلژیک و لوکزامبورگ دو کاندیدای احتمالی دیگر در این زمینه هستند اما به‌گفته دیپلمات‌ها، این دو کشور به‌رغم آن‌که به‌شکل رسمی واکنشی نشان نداده‌اند، اما با این پیشنهاد به‌شدت مخالفت کرده‌اند.
دیپلمات‌ها می‌گویند عدم تمایل این کشورها به دلیل ترس آن‌ها از ناتوانی در محافظت از بانک‌های محلی در برابر مجازات‌های آمریکا در قبال تحریم‌های ایران و قطع دسترسی وام‌دهندگان به بازارهای ایالات متحده است.
یک دیپلمات اروپایی که نام او منتشر نشده چهارشنبه ۱۴ نوامبر / ۲۳ آبان به رویترز گفت: «اتریش [میزبانی ساز و کار ویژه را] رد کرد. این راهکار از میان نرفته است، اما در مسیر درستی قرار ندارد. ما دوباره با لوکزامبورگ امتحان خواهیم کرد، اما هیچ توهمی در این زمینه نداریم.»
لوکزامبورگ می‌تواند کاندیدای مناسبی برای میزبانی «ساز و کار ویژه» باشد زیرا در بحران مالی منطقه یورو بین سال‌های ۲۰۰۹-۱۲ ساز و کار مشابهی را تجربه کرده است.
رویترز نوشته است که ناکامی اروپا در نجات معاملات تجاری پس از توافق هسته‌ای می‌تواند به تقویت تندروهای ضدغرب در ایران منجر شده و باعث تحریک خشونت‌های بیشتر ایران در خاورمیانه شود، جایی که جمهوری اسلامی درگیر جنگ‌های نیابتی طولانی‌مدت با رقیب اصلی خود عربستان سعودی است.
پتر گوشلباوئر، سخنگوی وزارت امور خارجه اتریش، تأیید کرد که وین پس از بررسی تأثیر این موضوع در وزارتخانه‌ها و بانک مرکزی، میزبانی را نپذیرفت.
گوشلباوئر می‌گوید وین به این نتیجه رسیده است که «سئوالات بسیاری وجود دارند که در حال حاضر هیچ پاسخ نهایی‌ای برای آن‌ها وجود ندارد».
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از چندین کشور خواسته است تا مقر اصلی «ساز و کار ویژه» باشند اما دیپلمات‌ها می‌گویند بانک‌های محلی باید با این «ساز و کار ویژه» همکاری کنند و این آن‌ها را در برابر خطر مجازات‌های آمریکا قرار می‌دهد.
یک دیپلمات دیگر در این‌باره گفت: «در حال حاضر هنوز هیچ کشوری حاضر به پذیرش میزبانی “ساز و کار ویژه” نشده است. اگر ما نتوانیم کشوری را پیدا کنیم که این مسئولیت را بپذیرد با مشکل بزرگی مواجه خواهیم شد. مسائل بسیاری را باید برای پذیرش میزبانی در نظر گرفت. موضوع بسیار نگران‌کننده است.»
دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، روز گذشته، سه‌شنبه ۱۳ نوامبر / ۲۲ آبان با بیان این‌که در مجازات اروپایی‌هایی که تحریم‌های ایران را نقض می‌کنند تزلزل نخواهد کرد، تأکید کرد که اروپا با واشنگتن در این‌باره همخوانی خواهد داشت.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا درباره رفتار اروپا در قبال تحریم‌ها علیه ایران گفت: «با انکار آغاز می‌شود بعد با پذیرش پایان می‌گیرد.»
دیپلمات‌های اروپایی هشدار داده‌اند که حتی «ساز و کار ویژه» برای حفظ تجارت با ایران کافی نخواهد بود. این اقدام در ابتدا بیشتر نمادین است تا عملی.
بیشتر بخوانید: